Cho luật sư vị thế bình đẳng để giảm oan, sai
Đại hội đại biểu Luật sư (LS) toàn quốc lần thứ II đã mở ra nhiều điều kiện phát triển cho hoạt động của đội ngũ LS trong điều kiện mới. Ông có thể cho biết, Liên đoàn sẽ làm gì để hiện thực hóa những triển vọng này?
- Đại hội Đại biểu LS toàn quốc nhiệm kỳ II diễn ra trong bối cảnh hoạt động nghề nghiệp LS ở nước ta có bước chuyển mạnh mẽ, có nhiều thuận lợi nhưng cũng lắm khó khăn, thách thức. Công cuộc xây dựng và hoàn thiện thể chế tạo cơ sở pháp lý thúc đẩy sự phát triển của đất nước về mọi mặt đã thu được những kết quả quan trọng và đang được tiếp tục đẩy mạnh.
Nghề LS ở Việt Nam có cơ hội thật sự phát triển dưới ánh sáng tinh thần Hiến pháp mới 2013.
Trong điều kiện đó, yêu cầu và đòi hỏi của xã hội về chất lượng dịch vụ pháp lý, trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp đối với LS ngày càng cao; cạnh tranh trên thị trường dịch vụ pháp lý trong nước ngày càng gay gắt.
Trong khi đó, nhận thức của một bộ phận người dân và cán bộ về vai trò, vị trí của LS chưa đầy đủ là nguyên nhân gây khó khăn cho hoạt động của LS, nhất là quá trình tham gia tố tụng trong các vụ án hình sự.
Do đó, việc tiếp tục củng cố, phát triển và nâng cao vai trò của tổ chức, hoạt động LS theo định hướng chiến lược của Đảng nhằm đáp ứng nhu cầu về dịch vụ pháp lý ngày càng cao của cộng đồng, góp phần phát triển kinh tế, xã hội, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, hội nhập quốc tế vẫn là yêu cầu cấp thiết.
Để hiện thực hóa triển vọng và thách thức nói trên, Đại hội đặt trọng tâm vào việc nâng cao vị thế của Liên đoàn với tính đặc thù, tính chính trị rõ nét, tạo điều kiện cho Liên đoàn thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị được giao với vai trò là cầu nối vững chắc giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân với giới LS.
Vì thế, việc tiếp tục củng cố, kiện toàn tổ chức, hoàn thiện cơ chế tự quản thống nhất của Liên đoàn trên cơ sở bảo đảm thực thi nguyên tắc kết hợp với quản lý nhà nước có ý nghĩa rất quan trọng.
Đại hội đề ra phương hướng phát triển đội ngũ LS đủ về số lượng, mạnh về chất lượng, thông qua việc tiếp tục thực hiện có hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức nghề nghiệp, bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng hành nghề LS phục vụ yêu cầu, cung cấp dịch vụ pháp lý cho các chủ thể xã hội và hội nhập quốc tế.
Thông qua việc đại diện, bảo vệ có hiệu quả quyền và lợi ích hợp pháp, quyền hành nghề của LS, tăng cường công tác giám sát, khen thưởng và kỷ luật, Liên đoàn cố gắng tích cực, chủ động, hiệu quả hơn nữa vào công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật, nâng cao vị thế và hình ảnh cao quý của LS trong trái tim công chúng, phục vụ đắc lực chủ trương cải cách tư pháp, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam, đồng thời mở ra cơ hội tham gia thị trường dịch vụ pháp lý quốc tế và tăng cường sự hợp tác với các thiết chế nghề nghiệp LS quốc tế.
 |
| TS.LS.Phan Trung Hoài |
- Trước hết, phải nhận thức đúng đắn về chức năng xã hội của LS để tìm ra những giải pháp từ cơ chế, môi trường và hành động đóng góp cụ thể của đội ngũ LS trong việc góp phần phòng ngừa oan, sai.
Cụ thể, về môi trường pháp lý, Liên đoàn cần tham gia vào quá trình kiến tạo và xây dựng pháp luật, sao cho bảo đảm tinh thần Hiến pháp 2013 về quyền con người được thấm đẫm và cụ thể hóa trong các đạo luật, văn bản dưới luật.
Mặt khác, thông qua trình tự tố tụng minh bạch và dân chủ, người dân được tiếp cận với dịch vụ trợ giúp pháp lý của LS và đến lượt mình, LS nhanh chóng được hiện diện, tư vấn và hỗ trợ pháp lý cho các khách hàng của mình trong các giai đoạn tố tụng hình sự.
Với sự tham gia của LS ngay từ khi có tin báo, tố giác tội phạm, hiện diện trong các quá trình tố tụng, chủ động thu thập chứng cứ, có vị thế bình đẳng trong việc xác định phạm vi và tranh tụng tại phiên tòa, chính là cơ hội để LS tham gia phòng ngừa oan, sai trong tố tụng.
Chú trọng cơ chế tự phòng ngừa rủi ro nghề nghiệp
Hoàn thiện pháp luật là giải pháp quan trọng để xây dựng khuôn khổ pháp lý thuận lợi cho hoạt động của LS theo tinh thần cải cách tư pháp. Liên đoàn LS nói riêng và giới LS nói chung sẽ tham gia quá trình này như thế nào cho thực chất, chứ không chỉ là “lên tiếng”?
- Hiện nay, Liên đoàn đã được tham gia vào các thiết chế và có cơ hội tham gia vào quá trình xây dựng pháp luật nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động của LS theo tinh thần cải cách tư pháp như Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương, thành viên Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, thành viên Ban soạn thảo và Tổ biên tập dự án sửa đổi các bộ luật lớn, can hệ trực tiếp đến môi trường và hành nghề của LS.
Trên thực tế, các thành viên của Liên đoàn đã đóng góp ý kiến thiết thực và có hiệu quả vào quá trình góp ý sửa đổi, bổ sung Hiến pháp; đưa ra sáng kiến và được chấp thuận xây dựng một chương hoàn toàn mới về bào chữa trong Dự thảo Bộ luật Tố tụng Hình sự, đang đóng góp nhiều ý kiến xác thực và có căn cứ trong việc sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sư, Bộ luật Dân sự và các dự án luật khác.
Trong quá trình tham gia xây dựng pháp luật, hy vọng tiếng nói của các LS có kiến thức khoa học và trải nghiệm thực tiễn sâu sắc sẽ đưa ra được các luận chứng khoa học và cơ sở thực tiễn mang tính thuyết phục để được các cơ quan có thẩm quyền tiếp thu và đưa vào các dự án luật hiện nay.
Liên đoàn LS là tổ chức đại diện và bảo vệ quyền lợi của giới LS. Xin ông cho biết, những giải pháp nào sẽ được Liên đoàn chú trọng để thực hiện được chức năng quan trọng này?
- Đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của LS, bảo đảm hành nghề theo pháp luật của LS là một trong những nhiệm vụ, đồng thời là quyền hạn quan trọng hàng đầu của Liên đoàn LS Việt Nam và các Đoàn LS địa phương.
Nhiệm vụ này có quan hệ đến sự phát triển của nghề LS, đến mức độ tín nhiệm của các chủ thể trong xã hội đối với LS cũng như kỳ vọng của người dân đối với tính minh bạch, công bằng của nền tư pháp và sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của nước ta.
Nhận thức được điều đó, kể từ khi được thành lập từ tháng 5/2009, Liên đoàn LS Việt Nam đã đặt trọng tâm và thiết lập cơ chế nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của LS, của các Đoàn LS thành viên, đạt được một số kết quả bước đầu, tạo được niềm tin, chỗ dựa đáng tin cậy như ngôi nhà chung thống nhất cho sự phát triển nghề LS Việt Nam.
Bên cạnh giải pháp cụ thể về xây dựng và hoàn thiện pháp luật, tạo môi trường pháp lý an toàn cho LS hành nghề, cần nâng cao trách nhiệm nghề nghiệp của LS trong việc góp phần bảo vệ công lý, xây dựng xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.
Hoàn thiện cơ chế và tổ chức nhằm thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của LS và Đoàn LS trong mối quan hệ với Liên đoàn; cơ chế phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng để tạo điều kiện thuận lợi cho LS hành nghề, tập trung giải quyết nhanh chóng, kịp thời và có hiệu quả các yêu cầu bảo vệ quyền lợi của LS.
Quan trọng nhất là nâng cao tố chất nội lực, kỹ năng và phẩm chất nghề nghiệp LS, từ đó đặt nặng cơ chế tự phòng ngừa rủi ro trong hành nghề và trong đời sống.
Trân trọng cảm ơn ông!
Theo báo cáo của các Đoàn Luật sư, từ tháng 5/2009 đến nay, số lượng vụ việc luật sư tham gia bào chữa, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, cung cấp dịch vụ pháp lý khác cho các cá nhân, tổ chức là 77.129 vụ án hình sự; 65.263 vụ án dân sự; 5.486 vụ án kinh tế; 5.575 vụ án hành chính; 724 vụ án lao động; 272.365 vụ tư vấn trong các vụ việc khác; 9.133 đại diện ngoài tố tụng; 89.491 dịch vụ pháp lý khác; 37.827 vụ việc trợ giúp pháp lý miễn phí. Số lượng dịch vụ pháp lý của luật sư nhìn chung năm sau tăng hơn năm trước. Trong những năm gần đây, đội ngũ luật sư đã đảm nhận 100% việc bào chữa trong các vụ án do cơ quan tiến hành tố tụng yêu cầu. Chất lượng bào chữa của các luật sư trong các vụ án nêu trên cũng ngày càng được nâng cao.
