Công khai “chưa đủ”
Theo khảo sát của một số tổ chức xã hội, việc cung cấp thông tin cho người dân thường không đủ để người dân hiểu dự toán, thu chi ngân sách và các công trình đầu tư có ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống của họ nên thiếu sự tham gia và giám sát của người dân trong quản lý các công trình đầu tư sử dụng NSNN; chưa có cơ chế cho ban giám sát đầu tư cộng đồng phát huy hiệu quả vai trò đại diện cho người dân trong theo dõi, giám sát các công trình đầu tư…
Mặc dù các thông tin về NSNN như các tài liệu công hiện đã được công khai song theo bà Ngô Thị Minh Hương (Trung tâm Phát triển và Hội nhập - CDI) là “vẫn chưa đủ” khi nội dung và cách thức cung cấp thông tin về ngân sách hiện nay chưa đảm bảo để mọi người dân có thể tiếp cận. Bản thân người dân cũng chưa nhận thức được quyền và lợi ích của việc tham gia, xuất phát từ việc cho rằng “NSNN là ở trên, không phải tiền của mình, mình không có quyền”.
Vì thế, hiện nay người dân gần như không tham gia trong quản lý NSNN. Chính vì thế mà có những công trình như cầu khe nước Lặn tại thôn Xuân Lâm (Triệu Nguyên, ĐaKrông, Quảng Trị) giờ chỉ là nơi chứa rác và cản trở giao thông...
Muốn tham gia cũng không được
Nhiều người dân than phiền “bị đứng ngoài” khi chính quyền triển khai các công trình đầu tư bằng NSNN tại địa phương, nhất là đối với những công trình đầu tư 100% bằng NSNN, trừ các công trình “Nhà nước và nhân dân cùng làm”.
Kể cả khi công trình gây trở ngại cho cuộc sống, thiệt hại về sức khỏe, kinh tế của người dân địa phương, người dân có phản ánh thì cũng không được tiếp thu, khiến những công trình lãng phí tiền đầu tư vẫn tồn tại, thậm chí gây tranh chấp, khiếu kiện kéo dài…
Trong khi những công trình có sự tham gia của người dân đều phát huy hiệu quả thực tế như ví dụ ở Hòa Bình, cùng do huyện làm chủ đầu tư nhưng con mương do “ở trên thuê người làm” đã bị nứt, thủng do ít xi măng, thép đan thưa, còn con mương do người dân tham gia đấu thầu xây 2 năm vẫn tốt,…
Qua đó, sửa đổi Luật NSNN với những qui định tăng cường sự tham gia của người dân vào việc quản lý NSNN thông qua việc đảm bảo mọi người dân có thể tiếp cận các thông tin đầy đủ và chính xác liên quan đến thu, chi ngân sách mỗi cấp, đặc biệt là cấp xã cũng như dự toán, quyết toán các công trình đầu tư công tại địa phương, lấy ý kiến của người dân khi lập ngân sách… là một giải pháp thực sự cần cân nhắc để không còn những công trình đầu tư công chỉ để “giải ngân, chứ không phục vụ cho dân sinh”.
