Tất cả thủ tục hành chính nên thực hiện ở cấp xã?
Đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh (Đoàn TP Hồ Chí Minh) chỉ rõ, từ ngày 1/7/2025, chính quyền địa phương cấp huyện kết thúc hoạt động. Do đó, việc phân cấp, phân quyền là hướng bắt buộc phải thực hiện để đáp ứng yêu cầu trong bối cảnh mới. “Khi không còn tổ chức chính quyền địa phương cấp huyện và mô hình chính quyền cấp xã có tính chất, quy mô khác thì vấn đề phân cấp, phân quyền, nâng cao vai trò của các cơ quan cấp cơ sở phải được đặt ra một cách rất quyết liệt”, Đại biểu cho hay.
Về mặt nguyên tắc, Đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh đồng tình theo hướng đẩy mạnh việc phân cấp về cơ sở. “Đa số đội ngũ công chức hiện nay của cấp huyện sẽ được bố trí ở cấp cơ sở. Vì vậy, cấp cơ sở, tức là cấp xã, phường hoàn toàn có thể thực hiện các nhiệm vụ mà trước đây cấp huyện đã làm và có thể phân thêm những nhiệm vụ theo hướng chuyển dần từ trên xuống. Với quy mô hành chính rộng, các thủ tục hành chính (TTHC) đang thực hiện ở cấp tỉnh có thể đưa về cấp cơ sở nhiều hơn”, Đại biểu nói.
Với nguyên tắc này, Đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh cho rằng, các cơ quan Trung ương cũng cần đẩy mạnh phân cấp cho các cơ quan ở địa phương, ở cấp tỉnh, cấp xã để Trung ương thực sự là cấp chiến lược, chỉ làm những vấn đề về hoạch định chính sách, đảm nhận các vấn đề quản lý ở tầm vĩ mô; cấp tỉnh thì thực hiện ở chừng mực và tất cả các TTHC thì nên ở cấp xã, phường.
Ủng hộ phương án phân cấp, phân quyền cho địa phương càng nhiều càng tốt, Đại biểu chỉ ra rằng, tới đây, quy mô của địa phương sẽ lớn hơn, ví dụ như TP Hồ Chí Minh sẽ trở thành một “siêu đô thị”. Cần phân cấp cho cơ sở càng nhiều càng tốt, theo định hướng cấp Trung ương nên là cấp chiến lược và xây dựng chính sách còn tất cả các vấn đề về thủ tục thì để địa phương thực hiện.
Làm rõ cơ chế phân công, ủy quyền
Đại biểu Đỗ Đức Hiển (Đoàn TP Hồ Chí Minh) cũng chỉ ra rằng, tới đây, theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, cấp xã bao gồm cả HĐND và UBND. Về công việc, nhiệm vụ, theo quy định tại dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) đang được Quốc hội xem xét, cấp xã mới sẽ cơ bản thực hiện các nhiệm vụ của cấp huyện và cấp xã hiện nay.
 |
Đại biểu Đỗ Đức Hiển. |
Trong bối cảnh khối lượng công việc tăng lên rất nhiều, địa bàn rộng hơn, cách thức tổ chức công việc của UBND cấp xã bảo đảm đáp ứng được yêu cầu là rất quan trọng. Theo Đại biểu Đỗ Đức Hiển, trong dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) không thể quy định tất cả chi tiết các vấn đề mang tính chất quản trị, điều hành của UBND cấp xã nhưng cần phải có sự tính toán. Ví dụ, hiện nay, theo dự thảo Luật, việc phân cấp chỉ đặt ra đối với cấp tỉnh, Trung ương có thể phân cấp cho cấp tỉnh và cấp tỉnh có thể phân cấp cho cấp xã, các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, đơn vị sự nghiệp ở cấp tỉnh. Nhưng đến cấp xã phải trực tiếp giải quyết công việc.
“Với cơ cấu hiện nay, UBND cấp xã có Chủ tịch, Phó Chủ tịch, có phòng chuyên môn hoặc công chức chuyên môn, không đặt ra vấn đề phân cấp. Như vậy, tất cả những công việc giải quyết sẽ phải do Chủ tịch và Phó Chủ tịch UBND cấp xã ký. Ký nhân danh cấp xã, nhân danh UBND phải là Chủ tịch, Phó Chủ tịch và đóng dấu của UBND. Như vậy sẽ ùn công việc lên cho Chủ tịch và Phó Chủ tịch. Với khối lượng công việc lớn, có khả năng mục tiêu giải quyết công việc của người dân tốt hơn mà chúng ta đặt ra cũng sẽ gặp khó khăn”, Đại biểu Đỗ Đức Hiển nhận định.
Rà lại các quy định của pháp luật, Đại biểu cho biết, UBND cấp huyện có các phòng chuyên môn, có những thẩm quyền riêng, có con dấu, tài khoản riêng, thực hiện những công việc do luật, do nghị định giao. Ví dụ, Luật Xử lý vi phạm hành chính giao cho Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội giải quyết một số công việc liên quan đến thủ tục đưa những người nghiện ma túy vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Hay Pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa người từ 12 đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện; hoặc theo Nghị định của Chính phủ về chứng thực, việc chứng thực hiện nay UBND cấp huyện không thực hiện mà do Phòng Tư pháp đảm đương.
Đối với một số UBND cấp xã trên các địa bàn tổ chức chính quyền đô thị như TP Hồ Chí Minh hoặc Đà Nẵng, Hải Phòng, Hà Nội được ủy quyền cho cán bộ tư pháp hộ tịch ký chứng thực các văn bản này. “Với mô hình mới, tới đây, các nghị quyết về chính quyền đô thị cũng như các nghị định, quy định về vấn đề này không còn hiệu lực. Do đó, phải xử lý rất thấu đáo vấn đề giải quyết công việc, tránh dồn lên cho Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND cấp xã, làm ách tắc công việc, TTHC, nhất là giải quyết các TTHC của người dân”, Đại biểu nói.
Liên quan đến vấn đề này, cũng có ý kiến đề xuất không phân cấp nhưng phân công và ủy quyền. Theo Đại biểu Đỗ Đức Hiển, trong trường hợp phân công, phải làm rất rõ cơ chế về phân công. “Đối với các cơ quan chuyên môn hay cán bộ tư pháp hộ tịch, cán bộ chuyên môn làm các công việc chuyên môn tại UBND cấp xã thì cần làm rõ cơ chế phân công thế nào, đóng dấu của ai, ai chịu trách nhiệm? Trường hợp Luật không quy định thì phải giao Chính phủ quy định về vấn đề này, nếu không sẽ vướng”, Đại biểu nói và nhấn mạnh yêu cầu phải có cơ chế rất rõ ràng về vấn đề phân công và ủy quyền.
Qua rà soát, có tới 177 luật quy định về thẩm quyền của các bộ trưởng, 152 luật quy định thẩm quyền cụ thể của Thủ tướng Chính phủ, 170 luật quy định cụ thể thẩm quyền của Hội đồng nhân dân và UBND cấp huyện. Hiện có tới 474 nhiệm vụ được quy định trong 104 luật, 249 nghị định, thông tư cần phân cấp hoặc phân định lại và dự kiến sẽ phân cấp 140 nhiệm vụ cho địa phương, phân định lại thẩm quyền chính quyền cấp xã với khoảng 300 nhiệm vụ cùng với 90/99 nhiệm vụ đang nằm trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện hành.
