Người DTTS cư trú tại vùng có điều kiện KT-XH đặc biệt khó khăn đã được tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng, đại diện ngoài tố tụng miễn phí, giúp họ bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp của mình, đồng thời người thực hiện TGPL cũng kết hợp hướng dẫn, giải đáp, đưa ra ý kiến, cung cấp thông tin pháp luật để người DTTS lựa chọn cách ứng xử phù hợp với quy định.
Mặc dù đã đạt được những kết quả tích cực, nhưng hiện nay công tác TGPL trong đồng bào DTTS vẫn có những vướng mắc nhất định. Đến hết năm 2021, trên địa bàn tỉnh không còn xã đặc biệt khó khăn, chỉ còn 12 thôn có điều kiện KT-XH đặc biệt khó khăn, theo quy định tại Luật TGPL năm 2017, người DTTS phải “cư trú tại vùng có điều kiện KT-XH đặc biệt khó khăn” mới được hưởng TGPL miễn phí. Như vậy, nhiều người DTTS cư trú ngoài 12 thôn đặc biệt khó khăn sẽ không được hưởng chính sách TGPL nữa.
Theo kết quả tổng điều tra dân số và nhà ở ngày 1/4/2019, có 126.860 người DTTS cư trú tại các xã, thôn, bản thuộc vùng DTTS, miền núi, biên giới, hải đảo tỉnh Quảng Ninh (chiếm 58,45% người DTTS trong toàn tỉnh). Trong đó, ước tính số lượng người DTTS thuộc diện được TGPL theo Luật TGPL năm 2017 là 49.416 người, chỉ chiếm 39% số người DTTS cư trú tại vùng DTTS, miền núi, biên giới, hải đảo tỉnh Quảng Ninh. Như vậy, còn 61% người DTTS không được hưởng chính sách TGPL miễn phí.
Do đó, để đảm bảo quyền lợi cho người DTTS cư trú tại địa bàn miền núi, biên giới, hải đảo trên địa bàn tỉnh thì rất cần mở rộng phạm vi, đối tượng được hưởng các chính sách TGPL so với diện đối tượng quy định tại Luật TGPL và các văn bản hướng dẫn trước đây.
Phó Giám đốc Trung tâm TGPL nhà nước (Sở Tư pháp) tỉnh Quảng Ninh Vũ Thị Uyên, cho biết: Thời gian qua, trung tâm đã tích cực chỉ đạo các trợ giúp viên pháp lý tăng cường bám sát cơ sở, nhất là địa bàn vùng sâu, vùng xa, DTTS, miền núi, hải đảo để chủ động TGPL phù hợp với từng đối tượng. Cụ thể, đơn vị đã tham mưu cho Sở Tư pháp trình Hội đồng phối hợp liên ngành về TGPL trong hoạt động tố tụng, ban hành Kế hoạch số 70/KH-HD ngày 27/12/2021 về hoạt động của Hội đồng năm 2022; trình UBND tỉnh hồ sơ dự thảo Nghị quyết quy định chính sách TGPL tại các xã, thị trấn vùng đồng bào DTTS, miền núi, biên giới, hải đảo tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2022-2025.
Cùng với đó, công tác tuyên truyền về TGPL luôn được tăng cường thực hiện bằng nhiều hình thức, như: Cung cấp bảng thông tin và hộp tin TGPL niêm yết tại các trụ sở UBND cấp xã trên địa bàn tỉnh; duy trì chuyên mục TGPL trên Cổng thông tin điện tử tỉnh, thường xuyên cập nhật tin, bài, cũng như các vụ việc tư vấn pháp luật mang tính phổ biến để cung cấp thông tin pháp luật cho người dân quan tâm, tìm hiểu; duy trì hoạt động của đường dây nóng về TGPL tạo kênh thông tin liên lạc nhanh chóng, thuận tiện cho người dân; công bố số điện thoại đường dây nóng trên các phương tiện thông tin đại chúng, trong tờ gấp pháp luật miễn phí, đảm bảo cho người dân dễ dàng tiếp cận, liên hệ.
Đặc biệt, với vai trò nòng cốt, Trung tâm TGPL tỉnh đã tích cực phối hợp cùng các địa phương, đơn vị, phòng, ban tổ chức hội nghị TGPL với sự tham gia của hàng nghìn lượt người mỗi năm. Đồng thời thực hiện biên soạn các tờ gấp pháp luật về TGPL với nội dung phong phú, đa dạng, gắn với đời sống của người dân, nhất là khu vực vùng đồng bào DTTS, hải đảo để cấp phát miễn phí cho người dân trên địa bàn.
Nhờ đó, ngày càng nhiều người tìm đến TGPL khi có vướng mắc pháp luật; ý thức tuân thủ, chấp hành pháp luật nói chung có những thay đổi tích cực. Từ năm 2018 đến hết tháng 9/2022, trung tâm đã thụ lý gần 900 vụ việc, trong đó thực hiện tư vấn 372 vụ việc, tham gia tố tụng để bào chữa 337 vụ việc; tham gia tố tụng bảo vệ 166 vụ việc; đại diện ngoài tố tụng 11 vụ việc. Qua đó, góp phần nâng cao hiểu biết pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các đối tượng được TGPL và hoàn thành các nhiệm vụ kinh tế - chính trị mà tỉnh đã đặt ra.