Nguyên đơn trong vụ án là Cty TNHH MTV Cao su 30/4 Tây Ninh (nay là Cty TNHH MTV 30/4 Tây Ninh). Bị đơn là ông Võ Quán Huy, SN 1955, địa chỉ ấp Hòa Thuận 2, xã Hiệp Hòa, huyện Đức Hòa, tỉnh Long An.
Theo bản án phúc thẩm, năm 1992 và 1993, Nông trường cao su Bời Lời (sau này năm 1997, UBND tỉnh ra quyết định sáp nhập Nông trường cao su Bời Lời vào Cty 30/4 Tây Ninh - NV) ký một số hợp đồng với ông Huy về việc ông Huy nhận đất trồng mía. Thời hạn hợp đồng là 11 năm, sẽ hết hạn vào 2003 và 2004. Theo hợp đồng, hàng năm ông Huy phải nộp thuế nông nghiệp và phí quản lý cho Nông trường là 6 tấn mía cây/ha.
Cũng theo bản án, khi hết thời hạn sản xuất theo hợp đồng, hai bên tiến hành thanh lý hợp đồng, nhưng bị đơn không giao lại đất cho Nông trường, “mà cố tình trì hoãn, kéo dài thời gian sản xuất cho đến nay”. Đồng thời, trong quá trình sử dụng diện tích đất thuê nêu trên, bị đơn đã cho một số người sử dụng hơn 2.000m2 để cất nhà và trồng cây lâu năm trên đất. “Đây là việc sử dụng đất trái với mục đích sử dụng đất của bên thuê”, bản án ghi rõ. Nguyên đơn khởi kiện đòi đất. Cấp sơ thẩm tuyên chấp nhận yêu cầu của Cty 30/4 Tây Ninh. Bản án sau đó bị bị đơn kháng cáo.
Tại phiên phúc thẩm, TAND tỉnh Tây Ninh nhận định, Nông trường Bời Lời hiện đã sáp nhập vào Cty 30/4 Tây Ninh. Diện tích đất trên thuộc quyền quản lý, sử dụng của Nhà nước và hiện đã cho Cty 30/4 Tây Ninh thuê năm 2021. “Nguyên đơn là người có quyền sử dụng diện tích đất quy định tại khoản 8 Điều 3 Luật Đất đai. Việc sử dụng đất của bị đơn là không có căn cứ pháp luật. Việc buộc phía bị đơn phải xử lý toàn bộ tài sản trên đất và trả lại đất thuê sau khi kết thúc hợp đồng thuê là có cơ sở phù hợp tại khoản 3 Điều 719 BLDS”, bản án nêu.
Về phía bị đơn, tại phiên tòa cho rằng “Nông trường Bời Lời không đủ tư cách để cho thuê đất nên mặc nhiên hợp đồng không có giá trị, Do bị đơn sử dụng đất này là đất hoang hóa nên phải bồi thường khi thu hồi”.
Quan điểm này không được tòa chấp nhận. Cấp phúc thẩm cho rằng “yêu cầu của bị đơn là không có căn cứ. Bởi tại thời điểm ký hợp đồng, Nông trường Bời Lời có đủ tư cách pháp nhân, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập và hoạt động nhiều năm”.
Hai bên đã thực hiện hợp đồng đến khi kết thúc và lập biên bản thanh lý ngày 28/3/2004, hợp đồng không có thỏa thuận “khi kết thúc hợp đồng bên thuê phải được bồi thường khi trả lại đất”.
Theo cấp phúc thẩm “khi thuê đất, bị đơn đã biết rõ hiện trạng đất nhận thuê, việc bị đơn canh tác thì bị đơn phải cải tạo đất là chuyện đương nhiên. Bị đơn là người địa phương khác đến Trảng Bàng hợp đồng thuê đất của Nông trường Bời Lời, đất này Nhà nước giao cho Nông trường quản lý để sản xuất làm kinh tế (…) Toàn bộ khu đất mà bị đơn đang quản lý hiện nay là của Nhà nước giao Nông trường nên kết quả đo đạc thực tế diện tích bao nhiêu thì cũng là của Nhà nước (…) Ông Huy không có căn cứ pháp lý nào chứng minh trong phần đất ông thuê có đất thuộc sử dụng riêng của ông. Ngoài ra, ông Huy cũng không có phản tố yêu cầu bồi thường công khai phá đất”.
Từ những nhận định trên, cấp phúc thẩm tuyên không chấp nhận kháng cáo của bị đơn, giữ nguyên bản án sơ thẩm. Bản án phúc thẩm số 109/2023/DS-PT ngày 22/3/2023 của TAND tỉnh Tây Ninh tuyên chấp nhận yêu cầu khởi kiện của Cty 30/4 Tây Ninh. Buộc bị đơn di dời các tài sản trên đất, trả lại đất cho nguyên đơn.
Ngày 14/11/2023, VKSND cấp cao tại TP HCM ra Quyết định kháng nghị 313/QĐ-VKS-DS, tạm đình chỉ thi hành Bản án 109 cho đến khi có quyết định giám đốc thẩm; kiến nghị Ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại TP HCM hủy hai bản án sơ thẩm và phúc thẩm để xét xử lại vụ án theo thủ tục sơ thẩm.
Ngày 12/3/2025, VKSND cấp cao tại TP HCM đã ra Quyết định 02/QĐ-VKS-DS rút toàn bộ quyết định kháng nghị giám đốc thẩm. Theo đó, sau khi xem xét lại nội dung kháng nghị, hồ sơ vụ án dân sự, VKSND cấp cao tại TP HCM rút toàn bộ Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm 313/QĐ-VKS-DS. Bản án 209 tiếp tục có hiệu lực thi hành.
Sau khi VKSND cấp cao có động thái trên, TAND cấp cao tại TP HCM ra Quyết định 58/2025/QĐ-TA đình chỉ xét xử giám đốc thẩm với Bản án 109 của TAND tỉnh Tây Ninh. “Bản án 109 tiếp tục có hiệu lực pháp luật”, quyết định ghi rõ.
