Theo rà soát của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, giai đoạn 2016-2020 có 378 doanh nghiệp (DN) thực hiện cổ phần hóa với các hình thức sắp xếp dự kiến là: 184 DN do Nhà nước nắm giữ 100% vốn (chiếm khoảng 48,7%) và 194 DN thuộc diện cổ phần hóa (chiếm 51,3%). Tuy nhiên, sau hơn 1 năm thực hiện, Quyết định số 37 đã phát sinh nhiều vấn đề điều chỉnh để phù hợp hơn với thực tiễn như việc Nhà nước vẫn nắm giữ lượng cổ phần quá lớn sẽ làm giảm sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tư vì không thay đổi được quản trị DN như trong các lĩnh vực quản lý bảo trì đường bộ, đường thủy, cảng biển, công ích...
Bên cạnh đó là sự thay đổi các quy định về DNNN tại các luật dẫn đến thay đổi nội dung và cấu trúc của tiêu chí, danh mục phân loại DNNN. Do đó, cần có quyết định thay thế Quyết định số 37 với cách phân loại DN nắm giữ tỉ lệ vốn nhà nước sẽ thay đổi, không còn DN nắm giữ từ 75% vốn nhà nước trở lên và loại DN nắm giữ từ 65% tới 75% vốn nhà nước.
Đồng thời bỏ các ngành: “Sản xuất cung ứng hóa chất độc”, “Trồng và bảo vệ rừng đầu nguồn, rừng phòng hộ, rừng đặc dụng” trong danh mục do Nhà nước nắm giữ 100% vốn; chuyển “DN bảo đảm nhu cầu thiết yếu cho phát triển sản xuất và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào dân tộc miền núi, vùng sâu, vùng xa”, “vận chuyển hàng không”, “sản xuất thuốc lá điếu”, “cung cấp dịch vụ viễn thông có hạ tầng mạng” từ danh mục Nhà nước nắm giữ từ 65% đến dưới 75% như hiện hành sang danh mục Nhà nước nắm giữ trên 50% đến dưới 65% tổng số cổ phần; loại bỏ “quản lý khai thác cảng biển tổng hợp quốc gia và cửa ngõ quốc tế”, “chế biến dầu mỏ và khí tự nhiên”, “bảo trì hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia” và “quản lý bảo trì hệ thống đường bộ, đường thủy nội địa”, “bán buôn thuốc phòng, chữa bệnh”.
Nhà nước cũng sẽ không nắm giữ cổ phần chi phối để khối tư nhân có đủ điều kiện tham gia làm chủ DN đối với ngành “sản xuất vaccine, sinh phẩm y tế, vaccine thú y”, “sản xuất phân bón, thuốc bảo vệ thực vật”, “điều tra cơ bản về địa chất, khí tượng thủy văn; khảo sát, thăm dò, điều tra về tài nguyên đất, nước, khoáng sản và các loại tài nguyên thiên nhiên”, “sản xuất, lưu trữ giống gốc cây trồng, vật nuôi; trồng và chế biến cao su, cà phê, trồng và quản lý rừng trồng tại địa bàn không gắn với quốc phòng, an ninh”, “vận tải biển, vận tải đường sắt”, “sản xuất, cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích”. Hiện các ngành này trong danh mục do Nhà nước nắm giữ từ trên 50% đến dưới 65%.
Theo Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, “phải đẩy mạnh việc thu hẹp DNNN để DN nắm giữ 100% vốn nhà nước càng ít càng tốt” nên giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp chặt chẽ với các bộ chuyên ngành để tiếp tục phân loại, rà soát kỹ các lĩnh vực trong mỗi ngành để cổ phần hóa, thoái vốn, tăng cường hơn nữa sự tham gia của khối tư nhân vào sản xuất, kinh doanh.
Phó Thủ tướng không đồng tình ban hành kèm theo dự thảo quyết định này danh mục các DNNN, DN trong đó Nhà nước cần nắm giữ cổ phần chi phối vì “Chính phủ sẽ không lường trước hết được các vấn đề phức tạp nảy sinh. Trong quá trình thực hiện, nếu địa phương, bộ, ngành nào thấy cần giữ cổ phần chi phối ở một lĩnh vực nào thì phải có báo cáo xin ý kiến của Thủ tướng Chính phủ để bảo đảm sự linh hoạt trong cổ phần hóa, thoái vốn”.
Ngoài ra, Phó Thủ tướng đề nghị “trước hết có thể giảm tỉ lệ Nhà nước nắm vốn xuống các mức quy định một thời gian nếu thấy ổn sẽ cho hạ tiếp” đối với việc giảm tỉ lệ cổ phần chi phối tại các DN hoạt động trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh chứ không cần thiết phải giảm nhanh vốn nhà nước.
