Buộc người khác bồi thường thay người tham ô?
HĐXX nhận định: Căn cứ vào hồ sơ, có đủ cơ sở xác định, cuối 2007 – đầu 2008, ông Hảo vay của ông Tám 2 lần với số tiền 75 tỷ đồng (gồm cả tiền lãi) để chuyển cho ông Lê Văn Phong (đại diện theo pháp luật của Công ty TNHH Hàm Rồng) đầu tư vào KCH Trường An (Bình Dương) và mua đất ở quận 7. Đầu 2009, ông Tám yêu cầu ông Hảo và ông Phong trả nợ nhưng không được.
Để có tiền trả nợ, ông Hảo bàn bạc với ông Hai ký 2 hợp đồng cho thuê và mua tài sản không có thật nhằm rút khỏi ALCII số tiền 120 tỷ. Sau khi nhận tiền từ ALCII, Hảo yêu cầu Hai dùng 75 tỷ đồng trả nợ cho ông Tám và đưa cho nhiều người khác, số còn lại 18 tỷ, ông Hai sử dụng cá nhân.
Tòa cho rằng số tiền ông Tám và cá nhân khác nhận từ ông Hai là tiền do phạm tội mà có. Các cá nhân sử dụng tiền tham ô từ các bị cáo thì buộc phải trả lại để khắc phục cho ALCII. Cụ thể, buộc ông Tám trả lại 75 tỷ đồng và các cá nhân khác cũng phải trả lại.
Số tiền ông Tám và các cá nhân nộp lại sẽ được khấu trừ vào số tiền mà ông Hảo, ông Hai phải bồi thường cho ALCII (tức ông Hảo và ông Hai chỉ bồi thường ALCII số tiền còn lại sau khi trừ đi các khoản nộp lại của ông Tám và cá nhân, tổ chức khác).
Về việc kháng cáo, kháng nghị liên quan đến kê biên KCH Trường An, KCH Trường An có nguồn gốc hình thành từ việc chuyển nhượng của người khác với số tiền 118 triệu đồng, trong đó ông Hảo góp vốn 60 tỷ đồng, là tương ứng 50,63%.
Theo đó, KCH Trường An chỉ sử dụng số tiền 3,4 tỷ đồng mà Hảo và Hai chiếm đoạt của ALCII nên việc kê biên để đảm bảo thu hồi là số tiền trên là có cơ sở.
Kháng nghị của VKS và kháng cáo của ông Tám về việc “không buộc ông Tám nộp lại 75 tỷ đồng cho ALCII” do ông Hảo vẫn đang còn hiện hữu tài sản ở KCH Trường An nên cần phát mãi để thực hiện nghĩa vụ bồi thường của ông Hảo.
HĐXX cho rằng việc ông Tám cho ông Hảo vay tiền để đầu tư vào KCH Trường An là giao dịch dân sự thực hiện trước khi tội phạm xảy ra. Sau đó, ông Hảo thực hiện hành vi phạm tội để trả cho ông Tám. Từ đó có đủ căn cứ để xác định nguồn tiền mà ông Hảo trả cho ông Tám là do phạm tội mà có nên cần thu hồi để khắc phục hậu quả.
Từ đó, cấp phúc thẩm bác kháng nghị, kháng cáo về việc “không buộc ông Tám phải trả 75 tỷ đồng cho ALCII”.
Theo cấp phúc thẩm, cần kê biên KCH Trường An để thực hiện thu hồi 3,4 tỷ đồng mà ông Hảo phải bồi thường cho ALCII và phần còn lại giao cho Hàm Rồng thực hiện nghĩa vụ trả nợ đối với các bản án khác đã có hiệu lực pháp luật (tức thực hiện trả nợ cho BIDV).
Tòa không chấp nhận kháng cáo của ông Tám và nhiều cá nhân, tổ chức khác, chấp nhận một phần kháng nghị của VKSND TP HCM, một phần kháng cáo của BIDV, ALCII, sửa một phần bản án liên quan đến trách nhiệm dân sự của các bị cáo như sau:
Ông Hảo và ông Hai liên đới bồi thường cho ALCII số tiền 117 tỷ đồng (thất thoát 120 tỷ nhưng chỉ chứng minh được tham ô 117 tỷ đồng); trong đó ông Hảo phải bồi thường là 75 tỷ đồng, ông Hai là 42 tỷ đồng. Buộc ông Lê Đoàn Tám phải nộp lại 75 tỷ đồng trả cho ALCII để đảm bảo cho việc thi hành trách nhiệm bồi thường của ông Hảo. Số tiền này sẽ được cấn trừ vào nghĩa vụ bồi thường của ông Hảo (tức ông Hảo không cần bồi thường 75 tỷ đồng vì đã có ông Tám nộp thay). Ngoài ra ông Hảo và ông Hai còn liên đới bồi thường 27 tỷ đồng, mỗi người 13,5 tỷ đồng.
Tiếp tục kê biên KCH Trường An để thực hiện thu hồi số tiền 3,4 tỷ đồng của Hàm Rồng đối với ALCII. Không chấp nhận việc BIDV đòi phát mãi KCH Trường An để thực hiện nghĩa vụ trả nợ; hủy và đình chỉ một số yêu cầu mà cấp sơ thẩm đã thụ lý và tuyên buộc vượt quá thẩm quyền xem xét.
Luật sư: “Bản án rất bất thường”
Về bản án phúc thẩm, Luật sư Nguyễn Hữu Thao (Đoàn LS TP Hải Phòng) bảo vệ cho ông Tám nói: “Một bản án rất bất thường. Tại tòa, tôi đã chứng minh, tiền ông Hảo tham ô không phải tang vật vụ án nên không thể thu hồi. Tội tham ô là tội danh chiếm đoạt. Khi hành vi phạm tội hoàn thành, tiền đã chuyển giao về sở hữu, sử dụng. Ông Tám được trả nợ bằng tiền mặt từ ALCII chuyển sang tài khoản công ty của ông Hai. Ông Hai ký séc cho người khác mang đến ngân hàng rút tiền ra và sau đó mang đến trả cho ông Tám. Đồng thời việc trả nợ hoàn thành trước khi vụ án được phát hiện. Nếu tuyên như HĐXX thì sao HĐXX không truy xuất luôn dòng tiền từ ông Tám rồi đi đâu để thu hồi đúng số tiền mà ông Hảo sử dụng sau khi phạm tội”.
Còn LS Tô Bá Thanh (Đoàn LS TP HCM) nhận xét: “Tòa buộc ông Tám phải bồi thường thay ông Hảo là không đúng. Thứ nhất, tòa đã xác định, ông Hảo có tài sản là phần góp vốn 50,63% tại KCH Trường An. Tài sản này hiện nay chỉ đảm bảo để thu hồi 13,5 tỷ đồng và 1/2 trong số 3,4 tỷ đồng. Thứ hai, tội phạm về tham ô là tội chiếm đoạt, người chiếm đoạt phải là người bồi thường cho Nhà nước. Tức phải sử dụng tiền, tài sản đang sở hữu, sử dụng của người phạm tội để bồi thường. Ở đây không phải là Nhà nước thu hồi mà là người phạm tội phải bồi thường. Thứ ba, ông Tám là người ngay tình trong giao dịch, không thể buộc một người ngay tình, giao dịch đã hoàn thành phải chịu trách nhiệm được”.
“Trong trường hợp này, tòa phải kê biên, phát mãi KCH Trường An để thực hiện nghĩa vụ bồi thường của ông Hảo với ALCII, ngoài ra, còn cần kê biên, phát mãi các tài sản khác của ông Hảo để thực hiện bồi thường. Tòa tuyên như thế, giờ tài sản 50,63% của ông Hảo ai sẽ hưởng, hay tòa để “mạnh ai nấy đi đòi”, LS Thanh nêu.
