Vi phạm thường xuyên
Trên các tuyến đường thủy thuộc Hành lang đường thủy số 1 phía Bắc như các sông Hồng, Đuống, Thái Bình... phổ biến tình trạng phương tiện thủy chở hàng quá tải. Hàng hóa, nhiều nhất là vật liệu xây dựng được chất cao hơn thành hầm chở hàng, khiến nước tràn lên mặt boong mạn tàu, vượt quá vạch dấu mạn khô an toàn.
Theo ghi nhận của phóng viên, hàng chục trường hợp tàu chở hàng chở quá tải (quá vạch dấu mớn nước an toàn). Tuy nhiên, để xử lý được một trường hợp vi phạm mất rất nhiều thời gian. Khi kiểm tra tàu có dấu hiệu quá tải, Tổ công tác phải điều khiển ca nô xuôi theo tàu chở hàng một đoạn dài, tránh sóng lớn mới cập được mạn tàu để lên kiểm tra. Chưa kể nhiều thuyền viên, chủ tàu không hợp tác. Mỗi trường hợp như vậy, tổ công tác mất cả tiếng để giải thích, phải rất kiên quyết xử lý thì thuyền viên mới chịu ký vào biên bản vi phạm.
Thực tế sau hơn 5 năm thực hiện Nghị định số 132/2015, lực lượng tuần tra, kiểm soát của cảnh sát đường thủy các địa phương lập biên bản xử lý tới hơn 671 nghìn trường hợp vi phạm, phạt tiền gần 456 tỷ đồng và đình chỉ hoạt động 1.767 trường hợp phương tiện. Trong đó, nhóm vi phạm chiếm tỷ lệ cao nhất là chở quá tải tới hơn 55%.
Ngoài chở quá tải, tình trạng các chủ tàu không cung cấp đủ áo phao, thuyền viên, người điều khiển phương tiện vi phạm về bằng cấp chứng chỉ chuyên môn, sử dụng bia, rượu trong lúc lái tàu vẫn diễn ra phổ biến. Điều này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng của hàng chục hành khách trên các phương tiện vận tải thủy nội địa mà còn ảnh hưởng đến trật tự an toàn giao thông. Tuy nhiên, việc xử lý hành vi này rất khó. Có phương tiện đang trên hành trình từ bờ này sang bờ kia, tất cả khách đều không mặc áo phao, dụng cụ cứu sinh cá nhân. Khi thấy lực lượng chức năng kiểm tra, thuyền viên mới vội vàng đưa phao cho khách, khiến lực lượng chức năng chỉ có thể lập biên bản nhắc nhở.
Kỳ vọng “phạt nguội”
Theo đại diện Cục Đường thủy nội địa Việt Nam, dự thảo Nghị định quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường thủy nội địa (thay thế Nghị định 132/2015) đang được lấy ý bổ sung quy định về nguồn thông tin dùng để làm căn cứ xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường thủy. Bên cạnh việc căn cứ để xử phạt vi phạm là chứng cứ do người có thẩm quyền phát hiện và xử lý, dự thảo Nghị định bổ sung 3 nguồn thông tin hình ảnh dùng làm căn cứ để xử lý hành chính đối với vi phạm đường thủy.
Cụ thể, hình ảnh thu được từ phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền thu thập; hình ảnh thu được từ phương tiện, thiết bị kỹ thuật của cơ quan, tổ chức được giao quản lý khai thác, sử dụng, bảo trì kết cấu hạ tầng giao thông đường thủy, đảm bảo an toàn giao thông (ATGT) đường thủy; hình ảnh phản ánh hành vi vi phạm trật tự, ATGT đường thủy nội địa do tổ chức, cá nhân cung cấp hoặc đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội.
Ban soạn thảo Nghị định cho biết, hình ảnh vi phạm đăng trên phương tiện thông tin đại chúng như báo chí, truyền hình; mạng xã hội như facebook, zalo... có thể dùng để xử phạt vi phạm. Quy định trên nhằm ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác bảo đảm trật tự ATGT đường thủy, phù hợp với tình hình thực tế; góp phần công khai, minh bạch, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người tham gia giao thông và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực giao thông đường thủy nội địa.
Liên quan vấn đề trên, ông Đoàn Trường Sơn, Phó trưởng phòng phụ trách Phòng Pháp chế - Thanh tra, Cục Đường thủy nội địa Việt Nam cho biết, các lực lượng có thẩm quyền kiểm tra, xử lý vi phạm giao thông đường thủy đều có thể áp dụng “phạt nguội”.
Ông Lưu Xuân Bình, nguyên Phó Chánh Văn phòng Ban ATGT TP Hà Nội cho rằng, đây là thời điểm phù hợp để ban hành quy định về “phạt nguội”. Việc này sẽ kéo giảm các vi phạm phổ biến mà mắt thường cũng có thể thấy được như chở quá tải, vi phạm quy tắc giao thông đường thủy.
Đại tá Nguyễn Vĩnh Giang, Trưởng phòng Hướng dẫn tuần tra, kiểm soát và đấu tranh, phòng chống tội phạm trên đường thủy, Cục Cảnh sát Giao thông cho rằng, việc áp dụng “phạt nguội” sẽ nâng hiệu quả phòng ngừa vi phạm giao thông đường thủy.
Hiện dự thảo Nghị định xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường thủy nội địa đang trong giai đoạn lấy ý kiến các bên liên quan, dự kiến sau khi được Bộ Tư pháp cho ý kiến, sẽ trình Chính phủ vào cuối năm 2021.
