Xây dựng con người Việt Nam thời kỳ đổi mới: Chú trọng giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ

Rưng rưng niềm tự hào

Là một người trẻ, Chu Thành Đạt, sinh viên Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội bày tỏ góc nhìn của mình về thế hệ trẻ ngày nay “vừa hồng, vừa chuyên”.

Đạt chia sẻ niềm tự hào về năm 2021 đã qua đi với rất nhiều biến động, những thử thách ấy vẫn không thể nào ngăn được thế hệ trẻ Việt Nam tiến về phía trước. Họ vẫn ngày ngày nỗ lực cố gắng, hết mình cống hiến, không ngừng sáng tạo và đã đạt được những thành tựu nổi bật không chỉ góp phần khẳng định giá trị bản thân mà còn làm rạng danh đất nước trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội.

Có thể kể đến những gương mặt như trong lĩnh vực học tập, chúng ta vô cùng tự hào trước thành tích học tập nổi bật của em Nguyễn Lê Thảo Anh, cựu học sinh lớp 12 Hóa 1 Trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam, là nữ sinh duy nhất giành Huy chương Vàng Olympic Hóa quốc tế. Hay trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, Tiến sĩ Nguyễn Trọng Hiếu - nghiên cứu viên, giảng viên cao cấp ngành Năng lượng Mặt trời tại Đại học Quốc gia Australia chính là niềm tự hào của đất nước ta với nghiên cứu về pin mặt trời thế hệ mới. Trong lĩnh vực quốc phòng, Thượng úy Nguyễn Tiến Duy, Trưởng ngành hàng hải, Bí thư Chi bộ ngành hàng hải, Tàu 016, Lữ đoàn 162, Vùng 4 Quân chủng Hải quân đã cho thấy sự cống hiến của sức trẻ khi đạt được thành tích nổi bật tại đấu trường Army Games tổ chức tại Nga năm 2021.

Đặc biệt, trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, trên đấu trường nhan sắc quốc tế, ngôi vị Hoa hậu Hòa bình quốc tế lần đầu tiên vang lên hai tiếng “Việt Nam” với phần thi xuất thần và vô cùng tinh tế của Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên.

Đặc biệt khi đại dịch COVID-19 có những diễn biến vô cùng phức tạp, chúng ta đều thấy hình ảnh những bạn trẻ xung kích cùng nhau chung tay, tích cực tham gia, hỗ trợ các lực lượng phòng, chống dịch. Đó là các y, bác sĩ trẻ, các cán bộ, chiến sĩ trẻ không sợ nguy hiểm, sẵn sàng tình nguyện lên tuyến đầu chống dịch, hỗ trợ ở khu cách ly, các chốt phòng, chống dịch. Họ tham gia hỗ trợ lưu thông hàng hóa, tiêm chủng vaccine, hỗ trợ tiêu thụ nông sản, giúp đỡ các gia đình, thanh, thiếu niên gặp khó khăn bởi đại dịch; nỗ lực nghiên cứu các sản phẩm hỗ trợ phòng, chống dịch… Hàng ngàn bạn trẻ đã lao mình vào tâm dịch với quyết tâm đẩy lùi đại dịch COVID-19.

Đừng hỏi Tổ quốc đã làm gì cho ta

Tuy nhiên, bên cạnh những tấm gương tận hiến ấy có một bộ phận không nhỏ thanh niên xao nhãng, quên đi trách nhiệm của bản thân đối với sự nghiệp chung của dân tộc. Họ ích kỷ, chỉ mưu cầu lợi ích cá nhân, chỉ muốn hưởng thụ, “nhận lại” mà không hề biết “cho đi”. Thực tế, nhiều sinh viên còn thiếu tu dưỡng, rèn luyện, kéo theo những yếu kém về mặt chính trị và lập trường, tư tưởng thiếu vững vàng, dễ bị lung lay, dao động.

Bên cạnh đó, các thế lực thù địch, phản động với “diễn biến hòa bình”, lợi dụng các vấn đề “dân chủ”, “nhân quyền”, hay dân tộc, tôn giáo để xuyên tạc, bóp méo sự thật về những chính sách của Đảng và Nhà nước, đồng thời, cổ súy cho lối sống hưởng thụ, thực dụng, chủ nghĩa cá nhân.

“Đó là những hiện tượng lệch lạc cần lên án, phê phán, chấn chỉnh, bài trừ trong nếp sống và lối sinh hoạt của một bộ phận giới trẻ hiện nay. Chưa kể, với sự phát triển của internet, việc đăng tải và chia sẻ thông tin mà hầu như không gặp phải trở ngại nào, cùng với tâm lý thích nổi tiếng, thích được chú ý khiến cho một bộ phận không nhỏ người dùng internet, đặc biệt là các bạn học sinh, sinh viên ở độ tuổi đôi mươi, chưa đủ chín chắn, tìm mọi cách để đăng tải những thông tin gây sốc, những tít “giật gân”, “câu view”. Đó có thể coi là môi trường thuận lợi cho những thông tin, hình ảnh, video clip có nội dung vi phạm đạo đức lan tràn. Nếu không đủ tỉnh táo, tiếp nhận các thông tin trên cơ sở có chọn lọc và ý thức cảnh giác, phê phán, không giữ vững những phẩm chất đạo đức cách mạng, một bộ phận không nhỏ đoàn viên thanh niên Việt Nam sẽ bị dụ dỗ, lôi kéo vào những thói hư, tật xấu, những ham muốn tầm thường, từng bước xao nhãng và phai nhạt mục tiêu, lý tưởng của mình. Họ ngại cống hiến, ham hưởng thụ, thói vô tâm, vô cảm và nhiều vấn nạn đạo đức khác sẽ xuất hiện” – sinh viên Chu Thành Đạt bày tỏ quan điểm.

Do đó, theo Đạt, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) cùng các trường phổ thông, trường đại học, cao đẳng, học viện trên toàn quốc cần tuyên truyền Luật An ninh mạng năm 2018 thông qua nhiều hình thức, hoạt động ngoại khóa, các hình thức giới thiệu, tuyên truyền dễ tiếp thu. “Tôi tin tưởng rằng sự trang bị một cách đầy đủ kiến thức về quy định của pháp luật, các bạn học sinh, sinh viên có thể điều chỉnh hành vi, cách ứng xử với bạn bè, gia đình và xã hội trên không gian mạng một cách phù hợp”, Đạt chia sẻ.

Chú trọng giáo dục đạo đức, kiến thức pháp luật

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Ngô Thị Minh cho biết, một trong các vấn đề quan trọng trong Nghị quyết 29-NQ/TW là chuyển mạnh quá trình giáo dục từ “nặng” về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục “trọng” về hình thành, phát triển năng lực, phẩm chất của người học; chú trọng giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, kiến thức pháp luật và ý thức công dân.

Ảnh minh họa

Nội dung giáo dục toàn diện một lần nữa được khẳng định tại Kết luận số 51-KL/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW; trong đó yêu cầu: Đẩy mạnh công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, chú trọng giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, kiến thức pháp luật và ý thức công dân trong hệ thống giáo dục quốc dân.

Ngành Giáo dục đã chỉ đạo tăng cường công tác “dạy người”, giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống cho thanh niên, học sinh, sinh viên trong các cơ sở giáo dục; tham mưu, trình cấp có thẩm quyền ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật, tạo hành lang pháp lý đầy đủ để thực hiện công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh niên, thiếu niên, nhi đồng.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Ngô Thị Minh, thời gian qua vẫn còn một bộ phận thanh, thiếu nhi có biểu hiện suy thoái, lệch lạc về phẩm chất đạo đức, lối sống như thiếu trung thực, thiếu trách nhiệm với bản thân, gia đình, nhà trường. Đáng ngại nhất là tình trạng bạo lực học đường vẫn diễn ra phức tạp tại một số địa phương, còn hiện tượng học sinh đánh nhau, học sinh đánh giáo viên. Hiện tượng thờ ơ, vô cảm, thấy đúng không dám bảo vệ, thấy sai trái, tiêu cực không dám đấu tranh, không can ngăn…

Để triển khai Chương trình, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh, có nhiều việc cần triển khai, như ưu tiên rà soát các văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản chỉ đạo khác trong thời gian qua để từ góc độ thể chế tạo điều kiện tốt nhất cho việc triển khai; tiếp tục đổi mới phương pháp pháp dạy học, nâng cao chất lượng các môn học Đạo đức, Giáo dục công dân, các môn lý luận chính trị và hiệu quả hoạt động giáo dục học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn...

“Việc triển khai giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống, khát vọng trong chính nhà trường, trong mỗi môn học, trong đó có môn Đạo đức, Giáo dục công dân, Lý luận chính trị... trong quá trình đổi mới Chương trình giáo dục phổ thông. Muốn tạo dựng được con người có khát vọng, chúng ta cần trường học đầy khát vọng, phải thông qua việc tạo dựng lớp nhà giáo có năng lực phẩm chất và giàu khát vọng” – theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn.