Xót xa cảnh bé 3 tháng tuổi phải theo mẹ vào trại giam

Vừa sinh con được tròn 100 ngày, bị án Quách Thị Nhâm (SN 1982; HKTT tại xã An Lạc, huyện Lạc Thủy, Hòa Bình) đã bị bắt giữ theo lệnh truy nã của công an (CA) quận Hà Đông, Hà Nội. Tuy chỉ còn 2 ngày nữa là đến Tết Nguyên đán Quý Tỵ  nhưng 2 mẹ con chị Nhâm vẫn bị … “nhập trại”.

Nếu một số cán bộ công an, cán bộ Tòa án tuân thủ pháp luật và làm việc có “tình người” hơn, liệu cảnh xót xa này có xảy ra?

Chị Quách Thị Nhâm và đứa con vừa ăn Tết đầu tiên trong tù khi mới 3 tháng tuổi

Nuôi con 3 tháng tuổi, vẫn buộc chấp hành án tù

Cuối năm 2011, chị Nhâm bị TAND quận Hà Đông kết án 15 tháng tù về tội “Môi giới mại dâm”. Hơn 1 tháng sau, bị án này bị Tòa ra Quyết định thi hành án (THA) phạt tù, yêu cầu “phải có mặt tại CA quận Hà Đông để chấp hành án, nếu không đến sẽ bị áp giải” và  “CA quận Hà Đông thi hành quyết định”.

Triển khai Quyết định trên, ngày 2/3/2012, CA phường La Khê (nơi chị Nhâm tạm trú) đã có biên bản xác minh với nội dung: “Bị án Nhâm hiện đang có thai. Bị án có ý kiến “Tôi có thai… Hiện vì lý do sức khỏe, tôi đã viết đơn xin hoãn chấp hành án,  đến khi đảm bảo sức khỏe, tôi sẽ có mặt tại CA quận Hà Đông để thi hành án”. Nhưng sau đó, do đến xác minh tại địa chỉ chị Nhâm thuê nhà, CA quận Hà Đông thấy chị Nhâm không còn ở đó nữa nên có Thông báo cho TAND quận Hà Đông rằng, “bị án Nhâm đang có thai (có bản tường trình, kết quả siêu âm, đơn xin hoãn thi hành án) và đang làm thủ tục xin hoãn thi hành án” và “bị án đi đâu, làm gì, chính quyền địa phương không xác định”.

Phía TAND quận Hà Đông đã coi việc chị Nhâm “không có mặt tại nhà, nhà đi thuê” là hành động “bỏ trốn” nên ngày 21/11/2011, Phó Chánh án TAND quận Hà Đông Nguyễn Văn Chí đã ký công văn đề nghị CA quận Hà Đông ra Quyết định truy nã đối với chị Nhâm.

Tại chính văn bản này, ông Chí đã thừa nhận việc “bị án Nhâm có thai”. Trong trường này, nếu không có ai đề nghị thì Chánh án TAND quận Hà Đông vẫn  có thể “tự mình” ra Quyết định hoãn chấp hành hình phạt tù cho chị Nhâm (Điều 261, BLTTHS và Điều 23 Luật Thi hành án hình sự).

 Đáng trách hơn, tuy CA đã nói rõ: “bị án Nhâm đã có đơn xin hoãn thi hành án” nhưng ông Chí vẫn không xem xét giải quyết mà lại vội vã ký văn bản yêu cầu CA truy nã với người đàn bà mới sinh con chưa đầy 1 tháng này.

“Vượt” quyền khi ra Quyết định truy nã?

Thông tư số 13/2012 (9/10/2013) của Bộ CA, Bộ Tư pháp, VKSNDTC, TANDTC quy  định rõ, cơ quan có thẩm quyền chỉ được ra Quyết định truy nã khi “có đủ căn cứ xác định đối tượng đã bỏ trốn hoặc không biết đang ở đâu và đã tiến hành các biện pháp xác minh, truy bắt nhưng không có kết quả”

Theo thông tin chúng tôi mới nhận được, chiều ngày 22/3, TAND TP Hà Nội đã có Quyết định cho bị án Nhâm được “tạm đình chỉ thi hành án từ ngày 22/3/2013 đến ngày 28/10/2015.” Ngay sau đó, Trại tạm giam số 1, CA Hà Nội đã thi hành Quyết định này. Như vậy, hành trình hơn 40 ngày bị bắt truy nã rồi bị vào trại giam của 2 mẹ con bị án Nhâm đã chấm dứt. Nhưng liệu có vì thế mà việc xem xét trách nhiệm của một số cán bộ trong vụ việc này có bị dừng lại?

Không hiểu Cơ quan CSĐT CA quận Hà Đông đã “tiến hành các biện pháp xác minh và truy bắt” như thế nào mà đã ra Quyết định truy nã đối với bị án Nhâm?

Trong khi đó, anh Nguyễn Văn Linh- chồng của bị án Nhâm - cho hay: “Do sắp đẻ, lại hết hạn thuê nhà nên vợ tôi đã về quê chồng ở xã Vạn Thái, Ứng Hòa sinh sống, có báo với CA phường sở tại vào ngày 1/9/2012. Sau khi chuyển đi, có anh Thắng, (Đội Cảnh sát Hỗ trợ Tư pháp, CA  quận Hà Đông) vẫn liên lạc với vợ tôi qua điện thoại và được vợ tôi thông báo địa chỉ đang ở. Do vậy, CA phường Nam Đồng mới biết và đã đến mời vợ tôi  lên trụ sở làm việc rồi bắt giữ luôn”.

Theo nội dung Quyết định truy nã bị án Nhâm số 06 (7/2/2013) thì đã không thấy CA quận Hà Đông gửi văn bản này đến các cơ quan theo quy định như: CA, xã phường, thị trấn, CA cấp huyện nơi đăng ký thường trú, tạm trú, nơi ở và quê quán của người bị truy nã…Đã vậy, cơ quan này còn  “bịa” ra thông tin rằng, “bị án Nhâm được hoãn thi hành án” và “tiếp tục phạm tội mới”. Thực tế thì cho đến nay, bị án Nhâm vẫn chưa được “hoãn thi hành án” và cũng không bị khởi tố về 1 tội mới nào.    

Việc CA quận Hà Đông ra Quyết định truy nã trên đây còn có dấu hiệu “sai thẩm quyền” bởi Luật Thi hành án hình sự quy định việc truy nã trong trường hợp này (bị án tại ngoại, có quyết định thi hành án nhưng bỏ trốn)  thuộc cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh (cơ quan thi hành án hình sự CA cấp huyện chỉ được “đề nghị” cơ quan có thẩm quyền ra quyết định truy nã).

Ngoài ra, Điều 10, Thông tư số 13/2012 quy định trong trường hợp này thì “Tòa án đã ra quyết định thi hành án có văn bản yêu cầu Cơ quan Thi hành án hình sự CA cấp tỉnh nơi người bị kết án phạt tù được tại ngoại ra quyết định truy nã”.

Như vậy, có thể thấy việc TAND quận Hà Đông gửi văn bản yêu cầu truy nã bị án Nhâm đến CA quận Hà Đông cũng là “sai địa chỉ”.

Mới đây, TAND quận Hà Đông đã có công văn gửi “Ban giám thị trại giam số 1- CA Hà Nội” đề nghị cơ quan này “xét lập hồ sơ đề nghị tạm đình chỉ thi hành án phạt tù đối với Quách Thị Nhâm” rồi “gửi về TAND quân Hà Đông xem xét giải quyết”. Đây được cho là động thái nhằm “chữa cháy” cho việc  “lờ đi” chuyện Nhâm có thai rồi yêu cầu CA truy nã bị án Nhâm của Tòa này trước đây. Tuy nhiên, động thái này cũng là thừa bởi Tòa này đâu có thẩm quyền để giải quyết thủ tục “tạm đình chỉ thi hành án phạt tù”  mà thẩm quyền thuộc TANDTP Hà Nội…   

Khoa Lâm