Sáng 25-12, Ủy ban kinh tế của Quốc hội có cuộc làm việc với Thống đốc Ngân hàng Nhà nước và các ngành liên quan nghe giải trình về căng thẳng lãi suất và lạm phát cao những tháng cuối năm, bàn về các giải pháp điều hành thị trường tiền tệ, tài chính nhằm bảo đảm mục tiêu ổn định và phát triển kinh tế vĩ mô năm 2011.
 |
| Khách hàng làm thủ tục vay vốn tại Ngân hàng cổ phần Hàng hải (Chi nhánh Hải Phòng) Ảnh: Duy Thính |
Bình ổn thị trường tiền tệ
Đến cuối năm nay, theo Tổng cục Thống kê, chỉ số giá tiêu dùng của cả nước lên đến 11,75%, vượt 3,75% so với chỉ tiêu Quốc hội đề ra là 8%... Chính phủ và Quốc hội đang nỗ lực các giải pháp nhằm bảo đảm mục tiêu ổn định và phát triển kinh tế.
Theo Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Giàu, việc điều hành tiền tệ trong thời gian qua không trực tiếp gây ra lạm phát nhưng tình trạng lãi suất tăng cao đột biến trong 2 tháng cuối năm gây ra không ít bất ổn cho nền kinh tế. Các ngân hàng đua tăng lãi suất huy động bằng những biện pháp không lành mạnh, doanh nghiệp lao đao vì phải vay vốn với lãi suất cao. Thống đốc lý giải cho tình trạng này là do các ngân hàng phải đưa lãi suất cao hơn mức lạm phát (thực dương) mới có thể huy động được vốn. Vấn đề là cao hơn bao nhiêu là vừa? Nếu mức lạm phát là 11,75% thì lãi suất ngân hàng 12-13% cũng là thực dương. Tuy nhiên, ngay sau các “sự cố” lãi suất tăng cao, NHNN kịp thời chấn chỉnh các tổ chức tín dụng vi phạm và có các chính sách điều hành kịp thời.
Giám đốc chi nhánh NHNN Hải Phòng Nguyễn Đạt Đợi cho biết, kể từ ngày 15-12 đến nay, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Hải Phòng đã tăng cường công tác kiểm tra, giám sát lãi suất tại hàng chục chi nhánh ngân hàng thương mại trên địa bàn. Đến nay, chưa phát hiện, xử lý trường hợp nào vi phạm quy định của NHNN. Những ngày này, lãi suất huy động vốn bằng VNĐ của hầu hết các chi nhánh ngân hàng trên địa bàn thành phố đều công khai ở mức 14%/năm đối với các kỳ hạn từ 1 tháng trở lên. Một số ngân hàng giảm dần lãi suất huy động các kỳ hạn dài từ 1 năm trở lên, kỳ hạn tuần và không kỳ hạn. Nhìn chung, lãi suất huy động vốn bằng VNĐ tương đối ổn định ở mức này. Tại một số ngân hàng áp dụng các chương trình khuyến mại quay số trúng thưởng được Bộ Công Thương cho phép. Tuy nhiên, lãi suất huy động vốn bằng ngoại tệ do chưa bị khống chế lãi suất nên chưa có mặt bằng chung. Mỗi ngân hàng huy động với các mức khác nhau. Baoviet Bank Hải Phòng huy động USD cao nhất 6%/năm, SeAbank Hải Phòng, GP Bank Hải Phòng 5,2%/năm; VRB Hải Phòng 5,6%/năm… Nếu không có các giải pháp chặt chẽ, các ngân hàng thương mại do bị khống chế về lãi suất huy động VNĐ sẽ chuyển sang chạy đua lãi suất huy động ngoại tệ.
Hoàn thiện cơ chế điều hành
Mặc dù mặt bằng lãi suất huy động vốn bằng VNĐ khá ổn định nhưng ở mức cao. Với mức lãi suất này, cộng với các chi phí tăng thêm ngoài tỷ giá ngoại tệ chính thức, giá nguyên vật liệu trên thế giới tăng cao, doanh nghiệp hầu như không còn lãi, nếu không nói là lỗ. Mức lãi suất này tồn tại lâu dài sẽ không khuyến khích được sản xuất, kinh doanh phát triển.
Có thể thấy, trong năm qua, việc điều hành thị trường tiền tệ của NHNN còn nhiều lúng túng, chưa kịp thời và thường xuyên phải “chạy theo thị trường”. Điều này có một phần nguyên nhân do tác động khách quan như giá vàng trên thế giới tăng cao. Thống đốc NHNN cũng thừa nhận chưa giải quyết được những yếu kém, bất cập trong nội bộ hệ thống tổ chức tín dụng, sự chênh lệch về tiềm lực tài chính giữa các ngân hàng. Chuẩn bị bước sang năm 2011, để không lặp lại tình trạng bất ổn như thời gian qua, NHNN đang nghiên cứu các giải pháp hỗ trợ các ngân hàng nhỏ như hạ khoảng 1% tỷ lệ dự trữ bắt buộc để tăng thêm thanh khoản cho các ngân hàng này. Thường vụ Quốc hội cũng yêu cầu NHNN chỉ đạo sát sao hơn, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan như Bộ Tài chính, Bộ Công Thương để điều hành tiền tệ, tài chính, bảo đảm mục tiêu ổn định và phát triển kinh tế vĩ mô năm 2011.
Bên cạnh đó, NHNN sớm hoàn thiện cơ chế điều hành thị trường tiền tệ, kiềm chế lạm phát ngay từ những tháng đầu năm; ổn định lãi suất huy động vốn nhưng cần giảm dần phù hợp với sức chịu đựng của doanh nghiệp. NHNN cũng cần có các biện pháp kiểm soát chặt chẽ thị trường ngoại tệ, vàng; tiếp tục thực hiện các giải pháp tăng cung, giảm cầu ngoại tệ, đi đôi với chống đầu cơ và găm giữ ngoại tệ.
Giải pháp không kém phần quan trọng là giám sát chặt chẽ hoạt động kinh doanh của từng ngân hàng thương mại, không để dư nợ tín dụng tăng quá cao so với mức huy động vốn, dẫn đến mất cân đối cung cầu. Những ngân hàng này sẽ tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất thanh khoản và buộc phải đẩy lãi suất huy động vốn để hút vốn, dẫn đến mất ổn định thị trường tiền tệ.
Mai Hương
