Đầu năm 2017, tàu cá liên tục gặp sự cố
Theo ngư dân, thời điểm này thời tiết trên các vùng biển Hoàng Sa, Trường Sa diễn biến phức tạp, xuất hiện giông lốc, gió to, sóng lớn, tuy cá nổi nhiều song nhiều tàu cá gặp nguy hiểm khi máy móc hỏng, nguy cơ bị sóng đánh vào đảo đá. Sáng ngày 28/2/2017, khi đang khai thác trong vùng đánh cá chung Việt Nam-Trung Quốc, hai tàu cá Nghệ An số hiệu NA 99939TS và NA 93672TS bị hỏng máy thả trôi trên biển. Ngày 1/3/2017, tàu cá BĐ 96893TS gồm 6 thuyền viên khi đang hoạt động tại khu vực cách đá Bông Bay (quần đảo Hoàng Sa) khoảng 27 hải lý cũng bị hỏng máy thả trôi trên biển.
Sau hơn một tuần ra khơi, đánh bắt được khoảng 4 tấn thủy sản thì 3 giờ sáng ngày 26/2/2017, tàu cá QNg 09312TS của ông Bùi Cương (ở xã Bình Châu, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi) bất ngờ hỏng máy, trôi dạt tự do trên biển Hoàng Sa. Sóng lớn đẩy phương tiện vào bãi đá ngầm gây vỡ mạn tàu, nước biển tràn vào khoang. May mắn, ngày 1/3/2017, tàu cá của ông Phạm Sách đánh lưới gần đó đã cứu được 7 ngư dân và nỗ lực vớt được vài chục tấm lưới. Sau đó, các ngư dân bị nạn được tàu cá của ông Đỗ Bin chở vào đất liền.
3 giờ sáng ngày 1/3/2017, tàu cá QNa 92099TS do ông Trần Công Tăng làm thuyền trưởng cùng 11 thuyền viên đã bị mắc cạn tại phao số 1, cửa biển Cửa Việt, trong tình trạng sóng to, gió lớn. Sau hơn 3 giờ vật lộn với sóng dữ, lúc 9h30 sáng 1/3, lực lượng cứu hộ và 3 tàu cá ứng cứu của ngư dân đã kéo được tàu bị nạn vào cảng Cửa Việt an toàn.
Ngày 5/3/2017, Bộ đội Hải quân đảo Tiên Nữ, quần đảo Trường Sa đã phối hợp với tàu cá BĐ 97703TS cứu vớt và đưa 15 ngư dân của tàu cá QNg 90460TS bị hỏng máy do anh Nguyễn Văn Đồng (SN 1978, ở xã Bình Châu, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi) làm chủ tàu kiêm thuyền trưởng lên đảo an toàn. Trước đó, lúc 20 giờ ngày 4/3, tàu cá QNg 90460TS đang khai thác hải sản cách đảo Tiên Nữ khoảng 42 hải lý thì bị hỏng máy chính, hệ thống chiếu sáng không hoạt động. Cùng lúc, một tàu sắt nước ngoài không rõ số hiệu xuất hiện lao tới đâm mạnh vào phía mũi tàu làm tàu QNg 90460TS hư hỏng nặng và có nguy cơ bị chìm.
13 giờ ngày 7/3/2017, tàu cá Bình Thuận mới mua, chưa có số hiệu do ông Đỗ Văn Phó (SN 1970) làm thuyền trưởng cùng 5 thuyền viên, đều trú tại xã Ngũ Phụng, huyện Phú Quý, tỉnh Bình Thuận đã bị hỏng máy đang trôi dạt trên biển cách cửa biển An Hòa, huyện Núi Thành, Quảng Nam 8 hải lý. 14 giờ 5 phút, tàu BP 43-1101 Hải đội 2, BĐBP Quảng Nam đã tiếp cận được tàu bị nạn và tiến hành lai kéo tàu vào bờ. Đến 16 giờ, tàu biên phòng đã đưa tàu cá bị nạn vào cầu cảng Kỳ Hà đảm bảo an toàn về người và phương tiện.
Báo động về chất lượng phương tiện, trình độ nhân lực
Theo báo cáo của Cục Kiểm ngư, tàu cá hoạt động khai thác trên biển gặp sự cố do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có một số nguyên nhân chính sau: do thiên tai như bão, áp thấp nhiệt đới, gió mùa, lốc xoáy gây ra. Do đâm va giữa các tàu cá với nhau hoặc với tàu vận tải hoạt động trên biển, hoặc tàu đâm phải đá ngầm, mắc cạn trong quá trình điều khiển tàu di chuyển trên ngư trường. Một số tàu cá và tàu của lực lượng chức năng Trung Quốc ngang nhiên vi phạm chủ quyền vùng biển và tấn công, đe dọa, rượt đuổi các tàu cá Việt Nam.
Tàu cá Việt Nam chủ yếu sử dụng vỏ gỗ, kích thước nhỏ chủ yếu từ 24 mét trở xuống (trong đó tàu lắp máy công suất từ 90 CV trở lên có chiều dài chủ yếu từ 12 mét đến 24 mét), tàu cá có chiều dài trên 20 mét khoảng hơn 1.000 tàu, các vật liệu khác như vỏ thép và composite chiếm số lượng không đáng kể nên việc đảm bảo an toàn khi hoạt động trong điều kiện thời tiết sóng to, gió lớn rất hạn chế.
Công tác duy tu, bảo dưỡng, sửa chữa hàng năm chưa được kiểm tra, giám sát kịp thời. Nhiều tàu cá vẫn hoạt động mặc dù đã có tuổi đời từ 10-15 năm. Ngư dân sử dụng máy tàu là máy lắp trên phương tiện bộ hoặc máy cũ đã qua sử dụng nhiều năm còn diễn ra phổ biến, không đảm bảo về độ bền, vận hành không ổn định dễ gây ra tai nạn trên biển do máy hỏng dẫn đến mất kiểm soát trôi dạt, va đá ngầm, đâm va và các tai nạn khác, đặc biệt nguy hiểm trong điều kiện thời tiết bất thường nếu không được khắc phục kịp thời.
Do tàu hoạt động sai vùng, sai tuyến và trình độ của thuyền trưởng, máy trưởng, thuyền viên còn hạn chế (thiếu hiểu biết về ngư trường, địa hình đáy biển, kỹ năng ứng phó và phòng, chống thiên tai...). Một số tàu cá thiếu các trang thiết bị an toàn tàu cá theo quy định của pháp luật. Do sự bất cẩn của ngư dân trong quá trình lao động và công tác tuyên truyền thông tin an toàn hàng hải còn hạn chế.
Trong năm 2016, Cục Kiểm ngư đã tiếp nhận và xử lý thông tin liên quan đến 311 vụ gặp sự cố nghề cá trên biển. Trong đó, có 116 vụ tàu bị hỏng máy thả trôi (so với năm 2015 tăng 81 vụ), 17 vụ tàu bị chìm, 19 vụ tàu bị đâm va (tăng 12 vụ), 4 vụ tàu bị mất liên lạc, 10 vụ tàu bị vỡ, mắc cạn, phá nước, 11 vụ tàu cá bị tàu Trung Quốc đe dọa, rượt đuổi (tăng 4 vụ), 5 vụ bị tàu cá, tàu Hải quân nước ngoài bắt giữ, 3 vụ tàu cá tránh nạn khẩn cấp trên biển, 2 vụ tàu bị cháy nổ, 2 vụ tàu nước ngoài vi phạm vùng biển Việt Nam, 6 vụ sự cố khác.
Về người, trong năm cũng xảy ra 70 vụ tai nạn lao động (tăng 40 vụ), 45 vụ tàu cá có thuyền viên bị ốm. Hậu quả của các vụ sự cố nghề cá năm 2016 đã làm chìm 29 phương tiện, hư hỏng 121 phương tiện, cháy 1 phương tiện, làm chết 13 người, bị thương 31 người và mất tích 40 người.