Lễ hội chùa Đại Bi – Điểm hẹn mỗi mùa Xuân về
Chùa Đại Bi còn được gọi là chùa Tổ hay chùa Tẩy, thuộc địa phận thôn Vạn Ty, xã Thái Bảo, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. Chùa tọa lạc trên bãi bồi cách bờ nam sông Đuống khoảng gần 1km, cách chân đê Đuống phía ngoài khoảng 100m.
Mùa xuân khi hoa cỏ đua hương, những miền lễ hội đang tràn trề sức sống, vùng quê Bắc Ninh - Kinh Bắc càng trở nên duyên dáng và đẹp hơn trong mắt du khách. Và một lễ hội lớn thu hút đông đảo khách thập phương đến dâng hoa, lễ phật là lễ hội chùa Đại Bi, được tổ chức vào ngày 21 tháng giêng âm lịch hàng năm. Đây là dịp để tưởng nhớ công lao và ân đức của vị thiền sư lỗi lạc, đồng thời cầu mong cho mưa thuận, gió hòa, mọi người mạnh khỏe, để bước vào năm mới với niềm tin và sự kỳ vọng sẽ gặp được nhiều may mắn.
Bà Nguyễn Thị Dậu (Gia Bình, Bắc Ninh) cho hay: “Đến ngày giỗ tổ Đức Huyền Quang, tôi cùng các Phật tử tứ phương sẽ tụ họp về đây để tham gia lễ Tổ. Đây là hoạt động thường niên mà những phật tử như chúng tôi hướng tới để cầu cho một năm may mắn, bình an, hạnh phúc”.
 |
Một góc chùa Đại Bi |
Tại chùa Đại Bi, lễ hội được tổ chức chu đáo, an toàn với nhiều hoạt động phong phú bao gồm cả phần lễ và phần hội. Nghi thức tế rước long trọng và nhiều tục trò độc đáo, được nhân dân làng Vạn Ty cùng nhau tổ chức. Theo anh Nguyễn Văn Khôi (Thuận Thành, Bắc Ninh) chia sẻ: “Năm nào gia đình tôi cũng đi dâng hương lễ chùa Đại Bi, ngoài cầu cho gia đình bình an, hạnh phúc thì còn cầu cho công việc gặp nhiều may mắn, thuận buồm xuôi gió trong năm mới. Đến chùa tôi cảm thấy thanh tịnh, thấu hiểu được những giá trị linh thiêng của đạo Phật, để từ đó sống tốt hơn, có ý nghĩa hơn”.
Ngôi chùa nổi tiếng của vùng đất quan họ Bắc Ninh đứng trước nguy cơ xuống cấp
Theo các thư tịch cổ, chùa Đại Bi vốn được Huyền Quang - một nhà sư và cũng là một nhà thơ lớn thời Trần cho xây dựng vào năm Quý Mão (1305) nhân dịp về quê thăm cha mẹ và đặt tên là “Đại Bi tự” với ý nghĩa là “đức Phật đại từ đại bi, Quan Thế Âm Bồ Tát cứu được cha mẹ về với đạo Phật”.
Chùa là công trình lịch sử, có kiến trúc độc đáo với điểm nổi bật là đền thờ Tam Tổ - nơi thờ tam vị Tổ của thiền phái Trúc Lâm là Trần Nhân Tông, Pháp Loa và Huyền Quang. Tam bảo chùa có kết cấu kiểu chuôi vồ gồm tiền đường thượng điện, hướng nam nhìn lên đê sông Đuống. Từ phía sân chùa, bên trong là khu tiền đường gồm 5 gian, 2 chái, 4 mái đao cong, bờ nóc đắp ba chữ Hán “Đại Bi tự”, phía trước mở cửa bức bàn ở cả 5 gian.
Sau khu tiền đường là khu thượng điện với các gian thờ Hộ pháp, Thánh Hiền và Đức Ông. Tiếp nối tiền đường là khu hậu cung được thiết kế để tượng thờ nên các kệ gạch ở đây được dựng theo chiều từ cao xuống thấp và từ trong ra ngoài để bảo đảm mang tới lối kiến trúc đồng bộ cho khuôn viên của chùa. Tại chùa Đại Bi có khá nhiều pho tượng lớn nhỏ không giống nhau, phần lớn là các tượng từ thời Nguyễn để lại và một vài pho tượng mới do cư dân công đức và tạc nên.
 |
Du khách đến dâng hoa, lễ phật tại chùa Đại Bi |
Tọa lạc phía bên phải tam bảo là khu đền thờ Tổ. Đây là nơi tôn thờ tam vị tổ của Thiền phái Trúc Lâm. Đền hướng tây, kết cấu kiến trúc kiểu chuôi vồ gồm 3 gian tiền đền và 1 gian hậu cung. Khu hậu cung có đặt một khám thờ lớn, bên trong đặt tượng Tam tổ, được chạm trổ tỉ mỉ và sơn son thếp vàng nên nhìn từ xa khám thờ trông rất lung linh và uy nghiêm.
Phía sau nhà Tổ còn có nhà sư ở và nhà mẫu; sau tam bảo là nhà bia, ghi chép về thân thế sự nghiệp của đệ tam tổ Huyền Quang. Sau nhà bia là ngôi đình mới được nhân dân phục dựng năm 2005 gồm 5 gian 2 chái. Đây là nơi thờ phụng tam vị thành hoàng làng, có công dẹp giặc Thục vào đời Hùng vương thứ 18.
Tuy nhiên trải qua biến động của thời gian, nhất là ảnh hưởng của thiên tai, thời tiết nên chùa Đại Bi bị xuống cấp nghiêm trọng. Cụ thể như ở hệ thống tường bao quanh khu vực Tam Bảo bị nứt vỡ, phần mái bị hư hỏng, dột nát, phần gỗ của chùa nhiều hạng mục bị mục nát. Còn ở khu nhà khách của chùa đã đổ từ nhiều năm.
 |
Do ảnh hưởng của thiên tai, thời tiết nên chùa Đại Bi bị xuống cấp nghiêm trọng |
Theo nhà sư Thích Thanh Tuân - trụ trì chùa Đại Bi, từ năm 2014 nguồn kinh phí tu bổ, tôn tạo chùa đến từ nguồn vốn xã hội hóa. Trước hiện trạng hư hỏng, xuống cấp như hiện nay thì kinh phí đó chỉ đủ để sửa chữa một số hạng mục nhỏ đáp ứng nhu cầu hành hương, tế lễ của chúng Phật tử như điện mẫu, vườn tháp cũng như xây hàng rào bao quanh, tạo vườn, đào hồ. Với lượng du khách ghé tới tham quan, vãn cảnh ngày càng nhiều nhưng cho đến hiện tại khu nhà khách của chùa và một số công trình khác hiện đã xuống cấp nghiêm trọng ảnh hưởng đến mỹ quan ngôi chùa cổ này.
Chính vì vậy, kính mong các cơ quan có thẩm quyền và các mạnh thường quân hỗ trợ và đóng góp để chùa có thêm nguồn lực tu bổ, tôn tạo và xây dựng thêm các công trình phụ, để chùa Đại Bi luôn là chốn dừng chân của các Phật tử, là nơi mang đậm dấu ấn lịch sử và nét đẹp của xứ Kinh Bắc - Bắc Ninh.
