Càng ngày càng chậm

Khu đô thị mới Ngã Năm- Sân bay Cát Bi đang trở thành một hình mẫu về khu đô thị mới của Hải Phòng. Thế nhưng, điều tréo ngoe là sức hấp dẫn của khu đô thị ngày càng tăng  thì tiến độ giải phóng mặt bằng càng chậm lại. Hơn 3 năm nay, diện tích đất được giải phóng mặt bằng không đáng kể. Tình trạng này khiến chủ đầu tư ngao ngán, các nhà đầu tư nản lòng. Tốc độ “rùa” của khu đô thị làm ảnh hưởng không nhỏ tới sự phát triển của thành phố.

Nhọc nhằn giải phóng mặt bằng  

Giám đốc Công ty TNHH MTV thương mại, Đầu tư và Phát triển đô thị Hải Phòng Đồng Minh Đoàn thở dài khi nói tới tiến độ giải phóng mặt bằng ở cả hai dự án. Ông cho biết, những ngày đầu, sự ủng hộ của các hộ dân, sự vào cuộc của các cấp chính quyền, đoàn thể đã tạo ra sự phấn khích, giúp dự án triển khai nhanh và hiện nay, dáng vóc của khu đô thị hiện đại khá rõ ràng. Thế nhưng, không hiểu sao, thời gian gần đây, tốc độ giải phóng mặt bằng cứ chậm dần, thời gian giải quyết lại lâu, vướng mắc liên tục phát sinh tạo ra sức ỳ lớn. Ngay tại nút giao thông Ngã Sáu- Máy Tơ, để có được mặt bằng như hiện nay đã phải tổ chức tới hàng trăm cuộc họp lớn, nhỏ. Chủ đầu tư đã bắt đầu thi công nút giao thông hiện đại này, nhưng công tác giải phóng mặt bằng vẫn chưa dứt điểm. Trong số 6 góc của nút giao thông cần khởi công, 4 góc đã xong nhưng còn 2 góc vẫn trong tình trạng dang dở. Trong đó, góc đường Lê Lai- Đà Nẵng trong số 32 hộ thuộc diện giải tỏa  vẫn còn 12 hộ chưa chấp nhận kiểm kê nằm xen kẽ. Góc đường Lê Lợi- Đà Nẵng cũng còn 10 hộ dân chưa kiểm kê được. Không chỉ có vậy, ngay khu vực đường Nguyễn Trãi, toàn bộ mặt bằng cần cho nút giao thông đã gần xong, nhưng ngay chính giữa còn 5 ngôi nhà nằm chơ vơ bao gồm 2 hộ mặt đường và 3 hộ trong ngõ. Các hộ trong ngõ kiến nghị được đền bù như các hộ mặt đường. Tiến độ thi công nút giao thông Ngã Sáu- Máy Tơ chậm là vì vậy.

Việc phát triển hạ tầng kỹ thuật trong Khu đô thị mới Ngã Năm- Sân bay Cát Bi cũng đang bị chững lại do chậm giải phóng mặt bằng. BQL dự án cho biết, trên địa bàn quận Ngô Quyền có 8 phương án bồi thường, hỗ trợ đã có quyết định phê duyệt, trong đó có quyết định phê duyệt từ năm 2003 với tổng diện tích đất khoảng 9,8 ha nhưng đến nay vẫn chưa thu hồi được mặt bằng. Có 395 hộ dân chưa nhận tiền bồi thường, 638 hộ dân chưa di chuyển, bàn giao mặt bằng tại các khu vực lô 1, lô 2 phường Lạc Viên; lô 3, lô 26, 27 phường Đông Khê; lô 21 phường Đằng Giang, tuyến T40 lô 3 và 4 phường Cầu Tre…

Trên địa bàn quận Hải An, vướng mắc tập trung vào mặt bằng xây dựng Trường THPT chuyên Trần Phú với diện tích khoảng 10.000 m2; lô 19 còn 63 hộ không chấp hành kiểm kê. Phó giám đốc Công ty TNHH MTV Thương mại Đầu tư và Phát triển đô thị Ngô Văn Hậu cho biết, khu vực này gần như đóng băng. Trong khi đó, nếu mặt bằng lô 19 giải phóng xong sẽ nối đường 30 m từ khu vực giáp chùa Trung Hành tới quốc lộ 5, hạ tầng kỹ thuật của khu vực sẽ có sự thay đổi đáng kể.

Việc giải phóng mặt bằng tại dự án Khu đô thị mới Lạch Tray- Hồ Đông lại càng buồn hơn. Tuyến đường trục của khu đô thị có mặt cắt ngang 100 m khởi công từ gần 5 năm nay giờ vẫn bỏ đấy, cỏ mọc xanh um, lán trại của đơn vị thi công đã xuống cấp do chờ đợi quá lâu. Lý do là, trong số 85 trường hợp kiểm kê từ năm 2006, phương án bồi thường hỗ trợ được phê duyệt từ năm 2007 nhưng đến nay còn 52 trường hợp chưa nhận tiền, chưa bàn giao mặt bằng với diện tích hơn 18.000 m2. Ngày 9- 8- 2008, UBND quận Ngô Quyền ban hành quyết định số 2395 về việc cưỡng chế thu hồi phần đất nông nghiệp này để tiếp tục thi công tuyến đường 100 m, nhưng tới nay, quyết định chưa được thực hiện. Mới đây nhất, chính quyền địa phương dự tính sẽ tổ chức cưỡng chế vào ngày 13- 10 nhưng lại bị hoãn. Trong khi đó, theo phương án cưỡng chế thu hồi đất của UBND quận, trong số 52 hộ phải cưỡng chế chỉ có 2 hộ có vật kiến trúc, còn lại đều là đất nông nghiệp nên việc cưỡng chế, tháo dỡ không lớn, chủ yếu là bảo vệ san lấp mặt bằng thi công. Việc lùi đi lùi lại thời điểm cưỡng chế thu hồi đất phục vụ thi công dự án ảnh hưởng không nhỏ tới công tác giải phóng mặt bằng.

Như vậy, mới chỉ tính sơ một số điểm chủ chốt của 2 dự án đã thấy có những vướng mắc không nhỏ trong giải phóng mặt bằng. Thời gian thì cứ trôi, dự án lại dậm chân tại chỗ, nhiều công trình lớn không khởi công được là điều đáng suy nghĩ.

Nhức nhối hiện tượng lấn chiếm mặt bằng sạch
Không chỉ đau đầu vì giải phóng mặt bằng, chủ đầu tư và các cấp chính quyền còn mất nhiều công sức quản lý, xử lý các trường hợp xây dựng trái phép.

Thửa 01 khu B2, lô 26, phường Đông Khê với diện tích 614 m2, quy hoạch xây dựng nhà biệt thự đơn lập. Thế nhưng từ tháng 3, năm nay, hộ sử dụng đất đã cho xây công trình không đúng với quy hoạch. Điều đáng nói, phường và cán bộ dự án đã nhiều lần lập biên bản, đình chỉ xây dựng, nhưng hầu như không có chuyển biến. Công trình vẫn  tiếp tục được hoàn thiện. Cũng trên địa bàn phường Đông Khê còn có 2 trường hợp khác xây dựng trên phần đất đã quy hoạch, 1 tại khu đất đấu thẳng đường 15 m thuộc lô 27 vào và 1 thuộc cụm 5 phường Đông Khê. Các trường hợp này vẫn chưa được xử lý.

Theo ông Ngô Văn Hậu,  nhức nhối nhất là hiện tượng lấn chiếm đất đã kiểm kê giải phóng mặt bằng tại hai bên đường trục chính đoạn từ Ngã Sáu- Máy Tơ tới gần TD Plaza. Tại đây có nhiều hộ tự dựng lán trại hoặc lấn sang phần đất đã kiểm kê, sử dụng làm địa điểm kinh doanh, từ quán ăn tới dịch vụ rửa xe, thậm chí dùng để tập kết nguyên vật liệu… Cụ thể, tại tổ 30 cụm 5 phường  Đông Khê, gia đình bà Trần Thị Tuyết xây dựng công trình tường 10, cao 2,5 m, kích thước 5,02 x 5, 7 m nằm trong vùng quy hoạch khu đô thị nhưng không có giấy phép xây dựng. Còn tại tổ 18 phường Đông Khê, gia đình ông Nguyễn Ngọc Tuấn xây dựng 1 lán rửa xe lợp khung sắt, diện tích hơn 72 m2 không có giấy phép xây dựng trên phần đất đã giải phóng mặt bằng. Tại tổ 7 phường Lạc Viên, gia đình ông Hoàng Văn Giáp xây dựng công trình nhà có diện tích 10 x 3,95 m cũng nằm trong phần đất đã kiểm kê và có quyết định thu hồi mặt bằng, đã có thông báo nhận tiền bồi thường. Tại số 79/212 Đà Nẵng, gia đình ông Phùng Như Mạnh đang đào móng của công trình nhà ở có kích thước 5x 10 m nằm trong phần đất đã quy hoạch… Đáng chú ý là tại nhiều trường hợp xây dựng trái phép, các hộ không ký biên bản, không chấp hành yêu cầu tháo dỡ của chính quyền địa phương và BQL dự án. Tuy nhiên, việc xử lý chưa kiên quyết nên các biên bản được lập “ chưa thiêng”. Đáng lo ngại hơn khi một số hộ thấy các trường hợp trước không bị xử lý nên cũng tiếp tục xây dựng. Theo BQL dự án, tình trạng này có chiều hướng lan rộng và phức tạp, nhiều trường hợp xây dựng công trình kiên cố. Dư luận đặt câu hỏi: phải chăng phép nước chưa nghiêm hay hiệu lực quản lý của chính quyền địa phương chưa đủ mạnh nên chưa giải quyết được các trường hợp cố tình xây dựng trái phép như trên. Và nếu ai cũng tự ý xây dựng như thế thì mỹ quan, kiến trúc đô thị của Khu đô thị và thành phố Hải Phòng sẽ như thế nào.

Cần mạnh tay hơn
Việc chậm trễ trong giải phóng mặt bằng cũng như chưa thật kiên quyết trong xử lý các trường hợp xây dựng trái phép đã được thành phố, các ngành chức năng, các địa phương và BQL dự án nói tới nhiều lần với nhiều biện pháp được đề ra nhưng kết quả chưa như mong muốn, đòi hỏi cần mạnh tay hơn để thúc đẩy tiến độ của 2 dự án và giữ gìn mỹ quan đô thị. Điều đáng nói là các tồn tại nêu trên đều đã vượt mốc thời gian quy định phải giải quyết của UBND thành phố. Cụ thể, từ tháng 5- 2010, Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Văn Thành đã làm việc với Công ty Thương mại Đầu tư và Phát triển đô thị, chỉ rõ tiến độ thực hiện rất chậm, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng không dứt điểm, không bàn giao được mặt bằng cho chủ đầu tư để triển khai xây dựng các công trình. Để kịp thời khắc phục sự chậm trễ, UBND thành phố yêu cầu: đối với 13 phương án bồi thường hỗ trợ đã có quyết định phê duyệt từ năm 2003 đến nay chưa thu hồi được mặt bằng tại các lô 1,2 phường Lạc Viên, lô 3, 26, 27 phường Đông Khê, lô 21 phường Đằng Giang, tuyến 40 lô 3+ 4 phường Cầu Tre, lô 10, 11 phường Đằng Hải, lô 18, 19 phường Đằng Lâm, giao các ngành, địa phương liên quan và chủ đầu tư rà soát tổng thể, đề xuất xử lý, báo cáo thành phố trước ngày 10- 7, thời gian thực hiện trong quý 3- 2010. Đối với 5 phương án lập từ năm 2007 đến nay chưa được thẩm định trình duyệt xong gồm nút giao T30 lô 20 + 21 phường Đằng Giang, lô 27 mở rộng, ngõ 71 cụm 1 tuyến đường 100 m ( đoạn thuộc dự án Ngã Năm- Sân bay Cát Bi), cụm 4, cụm 5 phường Đông Khê, lô 10 mở rộng, lô 11 phường Đằng Hải…, thành phố yêu cầu quận Ngô Quyền, Hải An chỉ đạo khẩn trương kiểm tra, rà soát, bổ sung, thẩm định và phê duyệt phương án bồi thường, thời gian thực hiện xong trong tháng 8- 2010. Các trường hợp chưa chấp hành kiểm kê bồi thường cũng có mốc thời gian cần hoàn thành trong tháng 8- 2010… Tuy nhiên, tới thời điểm này, hầu hết phần việc vẫn bị chậm.
Thực tế cho thấy, công tác giải phóng mặt bằng gần đây gặp nhiều khó khăn vướng mắc do sự thay đổi của chế độ chính sách, do giá bất động sản tăng cao và do ý thức chấp hành của một số hộ dân, do những bất cập trong áp giá đền bù hoặc ra quyết định thu hồi đất nên dù có nhiều cố gắng, các địa phương, các ngành vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu về tiến độ. Tuy nhiên, đối với các khu vực mà điều kiện có thể áp dụng biện pháp mạnh để thu hồi đất như khu vực đất nông nghiệp để thi công tuyến đường 100 m đã khá đầy đủ, quyết định cưỡng chế đã có từ cách đây 2 năm thì cần thực hiện nhanh để bảo đảm tính hiệu lực, đáp ứng yêu cầu tiến độ dự án. Sự phối hợp của các cấp, các ngành với Ban quản lý dự án cần chặt chẽ, nhịp nhàng hơn theo đúng yêu cầu chỉ đạo của UBND thành phố.
Đối với các trường hợp xây dựng trái phép, điều cần thiết là phải ngăn chặn kịp thời, không chỉ dừng lại ở việc lập biên bản mà nên giải quyết dứt điểm để không phát sinh thêm các trường hợp khác, gây khó khăn cho việc bồi thường, giải phóng mặt bằng, gây lãng phí tiền của Nhà nước khi phải tổ chức lực lượng cưỡng chế, giải tỏa. Trước mắt, theo ông Ngô Văn Hậu, Phó giám đốc Công ty TNHH MTV Thương mại Đầu tư và Phát triển đô thị, công ty đã làm việc với quận Ngô Quyền và các ngành chức năng để xây dựng các bức tường chắn có độ cao 18- 20 m dọc theo phần đất đã được giải tỏa hai bên đường 64 m nhằm ngăn chặn các trường hợp xây dựng trái phép. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là biện pháp tình thế. Về lâu dài, việc quản lý ở khu đô thị cần quyết liệt, mạnh tay hơn mới giải quyết được tận gốc của vấn đề.
Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ 14 đang tới gần. Trong các thành tựu của nhiệm kỳ Đảng bộ thành phố lần thứ 13, Khu đô thị mới Ngã Năm- Sân bay Cát Bi và Khu đô thị mới Lạch Tray- Hồ Đông được coi là một trong những điểm nhấn quan trọng, là sự thành công trong mở mang, phát triển đô thị Hải Phòng, là niềm tự hào của người dân thành phố, là một trong những khu vực phát triển năng động, hấp dẫn nhất. Người dân thành phố đang chờ đợi sự phát triển nhanh chóng và mạnh mẽ hơn của 2 khu đô thị, cụ thể hơn là xử lý dứt điểm những tồn tại trong công tác giải phóng mặt bằng, tạo điều kiện để các công trình xây dựng lớn và hiện đại nhanh chóng mọc lên.
               

Thanh Hiệp