Một nghiên cứu do Phòng thí nghiệm Truyền thông thuộc Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) thực hiện đã đưa ra kết luận gây tranh cãi: việc sử dụng chatbot AI ChatGPT có thể làm suy giảm khả năng tư duy của con người. Nghiên cứu khảo sát 54 người trong độ tuổi từ 18 đến 38 cho thấy, nhóm người được yêu cầu sử dụng ChatGPT để viết bài luận SAT có mức độ hoạt động não thấp nhất và thường xuyên thể hiện kém ở các chỉ số thần kinh, ngôn ngữ và hành vi.
Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng những người này ngày càng trở nên lười biếng theo thời gian, khi họ viết nhiều bài luận hơn. Bài viết của họ bị đánh giá là giống nhau, thiếu ý tưởng độc đáo và sử dụng các biểu đạt trùng lặp. Hai giáo viên tiếng Anh tham gia đánh giá các bài luận mô tả chúng là “vô hồn”.
Ngược lại, nhóm không sử dụng bất kỳ công cụ kỹ thuật số nào – nhóm được gọi là “brain-only” – lại thể hiện sự hoạt động mạnh mẽ của não bộ, đặc biệt ở các dải sóng alpha, theta và delta, vốn gắn liền với sự sáng tạo, ghi nhớ và xử lý ngữ nghĩa. Nhóm này cũng cho thấy sự gắn bó cao hơn với công việc của mình và cảm thấy hài lòng hơn về các bài viết họ tạo ra.
Nhóm thứ ba trong nghiên cứu – những người được phép sử dụng Google để tìm kiếm thông tin – cũng thể hiện khả năng não bộ hoạt động tích cực và mức độ hài lòng cao, cho thấy việc tra cứu chủ động vẫn kích thích tư duy hiệu quả hơn AI sinh ngôn.
Một phần thử nghiệm tiếp theo yêu cầu các nhóm viết lại một trong những bài luận đã làm trước đó. Tuy nhiên, nhóm ChatGPT không được phép dùng lại công cụ AI. Kết quả cho thấy họ gần như không thể nhớ nổi nội dung bài viết ban đầu. Các chỉ số hoạt động não của họ cũng rất yếu, đặc biệt ở các dải sóng liên quan đến trí nhớ, phản ánh việc “bỏ qua” quá trình xử lý sâu của bộ não. Trong khi đó, nhóm “brain-only” – khi lần này được phép dùng ChatGPT – lại thể hiện sự tăng cường mạnh mẽ của kết nối não trên toàn bộ các dải tần số EEG.
Tác giả chính của nghiên cứu, bà Nataliya Kosmyna, cho biết nhóm nghiên cứu đã quyết định công bố phát hiện này dù chưa qua quy trình phản biện học thuật, vì lo ngại tính cấp bách của vấn đề. Theo bà, thời gian phản biện có thể kéo dài đến tám tháng, và họ không muốn chậm trễ trong việc đưa ra cảnh báo. Kosmyna nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giáo dục cộng đồng – đặc biệt là giới trẻ – về cách sử dụng AI đúng đắn, đồng thời kêu gọi cần có các chính sách và luật pháp chặt chẽ đi kèm.
“Việc giáo dục về cách sử dụng những công cụ này và thúc đẩy sự phát triển não bộ theo cách tự nhiên là điều hoàn toàn cần thiết,” bà nói với tạp chí TIME. “Chúng ta cần có luật pháp đồng bộ và, quan trọng hơn, phải kiểm nghiệm các công cụ này trước khi triển khai.”
