Cảnh báo rủi ro trong xuất khẩu gỗ dán

Thông tin đưa ra tại Hội thảo “Thúc đẩy giao thương gỗ dán và MDF Việt Nam – Cơ hội và thách thức trong bối cảnh đại dịch Covid-19” do Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest) Cơ quan Phát triển quốc tế của Hoa Kỳ (USAID) và Cục PVTM (Bộ Công Thương) phối hợp tổ chức hôm 6/7.

Ngày 9/6 vừa qua, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) đã chính thức đưa ra quyết định điều tra ngành gỗ dán của Việt Nam. Quyết định này được đưa ra dựa trên cáo buộc của Liên minh Thương mại Công bằng về Gỗ dán cứng Hoa Kỳ rằng một số DN xuất gỗ dán từ Việt Nam vào thị trường này đã vi phạm điều luật về chống lẩn tránh thuế trong khuôn khổ của Đạo luật Thuế năm 1930 của Hoa Kỳ. 

Cụ thể, Liên minh này cáo buộc một số DN nhập khẩu (NK) gỗ dán có nguồn quốc từ Trung Quốc vào Việt Nam, sau giai đoạn gia công, sơ chế, lắp ghép tại đây, và mặc dù chưa đáp ứng được điều kiện xuất xứ và nhãn mác của Việt Nam, các công ty này xin chứng nhận xuất xứ (COC) từ các cơ quan chức năng của Việt Nam để XK các sản phẩm này dưới nhãn mác của Việt Nam vào thị trường này.

Quá trình điều tra của DOC diễn ra trong vòng 300 ngày, bắt đầu kể từ ngày khởi xướng điều tra. Trong thời gian điều tra, Chính phủ Hoa Kỳ có thể đưa ra các mức thuế tạm thời áp dụng đối với mặt hàng này mà Việt Nam xuất vào Hoa Kỳ. Dựa trên kết luận điều tra chính thức, Chính phủ Hoa Kỳ sẽ quyết định có áp thuế chính thức hay không, và nếu có mức thuế này sẽ là bao nhiêu và áp dụng cho những nhóm đối tượng DN nào XK từ Việt Nam. 

Trước đo, ngày 3/12/ 2019 Ủy ban Thương mại của Hàn Quốc (KTC) cũng đã chính thức ra quyết định điều tra đối với mặt hàng gỗ dán của Việt Nam XK vào thị trường này. Quyết định điều tra được đưa ra dựa trên cáo buộc 6 DN từ Việt Nam XK mặt hàng này vào Hàn Quốc đã vi phạm quy định về chống bán phá giá.

Ngày 24/4/2020, KTC công bố kết quả điều tra sơ bộ, theo đó mức thuế tạm thời được áp dụng đối với tất cả các sản gỗ dán từ Việt Nam XK vào thị trường này sẽ ở mức 9,18 – 10,56% (tuy nhiên 6 công ty nằm trong diện điều tra có mức thuế cao hơn). Mức thuế tạm thời được áp dụng từ 29/5 tới 28/9/2020. 

Vào năm 2015, Bộ Kinh tế của Thổ Nhĩ Kỳ cũng chính thức điều tra mặt hàng này của Việt Nam. Ngày 28/10/2016 Bộ này đã đưa ra quyết định cuối cùng về kết quả điều tra, theo đó, mức thuế 240 USD/m3 được áp dụng cho tất cả DN không phản hồi thông tin cho cơ quan điều tra (Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ áp dụng mức thuế bằng 0 cho riêng 2 DN có phản hồi thông tin)

“Các thông tin trên cho thấy xu hướng rủi ro trong các vụ kiện liên quan đến chống bán phá giá đối với các mặt hàng gỗ XK từ Việt Nam ngày càng gia tăng, đặc biệt trong bối cảnh ngành gỗ Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng với thị trường thế giới, và cuộc chiến thương mại Mỹ Trung cũng làm gia tăng các rủi ro này. Trong tương lai, các DN gỗ Việt Nam sẽ tiếp tục phải đối mặt với các rủi ro, không chỉ đối với mặt hàng gỗ dán mà có thể đối một số mặt hàng khác, ở các thị trường XK khác…” - ông Tô Xuân Phúc, chuyên gia phân tích chính sách của Tổ chức Forest Trends, cảnh báo.

Theo chuyên gia đến từ Forest Trends, hình thành và thực hiện các cơ chế giảm thiểu ro trên cả 2 phương diện này là một việc hết sức cấp bách và cần thiết đối với các cơ quan quản lý và cộng đồng DN, các DN trong ngành, đặc biệt là đối với các bên đang trực tiếp tham gia chuỗi cung gỗ dán, cũng như các chuỗi cung có sử dụng gỗ dán làm nguồn nguyên liệu đầu vào…

Ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch Vifores, cho biết, nhằm giảm rủi ro gây ra bởi các vụ kiện, thời gian vừa qua Chính phủ đã đưa một số cơ chế, chính sách quan trọng. như: Quyết định 824/QĐ-TTg ngày 4/7/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp PVTM và gian lận xuất xứ”. trong đó yêu cầu các cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, quản lý các mặt hàng tiềm ẩn rủi ro, bao gồm mặt hàng gỗ dán được NK từ Trung Quốc vào Việt Nam; Nghị quyết 50—NQ/TW  ngày 20/8/2020, Bộ Chính trị về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030, nhằm nâng cao chất lượng thể chế và chính sách và hiệu quả, bao gồm cả việc giảm rủi ro, trong các hoạt động đầu tư nước ngoài...

Đại diện Vifores khuyến cáo, các DN cần đánh giá chi tiết thực trạng của việc NK và sản xuất gỗ dán trong nước, cung cấp thông tin đầy đủ cho chuỗi cung ứng nội địa. Cùng với đó, các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, giám sát đối với các đơn vị NK và các đơn vị sản xuất nội địa, sự chuyển dịch đầu tư… để DN Việt Nam có thể tránh được các rủi ro trong thời gian tới.

Ông cũng lưu ý, bản thân các DN ngành ván và đồ gỗ cần tái cấu trúc lại sản xuất, kinh doanh, áp dụng những giải pháp mới về công nghệ và quản trị để gia tăng được sản lượng lẫn chất lượng sản phẩm nhưng giảm được giá thành. DN cũng cần có tầm nhìn xa trông rộng, liên kết và đoàn kết chặt chẽ hơn nữa để phát triển bền vững…