Theo Luật Bảo hiểm y tế người tham gia BHYT cùng chi trả 5-20% viện phí. Việc cùng chi trả kinh phí khám, chữa bệnh như vậy được xem là giải pháp giảm bội chi quỹ BHYT nhưng thực tế người bệnh nghèo, nhất là những người mắc bệnh nan y như tiểu đường, suy thận, ung thư… gặp nhiều khó khăn. Nhằm giảm khó khăn cho người bệnh nghèo, các cơ quan quản lý nhà nước huy động nguồn kinh phí từ quỹ khám, chữa bệnh cho người nghèo (Quỹ 139). Tuy nhiên, ở nhiều nơi, trong đó có Hải Phòng, quỹ này đã ngừng hoạt động.
 |
| Người bệnh chờ phẫu thuật tại Bệnh viện mắt Hải Phòng Ảnh: Minh Hải |
Nỗi buồn người bệnh nghèo
Chị Lê Thị Mến, 40 tuổi, ở phường Kênh Dương (quận Lê Chân) có chồng bị bệnh suy thận, tâm sự: “Cuộc sống của chồng tôi gắn với máy chạy thận gần 10 năm nay. Anh ấy sức yếu nên chẳng làm được việc gì, mình tôi gánh vác cả gia đình với 5 miệng ăn, vất vả từ sáng đến tối cũng chẳng đủ ăn. Từ năm 2009 trở về trước, chồng tôi được BHYT thanh toán 100% tiền viện phí, nhưng từ năm nay, phải cùng chi trả 5% (gia đình thuộc diện nghèo). Vì mỗi tuần phải chạy thận nhân tạo 2 lần tại Bệnh viện hữu nghị Việt- Tiệp, hằng tháng phải trả 400.000 đồng, mỗi năm tốn khoảng gần chục triệu đồng. Với gia đình nghèo như chúng tôi đó là một khoản tiền quá lớn… Nhưng không thể dừng điều trị, bởi dừng là chết… Do vậy đã nghèo càng nghèo hơn. Mong sao Nhà nước có chính sách giúp dân nghèo chúng tôi.”
Anh Bùi Văn Hênh, ở xã Đại Bản (An Dương) bị bệnh ung thư vòm họng hơn một năm nay, buồn rầu kể: “Mỗi lần hóa trị liệu ở Hà Nội hết 3 triệu đồng, tôi phải đóng 20% , tức 600 nghìn đồng. Trước đây chỉ mất tiền đi lại, ăn ở, viện phí do BHYT thanh toán, bây giờ mỗi lần được hóa trị liệu, lại lo thêm 600 nghìn đồng. Gia đình thuần nông, thu nhập thấp, lại đông miệng ăn, nếu điều trị kéo dài, tốn kém, tôi khó có thể theo được…”.
Hải Phòng hiện có gần 100 nghìn người thuộc diện bảo trợ xã hội, người cao tuổi và người nghèo được cấp thẻ BHYT, chưa kể người cận nghèo được hỗ trợ 50% chi phí mua bảo hiểm. Nhưng với quy định của Luật BHYT, không chỉ người nghèo mà cả nhóm đối tượng bảo trợ xã hội (người già cô đơn, trẻ từ 6 tuổi trở lên mồ côi cha mẹ, bị bỏ rơi) cũng phải cùng chi trả 5% chi phí khám, chữa bệnh. Các nhóm đối tượng còn lại phải cùng chi trả 20%.
Trên thực tế với nhóm người thuộc diện bảo trợ xã hội, người nghèo không có khả năng mua thẻ BHYT thì nói gì đến khả năng thanh toán viện phí, nhất là khoản phí điều trị những bệnh mãn tính như suy thận, tiểu đường và các bệnh về máu… Những trường hợp thuộc diện cận nghèo phải thực hiện cùng chi trả 20% lại càng khó khăn hơn, bởi ranh giới giữa nghèo và cận nghèo rất mỏng manh… Tại nhiều bệnh viện, người nghèo mắc bệnh nan y như: ung thư, u não, tiểu đường, suy thận... khổ sở với quy định đồng chi trả. Không ít trường hợp gia đình cùng quẫn, không còn khả năng thanh toán chi phí điều trị nên đã trốn viện, phó thác tính mạng cho số phận…
“Đường vòng thêm xa”
Nhiều ý kiến cho rằng, với nhóm bảo trợ xã hội, nên tách bạch 95% phí khám chữa bệnh do quỹ BHYT chi trả, phần còn lại do ngân sách Nhà nước chuyển về, để các cơ sở khám, chữa bệnh yên tâm khám chữa bệnh cho họ. Nhưng còn hàng chục nghìn người nghèo, cận nghèo, trong đó có hàng nghìn người mắc bệnh mãn tính, chi phí điều trị lớn, trong khi thu nhập rất thấp thì xoay xở ra sao với 5-20% số viện phí? Trong khi việc dùng nguồn Quỹ 139 hỗ trợ người nghèo thiếu khả thi thì tại sao không nhanh chóng điều chỉnh Luật BHYT bằng cách sớm điều chỉnh quy định yêu cầu người nghèo và người thuộc diện bảo trợ xã hội không phải cùng chi trả 5-20% số viện phí? Giải quyết chính sách hỗ trợ bằng “đường vòng thêm xa” như thế này khiến người kiệt quệ càng nghèo hơn, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng đời sống người dân và việc thực hiện mục tiêu xóa đói, giảm nghèo trong giai đoạn 2010-2020.
Luật BHYT ra đời với mục đích bảo đảm an sinh xã hội, góp phần xóa đói, giảm nghèo, trong đó yếu tố quan trọng nhất là bảo đảm người dân được bình đẳng trong việc thực hiện chăm sóc sức khỏe, tiếp cận các dịch vụ y tế hiện đại. Thực tế, mục đích trên chưa thực hiện được. Đến nay, sau gần một năm đi vào cuộc sống, Luật BHYT bộc lộ một số bất cập, trong đó có việc cùng chi trả đối với nhóm người thuộc diện bảo trợ xã hội, người nghèo, cận nghèo sớm được xem xét sửa đổi để phù hợp với thực tiễn đời sống- xã hội.
Thanh Thủy
