Luật sư Lê Hiếu - Giám đốc Công ty Luật TNHH Hiếu Hùng cho biết, BLDS năm 2015 không có khái niệm cụ thể về “Di sản dùng vào việc thờ cúng”. Tuy nhiên, từ nghiên cứu BLDS năm 2015 và đối chiếu các văn bản quy phạm pháp luật liên quan, có thể hiểu: Di sản dùng vào việc thờ cúng là một phần tài sản thuộc sở hữu của người chết được xác lập theo quy định của Bộ luật Dân sự và dùng vào việc thờ cúng theo ý chí của người để lại di chúc hoặc theo thỏa thuận, phù hợp với quy định của luật và không trái đạo đức xã hội.
Đồng thời, có thể xác định: Tài sản dùng vào việc thờ cúng chỉ xuất hiện trong thừa kế theo di chúc (theo khoản 3 Điều 626 BLDS năm 2015) và phần di sản đã được người lập di chúc định đoạt là di sản dùng vào việc thờ cúng thì không được chia thừa kế (theo khoản 1 Điều 645 BLDS năm 2015). Bên cạnh đó, căn cứ theo khoản 2 Điều 645 BLDS năm 2015, trường hợp toàn bộ di sản của người chết không đủ để thanh toán nghĩa vụ tài sản của người đó thì không được dành một phần di sản dùng vào việc thờ cúng.
| |
Luật sư Lê Hiếu - Giám đốc Công ty Luật TNHH Hiếu Hùng. (Ảnh: Hồng Thương) |
Về vấn đề quản lý di sản dùng vào việc thờ cúng, Luật gia Vi Công Sang - Hội Luật gia TP Hà Nội nhận định: Căn cứ theo BLDS năm 2015 nếu người lập di chúc để lại một phần di sản dùng vào việc thờ cúng thì phần di sản đó được giao cho người đã được chỉ định trong di chúc quản lý để thực hiện việc thờ cúng. Nếu người được chỉ định không thực hiện đúng di chúc hoặc không theo thỏa thuận của những người thừa kế thì những người thừa kế có quyền giao phần di sản dùng vào việc thờ cúng cho người khác quản lý để thờ cúng.
Trường hợp người để lại di sản không chỉ định người quản lý di sản thờ cúng thì những người thừa kế cử người quản lý di sản thờ cúng. Nếu tất cả những người thừa kế theo di chúc đều đã chết thì phần di sản dùng để thờ cúng thuộc về người đang quản lý hợp pháp di sản đó trong số những người thuộc diện thừa kế theo pháp luật.
Từ kinh nghiệm thực tế, Luật sư Nguyễn Thị Trang - Đoàn Luật sư TP Hà Nội chia sẻ, trên thực tế, cũng có nhiều trường hợp người lập di chúc có duy nhất là một căn nhà và mong muốn của họ là lập di chúc để định đoạt toàn bộ ngôi nhà này sẽ được dùng làm di sản thờ cúng sau khi họ mất đi mà không muốn cho bất cứ ai khác sử dụng ngôi nhà này. Đây là nguyện vọng chính đáng cần được tôn trọng và ghi nhận.
Tuy nhiên, do quy định tại Điều 626 và Điều 645 của BLDS năm 2015 là chỉ ghi nhận người lập di chúc được để lại “một phần di sản” dùng vào việc thờ cúng nên thực tế có thể phát sinh vướng mắc khi có quan điểm cho rằng họ chỉ được lập di chúc để định đoạt một phần di sản dùng vào việc thờ cúng. Do đó, cũng có một số vụ án rơi vào trường hợp này vẫn “gặp khó” trong việc hiểu luật và áp dụng, đưa ra phán quyết cho các cơ quan tiến hành tố tụng.