- Luật sư Đoàn Trung Hiếu (Trưởng Văn phòng Luật sư Cộng Đồng) - Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết: Theo quy định của Luật Đất đai năm 2024, việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất đối với nhà ở xây dựng theo giấy phép có thời hạn phụ thuộc vào thời hạn của giấy phép tại thời điểm thu hồi.
Cụ thể, trường hợp giấy phép xây dựng còn hiệu lực tại thời điểm thu hồi đất: Nếu giấy phép xây dựng có thời hạn vẫn còn hiệu lực khi Nhà nước thu hồi đất, chủ sở hữu ngôi nhà được xem xét bồi thường theo quy định. Mức bồi thường sẽ được tính dựa trên giá trị hiện tại của công trình, phù hợp với quy định pháp luật về xây dựng và đất đai.
Trường hợp giấy phép xây dựng đã hết hiệu lực tại thời điểm thu hồi đất: Căn cứ Điều 105 Luật Đất đai 2024 quy định trường hợp không được bồi thường tài sản gắn liền với đất khi Nhà nước thu hồi đất gồm: Tài sản gắn liền với đất thuộc một trong các trường hợp thu hồi đất quy định tại các khoản 1, 2, 4, 5 và 8 Điều 81, điểm b và điểm c khoản 1 Điều 82 của Luật này.
Tài sản gắn liền với đất được tạo lập trái quy định của pháp luật hoặc tạo lập trong thời hạn hiệu lực của thông báo thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của Luật này.
Tài sản gắn liền với đất là phần công trình xây dựng theo giấy phép xây dựng có thời hạn theo pháp luật về xây dựng mà đến thời điểm thu hồi đất giấy phép đã hết thời hạn. Chủ sở hữu tài sản quy định tại khoản này được hỗ trợ để tháo dỡ, phá dỡ, di dời.
Công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và công trình xây dựng khác mà chủ sở hữu công trình xác định không còn nhu cầu sử dụng trước thời điểm có quyết định thu hồi đất của cơ quan có thẩm quyền.
Như vậy, nếu giấy phép xây dựng có thời hạn đã hết hiệu lực khi Nhà nước thu hồi đất thì chủ sở hữu không được bồi thường cho tài sản gắn liền với đất. Tuy nhiên, chủ sở hữu sẽ được hỗ trợ chi phí để tháo dỡ, phá dỡ, di dời công trình.
Bên cạnh đó, theo quy định tại Điều 102 Luật Đất đai 2024, việc bồi thường thiệt hại về nhà, công trình xây dựng gắn liền với đất khi Nhà nước thu hồi đất được thực hiện như sau: Đối với nhà ở, công trình phục vụ đời sống gắn liền với đất của hộ gia đình, cá nhân, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài mà phải tháo dỡ hoặc phá dỡ khi Nhà nước thu hồi đất thì chủ sở hữu nhà ở, công trình đó được bồi thường bằng giá trị xây dựng mới của nhà ở, công trình có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương theo quy định của pháp luật có liên quan.
Chủ sở hữu nhà ở, công trình được sử dụng các nguyên vật liệu còn lại của nhà ở, công trình.
Đối với nhà, công trình xây dựng gắn liền với đất không thuộc trường hợp quy định nêu trên, khi Nhà nước thu hồi đất mà bị tháo dỡ hoặc phá dỡ toàn bộ hoặc một phần thì được bồi thường thiệt hại như sau: Đối với nhà, công trình xây dựng bị tháo dỡ hoặc phá dỡ toàn bộ hoặc một phần mà phần còn lại không bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật theo quy định của pháp luật thì bồi thường bằng giá trị xây dựng mới của nhà, công trình xây dựng có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương theo quy định của pháp luật về xây dựng.
Đối với nhà, công trình xây dựng khác bị tháo dỡ hoặc phá dỡ nhưng phần còn lại vẫn đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật thì được bồi thường thiệt hại theo thực tế.
Như vậy, việc bồi thường thiệt hại về nhà, nhà ở và công trình xây dựng gắn liền với đất khi Nhà nước thu hồi đất được thực hiện theo quy định nêu trên.
Lưu ý: Việc xác định thời hạn của giấy phép xây dựng và thời điểm thu hồi đất là yếu tố quan trọng trong việc xác định quyền được bồi thường. Chủ sở hữu nên kiểm tra thời hạn của giấy phép xây dựng và theo dõi các thông báo thu hồi đất từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền để đảm bảo quyền lợi của mình. Trong trường hợp cần thiết, nên tham khảo ý kiến của luật sư hoặc chuyên gia pháp lý để được tư vấn cụ thể và chi tiết hơn về trường hợp của mình.
Việc hiểu rõ và tuân thủ các quy định pháp luật về xây dựng và đất đai sẽ giúp chủ sở hữu bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình khi Nhà nước thực hiện thu hồi đất.
