Từ một ngôi đền tranh tre, nứa lá, bằng nguồn kinh phí đóng góp của nhân dân, đến nay, đền Phú Xá được tu sửa, tôn tạo khang trang, bề thế, trở thành một công trình kiến trúc mang trong mình nhiều giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc của địa phương và thành phố.
 |
| Quang cảnh phía trước đền Phú Xá |
Đền Phú Xá tọa lạc trên diện tích 5.515m2, nằm giữa làng Phú Xá xưa, nay là khu dân cư Phú Xá, phường Đông Hải 1 (quận Hải An), hướng ra phía sông Bạch Đằng. Theo truyền thuyết, làng Phú Xá là nơi Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn thiết lập nhiều kho lương chuẩn bị cho chiến dịch chống quân Nguyên Mông trên sông Bạch Đằng vào năm 1288. Một người phụ nữ địa phương có tên Bùi Thị Từ Nhiên là người giữ trọng trách chăm lo quân lương, cung cấp hậu cần cho quân đội nhà Trần thuở ấy. Sau khi thắng giặc, Trần Quốc Tuấn tổ chức khao quân tại đây trước khi rút về Vạn Kiếp. Ngôi đền thờ vị tướng tài ba của dân tộc được lập tại mảnh đất này.
Theo trưởng Ban quản lý di tích đền Phú Xá Phạm Văn Thao, năm 1916, người dân làng Phú Xá đóng góp công sức, tiền của tu bổ ngôi đền với quy mô như ngày nay. Tuy nhiên, trải qua thời gian, sự tàn phá của chiến tranh, di tích bị hư hỏng nặng, ngập lụt, hai nhà giải vũ xuống cấp nghiêm trọng. Trước thực trạng đó, Ban Quản lý di tích đền Phú Xá chủ động tham mưu, đề xuất kế hoạch tu bổ, tôn tạo di tích và nhận được sự chỉ đạo sát sao, kịp thời của chính quyền địa phương, sự ủng hộ của đông đảo nhân dân trên địa bàn. Những ngày đầu đi vận động công đức, các thành viên trong Ban quản lý đền gặp không ít khó khăn. Để việc vận động thành công, các thành viên họp bàn, đề ra kế hoạch vận động, đến từng nhà, nói rõ mục đích quyên góp và ý nghĩa của việc tu bổ di tích. Một điểm thuận lợi là đền Phú Xá thờ vị tướng tài nổi tiếng của dân tộc và một người con của làng là bà Bùi Thị Từ Nhiên nên khi đề nghị được đưa ra, bà con làng Phú Xá và những người con trong hội đồng Trần tộc đều nhiệt tình ủng hộ công đức.
Qua triển khai, huy động các nguồn vốn xã hội hóa, trong 5 năm (2005 – 2010) di tích đền Phú Xá trải qua 5 lần tu bổ với tổng kinh phí gần 2 tỷ đồng. Toàn bộ hậu cung, 5 gian tiền đường, hệ thống sân, tường bao được tu sửa lại; hệ thống công trình phụ được xây mới, các đồ thờ, đồ tế khí được mua mới và sơn sửa. Đặc biệt năm 2008, được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho phép, dưới sự giám sát của cơ quan chuyên môn thuộc Bảo tàng thành phố, Ban quản lý di tích tiến hành xây mới hai nhà giải vũ trị giá 1 tỷ đồng theo thiết kế của Hội Kiến trúc sư Hải Phòng, bảo đảm kiến trúc cổ phù hợp với tổng thể công trình di tích.
Đến nay, đền Phú Xá được tôn tạo khang trang theo lối kiến trúc nội công – ngoại quốc với 5 gian tiền đường nối liền hậu cung, hai bên là nhà giải vũ với nét trang trí nghệ thuật chạm khắc, đắp vẽ mang đậm dấu ấn phong cách thời Nguyễn cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20. Tháng Giêng năm Tân Mão 2011, Ban quản lý đền tiếp tục thực hiện tu bổ đền Trung và Cung cấm với tổng trị giá khoảng 1 tỷ đồng. “Nguồn kinh phí phục vụ đợt tu bổ, tôn tạo này cũng sẽ được huy động từ nguồn xã hội hóa như những lần trước. Đợt tu bổ này sẽ giúp cho di tích đền Phú Xá thêm khang trang, đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng, tâm linh của nhân dân và du khách thập phương”, ông Thao phấn khởi chia sẻ.
Thành Lê
