Mới đây, huyện Hòa Vang đã chính thức triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) theo bộ tiêu chí quốc gia, với mục tiêu xây dựng từ 7-8 xã đạt bộ tiêu chí này theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XV (nhiệm kỳ 2010-2015). Trong khi đó, theo khảo sát mới đây, trong tổng số 11 xã trên địa bàn, có 1 xã đạt 15/19 tiêu chí, 3 xã đạt từ 9-13 tiêu chí, 3 xã đạt từ 6-8 tiêu chí...
Thế nhưng, vấn đề ở đây không phải là việc đạt được các tiêu chí hay không, mà chính là việc giải quyết những vấn đề về mối quan hệ trong xây dựng NTM với quá trình đô thị hóa đang diễn ra mạnh mẽ ở Hòa Vang.
Trong thời gian qua, với tốc độ phát triển nhanh của thành phố, huyện Hòa Vang cũng đã có những bước chuyển khá mạnh trên các mặt kinh tế-xã hội, an ninh-quốc phòng. Chỉ tính riêng năm 2010, tổng vốn đầu tư trên địa bàn huyện tăng mạnh và đạt 630,8 tỷ đồng, bằng 1,6 lần so với năm 2009. Sự phát triển các ngành đi đúng định hướng chuyển dịch cơ cấu với tổng giá trị sản xuất công nghiệp - xây dựng đạt 396 tỷ đồng, tăng 15,7%; tổng giá trị sản xuất thương mại-dịch vụ đạt 221 tỷ đồng, tăng 16,6%; từ đó xác định tỷ trọng các ngành trong cơ cấu kinh tế của huyện là nông nghiệp 37%, công nghiệp 35,2%, dịch vụ 27,8%. Điều đó cho thấy đang có xu hướng hình thành một NTM theo hướng công nghiệp-dịch vụ một cách mạnh mẽ ở Hòa Vang.
Năm 2010 cũng đánh dấu một bước ngoặt lớn trong quy hoạch và phát triển của Hòa Vang, khi trên địa bàn huyện có đến 13 dự án với quy mô lớn được triển khai, chiếm 1.390ha (chưa kể 7 dự án đã phê duyệt ranh giới quy hoạch có quy mô 1.570ha). Từ đó, đã đưa số dự án đang triển khai trên địa bàn lên 54 dự án, với tổng diện tích đất thu hồi hơn 5 nghìn ha, trong đó có 5.114 hộ thuộc diện thu hồi đất nông nghiệp và 3.404 hộ đất ở.
Nhìn trên tổng thể phát triển chung của thành phố và của huyện Hòa Vang những năm qua, đặc biệt là tốc độ đầu tư phát triển và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thì có thể thấy, nhiều tiêu chí trong bộ 19 tiêu chí về NTM không khó hoàn thành. Đó là những tiêu chí về: Quy hoạch và thực hiện quy hoạch, giao thông, thủy lợi, điện, trường học, giáo dục, y tế, văn hóa, chợ nông thôn, bưu điện, nhà ở dân cư, tỷ lệ hộ nghèo, hệ thống tổ chức chính trị xã hội …Trong khi đó, lại đặt ra những vấn đề hết sức gay gắt trong quá trình xây dựng NTM ở Hòa Vang trong tốc độ đô thị hóa mạnh mẽ của Đà Nẵng hiện nay và ở tương lai gần.
Đó là vấn đề về quản lý quy hoạch, cơ cấu lao động, hình thức tổ chức sản xuất, môi trường… Việc quản lý quy hoạch hết sức khó khăn và phức tạp. Thách thức về bảo vệ tài nguyên-môi trường là rất lớn, không chỉ từ những dự án trên địa bàn huyện mà từ các vùng lân cận. Hoạt động của các khu công nghiệp đã, đang và sẽ là những thách thức không nhỏ đối với môi trường sống cần được bảo vệ ở nông thôn, nhất là với những vùng cần đạt tiêu chí về NTM. Không chỉ là chất thải, mà việc khai thác tài nguyên một cách bừa bãi, thiếu kiểm soát cũng đang từng ngày ảnh hưởng đến đời sống nhân dân.
Bên cạnh những tác động đó, thì trong đời sống nông thôn ở Hòa Vang cũng đang tồn tại những vấn đề cần giải quyết trong quá trình xây dựng NTM. Đó là việc tổ chức sản xuất để nâng cao đời sống, thu nhập của người nông dân; trong đó có cả việc tạo cơ chế thu hút đầu tư về nông thôn và chuyển dịch cơ cấu lao động tại chỗ. Ở Hòa Vang, mặc dù đã đặt ra mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp đô thị nhưng cho đến nay, chuyển biến vẫn chưa rõ nét; giống cây trồng, con vật nuôi chưa được đầu tư một cách khoa học và hiện đại; năng suất lao động vẫn còn thấp; thiếu những cơ chế khuyến khích phát triển công nghiệp, thương mại, dịch vụ theo quy định ở vùng khó khăn... Việc chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn vẫn phụ thuộc nhiều vào thành phố chứ chưa có chuyển biến mạnh ở trên địa bàn.
Một vấn đề quan trọng nữa để xây dựng NTM chính là xây dựng ý thức và nâng cao nhận thức của người dân về chương trình này... Trước tiên, đó là phải làm cho người dân ý thức được rằng, xây dựng NTM không phải từ việc cấp vốn, đầu tư cơ sở hạ tầng...mà phải bằng việc xây dựng một nếp sống mới, có sự đầu tư từ nội lực trong chính mỗi người dân trong vùng nông thôn đó. NTM cũng cần phải gìn giữ, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống làng, xã vốn tồn tại lâu đời một cách hợp lý trong mối tương quan với tốc độ đô thị hóa và hiện đại hóa của thành phố...
Dù còn nhiều vấn đề cần bàn đến, nhưng xây dựng NTM hay đô thị hóa nông thôn Hòa Vang, cũng cần phải hướng đến mục tiêu lớn nhất là xây dựng đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân Hòa Vang ngày một tốt hơn.
Anh Quân