Bánh chưng gù được biết đến là món ăn nổi tiếng của đồng bào Dao Đỏ nói riêng và vùng đất Hà Giang nói chung. Nét độc đáo của bánh chưng gù Hà Giang so với các vùng khác phải kể đến đầu tiên đó chính là ở tên gọi. Tên gọi bánh chưng gù bắt nguồn từ nét đẹp văn hóa tôn vinh người phụ nữ vùng cao chăm chỉ, cần cù.
Ngoài các nguyên liệu như bánh chưng truyền thống thì bánh chưng gù đặc biệt ở chỗ nhân là thịt lợn đen được tẩm ướp gia vị vừa vặn, gạo nếp nương ngâm với nước lá dong riềng. Chính vì vậy, bánh chưng gù Hà Giang ăn rất mềm, ngon, béo ngậy và không bị ngán.
Bánh chưng gù Hà Giang. |
Để có những chiếc bánh chưng gù thơm ngon, đạt chuẩn thì công đoạn chọn nguyên liệu làm bánh cần tỉ mỉ, và kỹ lưỡng nhất. Nguyên liệu để làm ra món bánh chưng gù bao gồm gạo nếp nương trắng ngần, đỗ xanh loại nhỏ, thịt ba chỉ lợn đen, lá dong xanh, lạt buộc mềm.
Không giống với gói bánh chưng vuông của người Kinh thường dùng khuôn và gói nhiều lớp lá, bánh chưng gù được gói tay và chỉ sử dụng 1 lớp lá dong. Để tạo nên hình dáng gù cho chiếc bánh đòi hỏi sự khéo léo của người gói. Cụ thể, cho gạo nếp rải đều lên chiếc lá dong, sau đó cho thêm đỗ và thịt ba chỉ đã ướp, gấp hai mép của chiếc lá dong lại làm sao để tạo nên hình dáng gù cho chiếc bánh- công đoạn này đòi hỏi cực kỳ khéo léo vì nếu không bánh sẽ không cân đối, không đẹp. Sau khi đã gấp mép sẽ dùng lạt buộc buộc hai đầu lại rồi cho đi luộc. Thời gian luộc bánh ước tính khoảng 8 giờ đồng hồ.
Các nguyên liệu để gói bánh chưng gù. |
Bà Dung (Mế Dung) - người phụ nữ nổi tiếng với nghề làm bánh gù tại Hà Giang - chia sẻ : “Trước đây bánh chưng gù chỉ là một nghề nhỏ truyền thống của nhà tôi như bao gia đình khác thôi. Từ những gánh hàng bán ngoài chợ cho người dân địa phương nơi đây và được khách du lịch tới Hà Giang mua để ăn và làm quà, họ thưởng thức và truyền tai nhau về bánh chưng gù, dần thì bánh được nhiều người biết đến và rất thích ăn”.
Cơ sở làm bánh chưng gù của Bà Dung |
Ngày nay, nhiều hộ gia đình nơi đây đã mở rộng sản xuất bánh chưng gù, tạo nguồn thu nhập ổn định, tạo việc làm cho nhiều lao động địa phương và góp phần làm phong phú thêm sản vật địa phương, đưa cái tên Hà Giang ngày càng in đậm trên bản đồ du lịch Việt.