[links()]Một ý tưởng đổi mới, mang tính cải cách tương tự cấp số định danh cá nhân được Dự thảo Luật Hộ tịch hướng đến là sẽ không cấp các loại giấy tờ hộ tịch như hiện nay mà thay bằng Sổ hộ tịch cá nhân, được cấp cho công dân Việt Nam khi đăng ký khai sinh. Tuy nhiên, với hơn 87 triệu dân hiện nay thì có cần cấp mới Sổ hộ tịch cá nhân không, trong khi họ vẫn đang lưu giữ các loại giấy tờ hộ tịch?
 |
| Hình minh họa |
Thông tin hộ tịch đang bị phân tán
Theo quy định hiện hành, khi công dân đăng ký khai sinh, kết hôn, nuôi con nuôi, giám hộ... đều được ghi vào một sổ riêng (Sổ đăng ký khai sinh, Sổ đăng ký kết hôn, Sổ đăng ký tử, Sổ đăng ký nuôi con nuôi…) và có thể được đăng ký ở nhiều địa phương khác nhau, thậm chí ở nước ngoài. Người dân được cấp một bản chính bằng giấy, dẫn đến phải lưu trữ nhiều loại giấy tờ khác nhau. Những bất cập này khiến thông tin hộ tịch của công dân bị phân tán, khi cần kiểm tra gặp khó khăn, mất nhiều thời gian.
Không những khó khăn cho công tác quản lý nhà nước mà việc để người dân lưu giữ các giấy tờ đơn lẻ như hiện nay còn gây khó khăn cho chính bản thân họ khi cần phải chứng minh tình trạng hộ tịch của mình (kết hôn hay chưa, đã ly hôn lần nào chưa, có cải chính, thay đổi hộ tịch, nhận cha mẹ, con nuôi hay không…).
Bởi các sự kiện hộ tịch của cá nhân chưa hề được kết nối khiến người dân phải tự mày mò bằng phương pháp thủ công (xuất trình giấy tờ riêng lẻ). Đấy là chưa kể, nhiều loại giấy tờ qua thời gian bị mất mát, hư hỏng… không sử dụng được nữa.
Vì vậy, Dự án Luật Hộ tịch đưa vào quy định cấp Sổ bộ hộ tịch (sổ gốc do cơ quan nhà nước lưu giữ) và Sổ hộ tịch cá nhân cấp cho mỗi công dân được ghi các thông tin cá nhân từ lúc sinh ra cho đến chết. Khi cần chứng minh thông tin liên quan đến hộ tịch, công dân chỉ cần xuất trình Sổ hộ tịch cá nhân cho cơ quan, tổ chức yêu cầu là được làm thủ tục hành chính, thay vì phải xuất trình giấy khai sinh hay một số giấy tờ khác về hộ tịch như hiện nay. Ngoài ra, Dự thảo Luật cũng quy định Sổ hộ tịch cá nhân được chứng thực bản sao để người dân sử dụng khi có yêu cầu.
Việc đổi mới trong lập Sổ bộ hộ tịch mới, Sổ hộ tịch cá nhân được nhìn nhận sẽ góp phần quan trọng vào việc khắc phục tình trạng tản mát dữ liệu hộ tịch bấy lâu nay, tạo tiền đề quan trọng để hình thành Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử quốc gia, phục vụ công tác quản lý dân cư, quản lý nhà nước và xã hội theo hướng hiện đại, bảo đảm thuận lợi cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có yêu cầu khai thác sử dụng.
Giấy tờ hộ tịch hiện hành vẫn giữ nguyên giá trị
Tán thành với việc quy định về Sổ hộ tịch cá nhân như trong Dự thảo Luật, nhưng một số ý kiến lo ngại, nếu sau khi Luật có hiệu lực thi hành, Nhà nước thực hiện việc cấp Sổ hộ tịch cá nhân đối với mọi công dân thì tính khả thi sẽ không cao, còn nếu chỉ thực hiện đối với những người được sinh ra sau khi Luật có hiệu lực thì sẽ không bảo đảm tính tổng thể và rất khó khăn trong công tác quản lý nhà nước về hộ tịch.
Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị cần phải quy định về giá trị pháp lý của Sổ hộ tịch cá nhân theo hướng có thể thay thế cho các giấy tờ khác như Giấy khai sinh, kết hôn, chứng tử… bởi nếu không việc quy định thêm Sổ hộ tịch cá nhân, cùng với các loại giấy tờ hộ tịch đang tồn tại, sẽ chỉ làm tăng thêm các loại giấy tờ của công dân một cách không cần thiết.
Trước những lo ngại trên, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường đã thông tin: Chỉ đặt ra việc cấp sổ cho những người sinh ra sau ngày Luật có hiệu lực, còn với 87 triệu dân số hiện tại, các loại giấy tờ hộ tịch vẫn giữ nguyên giá trị. Theo Bộ trưởng, quy định như vậy sẽ không làm xáo trộn trong đời sống.
Trong khi đó, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Thanh Sơn bày tỏ sự ủng hộ: Mỗi người cần có một sổ, nên gọi là sổ hộ tịch và lấy nơi khai sinh làm gốc. Nhưng “cần thiết kế một mục dành cho sự di biến động hộ tịch, khi đăng ký ở nơi mới, cán bộ nơi đó có trách nhiệm thông báo về cho nơi cũ.
Như vậy, công dân đỡ phiền hà” - ông Sơn đề xuất. Tuy nhiên, có ý kiến nêu bất cập khi kỷ luật hành chính chưa tốt, liệu cán bộ nơi đăng ký mới có thể thông báo về nơi có sổ gốc?
“Nếu do sơ suất, hoặc do nơi đăng ký hộ tịch tiếp theo vì lý do gì đó chưa kịp thông báo thì người dân vẫn có cơ sở để tự mình yêu cầu cập nhật vì họ cũng có trong tay một sổ hộ tịch, điều này thuận lợi cho việc làm các thủ tục hành chính, dân sự khi có yêu cầu. Một sổ hộ tịch cũng sẽ khắc phục tình trạng mất giấy tờ hộ tịch và phải đăng ký lại” - Trưởng phòng Hành chính tư pháp (Sở Tư pháp TP.Hà Nội) Nguyễn Thị Mỹ Hằng phân tích.
Công Thành
