Nhiều dự án đang gặp khó
Tại Diễn đàn “Hiện thực hóa mục tiêu phát triển điện khí LNG theo Quy hoạch (QHĐ) VIII” do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp (DN) phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức ngày 7/12, ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, QHĐ VIII đưa ra mục tiêu đưa 13 nhà máy điện khí LNG vào vận hành; chuyển đổi 18GW điện than vào năm 2030 được thay thế bằng 14GW điện khí LNG và 12 - 15GW nguồn năng lượng tái tạo. Cơ cấu nguồn nhiệt điện khí trong nước và khí hóa lỏng đến năm 2030 sẽ đạt 37.330MW, tương đương 24,8% tổng công suất nguồn điện, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu nguồn điện.
Theo Phó Chủ tịch VCCI, Việt Nam là quốc gia có nhiều cơ hội cho điện khí LNG. Đây là lĩnh vực thu hút sự quan tâm của nhiều DN và các nhà đầu tư (NĐT), góp phần thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh, hứa hẹn sự phát triển mạnh mẽ thị trường điện khí LNG.
Tuy nhiên, theo chuyên gia Lã Hồng Kỳ - Văn phòng Ban Chỉ đạo dự án điện quốc gia, tại Việt Nam, phát triển điện khí LNG theo QHĐ VIII trong giai đoạn 2030 đang gặp khó khăn. Theo đánh giá đến cuối năm 2026 có dòng khí đầu tiên nhưng hiện đang có một số vướng mắc cần tháo gỡ để có quyết định đầu tư, trong đó, các hợp đồng mua bán điện đang trong quá trình đàm phán.
Với chuỗi dự án sử dụng khí Cá Voi Xanh (gồm Nhà máy Dung Quất 1, Dung Quất 2, Dung Quất 3; miền Trung 1, miền Trung 2 với tổng công suất 3.750kW), hiện tiến độ đang chậm và khả năng cuối năm 2028 mới có dòng khí đầu tiên. Đối với 11 dự án LNG nhập khẩu với tổng công suất 17.900MW theo QHĐ VII điều chỉnh và 8 nhà máy theo QHĐ VIII bổ sung, hiện có 3 dự án nhà máy điện khí là Nhơn Trạch 3, 4, Hiệp Phước giai đoạn 1 sẽ phát điện trong giai đoạn 2021 - 2025 nhưng thực tế cung đang gặp khó…
Cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý
Theo Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng, phát triển điện khí LNG tại Việt Nam đang gặp phải nhiều khó khăn trong hoạch định chính sách, đầu tư, xây dựng, quản lý vận hành... Thực tế cho thấy, Việt Nam hiện phải nhập khẩu hoàn toàn khí hóa lỏng, giá nhiên liệu này chiếm từ 70 - 80% giá thành điện năng sản xuất nhưng lại biến động thất thường. “Thách thức đặt ra là cần xây dựng cơ chế giá phù hợp vừa thích nghi với những thay đổi giá nhiên liệu, vừa bảo đảm không tác động quá lớn tới giá bán lẻ điện…”.
PGS.TS Ngô Trí Long - chuyên gia kinh tế nhận định: Khuôn khổ pháp lý hiện hành cho các dự án LNG cho điện ở Việt Nam vẫn chưa được xây dựng hoàn chỉnh. Việc nhập khẩu LNG phải theo các thông lệ mua bán LNG quốc tế, trong khi Việt Nam chưa có bộ tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan đến thiết kế, xây dựng và vận hành các cơ sở hạ tầng phục vụ nhập khẩu. Hiện vẫn chưa có quy định đầy đủ về cơ chế giá điện sử dụng LNG... Ngoài ra, vấn đề kho chứa cũng là thách thức lớn khi cả nước mới chỉ có duy nhất 1 kho được xây dựng đưa vào vận hành tại Bà Rịa - Vũng Tàu…
Tại Diễn đàn, các chuyên gia trong ngành cùng với các DN, NĐT đã đưa ra các ý kiến và giải pháp nhằm tháo gỡ những “nút thắt” để hiện thực hóa mục tiêu phát triển điện khí LNG theo QHĐ VIII.
Theo đó, cần mở rộng và phát triển thị trường tiêu thụ điện khí LNG theo sát với mục tiêu cung cấp khí điện LNG trong QHĐ VIII. Đó là, xây dựng tập trung, đồng bộ các khu công nghiệp/nhà máy có quy mô tiêu thụ điện đủ lớn cùng với việc triển khai các dự án kho cảng và nhà máy điện khí LNG. Đây cũng là chính sách giúp thu hút và khuyến khích các NĐT các loại hình khu công nghiệp/nhà máy cam kết tiêu thụ điện dài hạn cùng với chuỗi nhà máy điện và kho cảng LNG.
Bên cạnh đó, cần có thêm các chính sách kích cầu về điện, kích thích sản xuất và kích thích tiêu dùng song song với khuyến khích tiết kiệm điện. Đặc biệt, cần sớm sửa đổi các Bộ luật Điện lực, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Thuế và các Bộ luật, Nghị định hướng dẫn liên quan. “Trước tiên và quan trọng nhất đó là cần phải chấp nhận chuỗi kinh doanh điện khí LNG hoạt động theo cơ chế thị trường và các cơ quan quản lý sẽ thực hiện việc giám sát và hậu kiểm mọi quá trình hoạt động của chuỗi…” - TS. Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hội Dầu Khí Việt Nam đề nghị.
Ngoài ra, cần cho phép các chủ thể nhà máy điện khí được quyền đàm phán bán điện một cách cạnh tranh giữa EVN và các hộ tiêu thụ điện; Xây dựng và hoàn thiện mô hình quản trị đầu tư xây dựng, vận hành, khai thác sử dụng hiệu quả tối ưu điện khí LNG; Lựa chọn được các NĐT có tiềm lực về công nghệ, tài chính và kinh nghiệm triển khai…
“Chúng ta đang bước vào tháng cuối năm 2023. Từ nay đến mốc 2030, để thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ đặt ra QHĐ VIII không còn nhiều. Để các dự án khí hóa lỏng triển khai kịp tiến độ rất cần sự chung tay các cấp, các ngành trong việc tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc trên…” - đại diện VCCI nhấn mạnh.