Những hệ lụy khi thuốc lá thế hệ mới thiếu sự quản lý của Nhà nước
Trên thực tế, các chính sách quản lý các loại thuốc lá thế hệ mới, bao gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng và các loại khác tại Việt Nam vẫn chưa được ban hành. Nếu chúng ta chậm ban hành quy định ngay từ đầu thì càng khó quản lý khi nhu cầu trên thị trường tăng cao, tạo nên nhiều hệ lụy trong xã hội.
Tiêu biểu nhất là vấn nạn buôn lậu hiện nay khi hầu hết các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đang được bày bán tràn lan đều không rõ nguồn gốc, chất lượng. Nếu có sự cố về sức khỏe xảy ra thì người tiêu dùng phải tự chịu trách nhiệm cho việc sử dụng của mình.
Không chỉ vậy, việc thuốc lá thế hệ mới nằm ngoài khung pháp lý còn gây thất thu thuế, vướng mắc cho cơ quan Nhà nước trong xử lý các tội phạm buôn lậu.
Tiếp đến, do chưa có khung pháp lý nên các doanh nghiệp sản xuất thuốc lá hợp pháp trong nước không được sản xuất kinh doanh, ảnh hưởng đến hoạt động giao thương trong và ngoài nước. Trong khi hiện tại, có rất nhiều đối tác nước ngoài đã đặt vấn đề với Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam trong việc hợp tác sản xuất các mặt hàng này, trong đó có thể là sản xuất thiết bị hút và thậm chí là sản xuất cả điếu thuốc lá.
Quyền tiếp cận của người dùng với các loại thuốc lá
Nếu thực tế cho thấy chúng ta không thể bắt người dùng cai thuốc, thì họ có quyền tiếp cận với các loại thuốc lá mới để giảm tác hại. Trong các sản phẩm có tác hại thì nên chọn loại ít tác hại hơn, song song với việc giải thích cho người dùng hiểu rõ các tác hại của sản phẩm. Nếu đã biết nhưng vẫn lựa chọn thì người dùng sẽ tự chịu trách nhiệm cho lựa chọn đó.
Với sự phát triển của khoa học công nghệ, các sản phẩm thuốc lá mới ra đời như một giải pháp không khói nhằm giảm tác hại của thuốc lá điếu truyền thống đối với người hút và đặc biệt là đối với người hút thuốc lá thụ động.
Các chuyên gia trên thế giới đã đưa ra các cơ sở khoa học về các sản phẩm này. Họ đã thực hiện nhiều nghiên cứu, thử nghiệm để đi đến kết luận về điểm có lợi của sản phẩm đến sức khỏe người dùng. Theo đó, nếu người hút thuốc lá điếu hiện tại có thể chuyển sang hút thuốc lá làm nóng thì mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe có thể giảm xuống.
Trên thực tế, thuốc lá mới đã không còn là mặt hàng xa lạ với người dùng Việt Nam. Nếu thuốc lá truyền thống đã được quản lý theo Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá kể từ năm 2012 thì các chính sách quản lý sản phẩm thuốc lá mới cần sớm được ban hành để bảo vệ quyền lợi của người hút thuốc.
Là đại diện ngành hàng thuốc lá Việt Nam, chúng tôi cam kết sẽ tuân thủ tất cả các chính sách về thuốc lá thế hệ mới nếu được ban hành, như công bố tiêu chuẩn kỹ thuật, in cảnh báo trên sản phẩm, nộp thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá, Quỹ môi trường, thuế giá trị gia tăng... Đặc biệt, vai trò của Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam là đảm bảo các doanh nghiệp trong ngành luôn tuân thủ các quy định trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá, quản lý cung cầu theo chỉ đạo của Chính phủ. Điều đó được thể hiện qua sự tuân thủ mức sản lượng sản xuất tối đa, áp dụng tiến bộ khoa học vào các tiêu chuẩn kỹ thuật để giảm hàm lượng tar (nhựa thuốc lá - PV) và nicotine; đồng thời đẩy mạnh việc tuyên truyền và phối hợp để điểm bán lẻ không bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi.
Tại Việt Nam, chỉ có 5 đầu mối 100% vốn nhà nước được cấp phép sản xuất và kinh doanh thuốc lá, vì vậy trong tương lai nếu được cấp phép kinh doanh thuốc lá thế hệ mới, toàn bộ nguồn thu sẽ nộp về ngân sách quốc gia. Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cũng mong muốn chính sách quản lý thuốc lá thế hệ mới sẽ sớm được thông qua và thống nhất giữa các bộ, ban, ngành. Điều này hướng đến lợi ích chung cho người tiêu dùng, doanh nghiệp, các cơ quan chức năng và Nhà nước, không chỉ nhắm tới một đối tượng riêng lẻ.
Nguyễn Chí Nhân
Trưởng Ban Pháp chế - Đào tạo,
Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam
