Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số mạnh mẽ, đội ngũ doanh nhân thời kỳ mới cần hội tụ những đặc điểm quan trọng để đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước và nhà nước cần có những chính sách gì để doanh nghiệp tiên phong phát triển, gánh vác được những sứ mệnh quan trọng của dân tộc là nội dung được nhiều chuyên gia, doanh nhân gửi đến Báo Pháp luật Việt Nam
Cần tiêu chí cụ thể về “DN dân tộc”
Luật sư Trần Hữu Huỳnh, nguyên Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam cho biết có nhiều quan điểm về thế nào là DN dân tộc nhưng nên tiếp cận từ góc độ sở hữu của DN. Nói cách khác, DN dân tộc không phải là DN có vốn đầu tư nước ngoài chiếm phần lớn. Bên cạnh đó, cũng cần xét tới các tiêu chí về lực lượng lao động; nguyên liệu trong nước; mức độ đóng góp vào nền kinh tế quốc dân; thương hiệu gắn với quốc gia; giảm phụ thuộc với DN nước ngoài.
Còn theo Theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, Chuyên gia kinh tế, nói đến DN dân tộc là phải đề cập đến những đặc trưng đó là phải do người Việt Nam làm chủ, cổ phần chủ yếu là do người Việt Nam nắm giữ, là người quyết định các đường hướng phát triển của DN. Đồng thời đây phải là DN tổ chức được chuỗi sản xuất kinh doanh thuần Việt, liên kết được các DN trong nước với nhau, tạo ra sản phầm thuần Việt có khả năng cạnh tranh quốc tế.
Cũng góp ý về nội dung này, ông Nguyễn Quang Mâu, Anh hùng Lao động, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Gốm Đất Việt cho rằng, một trong những yếu tố của DN dân tộc là thể hiện bản sắc, dấu ấn của VN trên thị trường quốc tế; chỉ gọi là DN dân tộc khi vươn mình ra thế giới. Để làm được điều nay phải tự tin, đầu tư khoa học công nghệ và chính sách chính là “điểm tựa” cho DN “cất cánh”.
Chia sẻ quan điểm về DN dân tộc, PGS.TS Đinh Dũng Sỹ, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ cho rằng DN không phân biệt về quy mô, ngành nghề, sản phẩm, miễn là DN đó là của người VN, sở hữu của người VN đều có thể được coi là DN dân tộc. Hiện nay theo Luật Đầu tư có loại hình DN có vốn nước ngoài, không phân biệt bao nhiêu %. Theo ông, cần bàn sâu khía cạnh pháp lý về vấn đề này. “Nghị quyết 41 đã xác định cần có chính sách đột phá để hình thành phát triển DN dân tộc, DN quy mô lớn, có vai trò dẫn dắt một số ngành, lĩnh vực then chốt của đất nước. Chúng ta cần làm rõ nội dung này để hoàn thiện pháp luật”, ông Sỹ nói.
Trong khi đó, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Tân Á Đại Thành, ông Phạm Minh Đức bày tỏ quan điểm, có nhiều DN thành lập chỉ đặt ra mục tiêu lợi nhuận. Nhưng có những DN đặt lý tưởng, sự đồng hành dân tộc lên trên. Nếu như một DN, một cá nhân nếu có một số tài sản nhất định, họ sẽ không còn lăn tăn đến chuyện kiếm tiền, nhưng vì lý tưởng, họ sẵn sàng lăn xả vào công việc. Cũng như với người lao động, có những người đến làm để nhận lương. Cũng có người vì sự nghiệp. Khi vì sự nghiệp, họ có thể đồng hành với doanh nghiệp bền bỉ, mà không cân đo lợi ích. Bởi vậy, ông cho rằng, DN dân tộc phải có lý tưởng đồng hành với dân tộc, đồng hành với chủ trương của dân tộc. Ngược lại, DN cũng cần sự động viên, tôn vinh và có những chính sách khích lệ phù hợp.
Ông Nguyễn Việt Thắng, Tổng Giám đốc Tập đoàn Hòa Phát đề xuất: "Để đất nước phát triển, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp tốt hơn thì cần đặc biệt tháo gỡ về thể chế chính sách, thủ tục hành chính".
Theo Tổng Giám đốc Tập đoàn Hòa Phát về vấn đề này, Chính phủ đã và đang chỉ đạo quyết liệt, nhiều “nút thắt” về cơ chế, chính sách, các thủ tục đầu tư sản xuất kinh doanh đang được tháo gỡ kịp thời, doanh nghiệp sẽ phát huy được mọi nguồn lực vốn có để vươn tầm, phát triển mạnh mẽ hơn.
Tuy nhiên, bên cạnh đó, Chính phủ, các Bộ, ban, ngành cũng cần có chính sách quy định cụ thể, ủng hộ và bảo vệ hợp lý cho hoạt động sản xuất trong nước theo các quy định của Việt Nam và thế giới cho sản xuất trong nước. Như thế các doanh nghiệp sẽ yên tâm đẩy mạnh đầu tư hơn, mở rộng quy mô hoạt động và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị gia tăng toàn cầu.
 |
Một dòng sản phẩm thép của Tập đoàn Hòa Phát (Nguồn ảnh: Hoaphat.vn) |
Đồng quan điểm, ông Phạm Đình Đoàn, Chủ tịch Tập đoàn Phú Thái khẳng định: “Điều cốt lõi là phải tạo ra một môi trường pháp lý minh bạch, ổn định”. Bởi theo Chủ tịch Tập đoàn Phú Thái: "Nghị quyết 41-NQ/TW của Bộ Chính trị không chỉ nhấn mạnh vai trò của DN và doanh nhân trong sự nghiệp phát triển kinh tế, mà còn đặt trọng tâm vào việc xây dựng những DN mang bản sắc dân tộc, có khả năng cạnh tranh và hội nhập quốc tế. Để DN dân tộc (DT) Việt Nam phát triển vươn tầm quốc tế, tôi nghĩ cần phải có những cơ chế, chính sách vượt trội, mang tính chiến lược dài hạn". DN chỉ có thể đầu tư dài hạn nếu họ tin tưởng vào tính công bằng và đồng bộ của hệ thống pháp luật. Một môi trường như vậy không chỉ khuyến khích sự sáng tạo mà còn giúp họ tự tin mở rộng hoạt động ra ngoài biên giới quốc gia.
Tư duy đổi mới sáng tạo là điều kiện tiên quyết
Khẳng định tinh thần yêu nước và ý thức dân tộc là nền tảng cơ bản của sự phát triển, TS. Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) TP Hà Nội cho rằng: Doanh nhân thời kỳ mới không chỉ hướng đến lợi ích kinh tế mà còn phải gắn bó chặt chẽ với mục tiêu phát triển quốc gia, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng nền kinh tế độc lập, tự cường.
Cùng với yếu tố cốt lõi trên, tư duy đổi mới sáng tạo là điều kiện tiên quyết để DN phát triển. Doanh nhân phải nhạy bén với xu hướng công nghệ, sẵn sàng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain và các nền tảng công nghệ hiện đại khác để tạo ra các sản phẩm, dịch vụ có giá trị gia tăng cao. Sự sáng tạo không chỉ dừng lại ở việc làm mới sản phẩm mà còn là cách tiếp cận thị trường, xây dựng mô hình kinh doanh linh hoạt và bền vững.
Theo ông Hồ Hoàng Hải, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Phú Thành: Điều đầu tiên lãnh đạo các DN phải luôn có là tư duy “Go Global” chứ không phải chỉ quẩn quanh trên “sân nhà”. Phải có tầm nhìn dài hạn và có chiến lược kinh doanh rõ ràng để thực hiện mục tiêu “Go Global”. Cùng với đó, DN phải đặc biệt chú trọng xây dựng thương hiệu, tăng cường sự hiện diện tại các thị trường thông qua các triển lãm quốc tế hoặc hoạt động xúc tiến thương mại tại nước ngoài; Áp dụng mạnh mẽ chuyển đổi số, chuyển đổi xanh. “Đây vừa là nhiệm vụ cấp thiết để quản lý doanh nghiệp hiệu quả và cạnh tranh vừa là yêu cầu của xã hội, của người tiêu dùng và của pháp luật” – ông Hồ Hoàng Hải khẳng định.
Cải thiện chính sách để “vươn mình”
Để phát triển, phát triển bền vững và nâng cao giá trị, nhiều chuyên gia và doanh nghiệp kiến nghị Chính phủ nên tập trung vào các giải pháp như: Cải thiện môi trường kinh doanh, hỗ trợ đổi mới sáng tạo, phát triển nguồn nhân lực. Chính phủ cũng cần tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa quy trình thành lập và vận hành DN, giảm thiểu chi phí không chính thức và tạo môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi.
Ts. Nguyễn Văn Cương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp nhận định, kể từ khi tiến hành đường lối Đổi mới, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm và coi trọng việc thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tư nhân. Trên cơ sở đó, khu vực kinh tế tư nhân của Việt Nam đã phát triển nhanh chóng và ngày càng trở thành một bộ phận quan trọng của nền kinh tế quốc dân.
 TS. Nguyễn Văn Cương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp |
Đề xuất các giải pháp hoàn thiện thể chế nhằn thúc đẩy hơn nữa khu vực kinh tế tư nhân phát triển trên cơ sở tư duy mới trong xây dựng pháp luật, TS Nguyễn Văn Cương cho rằng, trước hết, cần phải tiến hành ngay việc rà soát kỹ lưỡng các vấn đề mà kinh tế tư nhân đang phải đối mặt, tổng hợp và phân loại các văn bản chính sách liên quan, tiến hành khảo sát thực tế tại địa phương, tổ chức nhiều hội thảo để lắng nghe ý kiến từ đại diện các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân, các chuyên gia và nhà khoa học.
“Chính phủ, các Bộ, ngành phụ trách lĩnh vực kinh tế và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cần đưa công tác thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân thành một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong kế hoạch công tác hàng năm, nhất là trong kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội hàng năm, xác định rõ đầu mối phối hợp giải quyết những vấn đề phát sinh trong phát triển kinh tế tư nhân. Chính phủ và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cần có kế hoạch cụ thể xây dựng đội ngũ doanh nhân có tinh thần yêu nước cao, trách nhiệm xã hội lớn, tuân thủ pháp luật và đạo đức kinh doanh, ý thức rõ sứ mệnh vinh quang, tận tụy kinh doanh và đi đầu trong sự nghiệp phát triển kinh tế và xã hội đất nước. Coi các vấn đề mà kinh tế tư nhân đang gặp phải chính là vấn đề cần ưu tiên giải quyết theo thẩm quyền trong kế hoạch công tác hàng năm của Chính phủ, Bộ, ngành và chính quyền địa phương các cấp. Các cơ quan truyền thông cũng cần tăng cường tuyên truyền về khu vực kinh tế này” – Ông Nguyễn Văn Cương đề xuất.
Ông Nguyễn Sỹ Dũng, Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội đề xuất phải có chính sách ưu tiên hàng đầu với chính sách đặc thù nhằm giúp doanh nghiệp dân tộc đạt được vai trò dẫn dắt. Bởi theo TS. Nguyễn Sỹ Dũng, trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam nên tiếp cận khái niệm doanh nghiệp dân tộc một cách linh hoạt và rộng mở. Đó có thể là các tập đoàn kinh tế quy mô lớn, như những doanh nghiệp nhà nước hàng đầu (Vietnam Airlines, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam…) hoặc các tập đoàn tư nhân mạnh mẽ (Vingroup, Sungroup, Hòa Phát, Masan…).
 Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Sĩ Dũng |
Tuy nhiên, không chỉ dừng lại ở đó, các doanh nghiệp vừa và nhỏ với tiềm năng phát triển thành các tập đoàn lớn trong tương lai cũng cần được xem là một phần quan trọng của đội ngũ doanh nghiệp dân tộc. Ngoài ra, các doanh nghiệp gia đình, học hỏi từ mô hình Nhật Bản và Hàn Quốc, có thể đóng vai trò ổn định và lâu dài trong việc hình thành các tập đoàn kinh tế lớn.
Để xây dựng và phát triển đội ngũ doanh nghiệp dân tộc, chúng ta cần có các chính sách mang tính đột phá và dài hạn. Trước hết, cần hỗ trợ doanh nghiệp dân tộc tiếp cận nguồn vốn với lãi suất ưu đãi, đặc biệt trong các ngành then chốt như công nghệ cao, năng lượng tái tạo, và nông nghiệp công nghệ. Cải cách thủ tục hành chính và hỗ trợ pháp lý là điều kiện cần thiết nhằm giảm thiểu rào cản và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong nước. Đồng thời, cần xây dựng các cơ chế khuyến khích sự liên kết và hợp tác giữa doanh nghiệp nhỏ, vừa và lớn để tạo nên một hệ sinh thái kinh doanh bền vững.
Thu Hằng- Hồng Thúy- Mỵ Châu- Quỳnh Chi
