Sau khi Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) có văn bản hướng dẫn việc quản lý, sử dụng các khoản đóng góp tự nguyện (PLVN đã đưa tin), bên cạnh nhiều ý kiến phấn khởi cho rằng, việc làm này sẽ chấn chỉnh lại tình trạng lạm thu đang diễn ra tại các trường hiện nay, thì nhiều người lại tỏ ý băn khoăn, bởi văn bản của Bộ vẫn chưa cụ thể, nên việc thu tiền tự nguyện vẫn dễ bị lạm dụng.
Siết lại kỷ cương
Để hạn chế những tiêu cực có thể phát sinh, Luật Giáo dục hiện đã có những quy định về những khoản tiền bắt buộc phải đóng góp của học sinh. Tuy vậy, nhiều năm nay, vấn đề lạm thu tại các trường học vẫn diễn ra một cách phổ biến đến nỗi nếu có thắc mắc thì phụ huynh cũng không dám hỏi, không dám phản đối, mặc dù có nhiều khoản đóng góp tự nguyện hết sức lạ đời. Năm nào Bộ GD-ĐT và các Sở chuyên môn cũng ban hành các văn bản nhắc nhở; tuy nhiên, nhắc thì cứ nhắc, thu cứ thu.
Ngày 18/10/2010, một lần nữa Bộ GD-ĐT lại ban hành văn bản số 6890 gửi các Sở GD- ĐT hướng dẫn quản lý, sử dụng các khoản đóng góp tự nguyện. Tại văn bản này, Bộ GD-ĐT nêu rõ: Bất kỳ hình thức ép buộc nào hay bình quân hóa mức đóng góp đối với phụ huynh học sinh là vi phạm pháp luật, gây ra ảnh hưởng xấu cho ngành giáo dục và đào tạo.
Các trường khi vận động, quản lý và sử dụng các khoản đóng góp trong trường hợp này phải thống nhất chủ trương và kế hoạch triển khai trong Ban giám hiệu, Hội đồng nhà trường và Ban đại diện cha mẹ học sinh; Báo cáo cơ quan cấp trên quản lý trực tiếp để xin chủ trương và chỉ được tiến hành vận động và thực hiện sau khi có sự đồng ý của cơ quan cấp trên quản lý trực tiếp.
Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển cũng yêu cầu các trường sau khi hoàn thành công việc, phải niêm yết công khai và báo cáo quyết toán số kinh phí đã huy động và kết quả thực hiện với các tổ chức, cá nhân đã đóng góp kinh phí...
Trước đó, ngày 20/9/2010, Bộ GD-ĐT cũng đã có công văn gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chấn chỉnh tình trạng lạm thu trong các cơ sở giáo dục. Theo Thứ trưởng Hiển, để tăng cường công tác quản lý thu, chi, chấm dứt tình trạng lạm thu dưới mọi hình thức trong các cơ sở giáo dục, UBND các tỉnh, thành phố phải chỉ đạo, kiểm tra các cơ sở giáo dục trên địa bàn…
Đặc biệt, không tùy tiện lập các quỹ để ép buộc học sinh đóng góp dưới danh nghĩa đóng góp tự nguyện. Bộ GD-ĐT cũng đề nghị UBND tỉnh, thành phố chỉ đạo các cơ quan quản lý giáo dục địa phương tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các khoản thu, chi tài chính, đồng thời có hình thức xử lí nghiêm đối với đơn vị, cá nhân cố ý thực hiện trái những qui định trên.
Thắt nhưng chưa chặt
Như vậy, chỉ trong một tháng, Bộ GD-ĐT đã ban hành 2 văn bản liên quan để chấn chỉnh và siết chặt việc quản lý các khoản thu gọi là “tự nguyện”. Nhiều cha mẹ học sinh đón nhận thông tin này với thái độ tích cực và tin tưởng các trường mà con em họ theo học sẽ triển khai nghiêm túc những nội dung mà Bộ đã ban hành. Nhưng một số phụ huynh học sinh khác thì tỏ vẻ bi quan khi cho rằng: để hợp thức hóa các khoản đóng góp tự nguyện, nhà trường sẽ tìm mọi cách để “lách luật” và nói rằng khoản đóng góp của các bậc phụ huynh đều tự nguyện trên tinh thần "xã hội hóa giáo dục".
| Ông Chu Hồng Thanh, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ GD &ĐT cho rằng: Giữa việc quy định trong Luật Giáo dục và việc khuyến khích phụ huynh đóng góp tự nguyện cho giáo dục không có sự mâu thuẫn. Tuy nhiên, đóng góp bao nhiêu? mức đóng góp thế nào là hợp lý? Tinh thần tự nguyện có thực sự được tự chủ? Tài sản được đóng góp trên tinh thần tự nguyện của phụ huynh học sinh sẽ được minh bạch công khai đến đâu… mới là điều đáng bàn. |
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Hiệp Thống, Chánh Văn phòng Sở GD-ĐT TP. Hà Nội, cho biết: Hiện Sở vẫn chưa nhận được Văn bản 6890 của Bộ GD-ĐT. Tuy vậy, trước khi Bộ có văn bản trên, Sở đã thành lập 5 Đoàn kiểm tra xuống các địa bàn để rà soát, kiểm tra tình hình thực tế việc thu, chi các khoản tiền đóng góp tự nguyện. “Nếu trường nào thu sai quy định thì chúng tôi sẽ yêu cầu trường đó trả lại cho các phụ huynh học sinh. Còn vấn đề xử lý sai phạm thì phải biết mức độ sai phạm cụ thể ra sao, bởi hiện nay các đoàn vẫn đang tiến hành kiểm tra, chưa có kết quả”, ông Thống khẳng định.
Cùng quan điểm trên, Giáo sư Văn Như Cương, Hiệu trưởng Trường THCS Dân lập Lương Thế Vinh (Hà Nội) chia sẻ: Trường tôi, ngoài học phí và các khoản bắt buộc theo quy định thì không thu bất kỳ khoản tiền tự nguyện nào cả. Tuy nhiên, nếu theo những nội dung quy định tại Văn bản 6890 của bộ GD-ĐT thì tôi thấy chưa ổn, chưa thật chặt chẽ, các quy định vẫn chưa được cụ thể hóa. Vì Bộ không quy định thế nào là tự nguyện và thế nào là không tự nguyện. Nếu nhìn theo khía cạnh pháp lý thì khoản thu đó là tự nguyện, nhưng thực chất ra thì cha mẹ học sinh đã bị ép buộc.
Do đó, Bộ GD-ĐT cần phải quy định cụ thể hơn nữa, rằng: những khoản gì thì được phép thu tự nguyện và khoản gì thì tuyệt đối không được thu tự nguyện? Nếu không quy định thì cái gì cũng được nhà trường đem ra để thu tự nguyện hết. Như thế là lạm dụng tinh thần “tự nguyện” của cha mẹ học sinh. Chẳng hạn như việc ủng hộ đồng bào Miền Trung đang bị lũ lụt. Nhà trường phát động các em học sinh nêu cao tinh thần tương thân, tương ái, em nào có sách vở thì ủng hộ sách vở, em nào có tiền, quần áo thì ủng hộ bằng quần áo và tiền. Nhưng nếu nhà trường yêu cầu mỗi em phải đóng 100.000đ (với danh nghĩa là tự nguyện) và nộp cho nhà trường để nhà trường đem đi ủng hộ. Như vậy, có những em hoàn cảnh không có mà phải nộp theo yêu cầu của trường thì rõ là bắt buộc rồi.
Hay như việc học thêm nguyện cũng thế. Vấn đề này tôi nghĩ Bộ GD-ĐT cũng nên có quy định rõ: học thêm tự nguyện là như thế nào, có thu tiền hay không? học thêm ở trường hay ở nhà thầy, cô? những học sinh nào thì được học thêm...?
Nói những vấn đề này ra để biết rằng, có nhiều khoản tiền nếu cơ quan chức năng không quy định rõ thì rất dễ bị nhà trường và thầy cô lạm dụng để thu của cha mẹ học sinh dưới danh nghĩa thu tự nguyện./.
Vân Anh
