Nhiều tai nạn nghiêm trọng vào ban đêm
Chỉ trong vòng 1 tháng vừa qua đã có tới 2 vụ tai nạn giao thông (TNGT) đặc biệt nghiêm trọng xảy ra ở Đồng Nai và Lạng Sơn, khiến tổng cộng 10 người tử vong. Điểm chung là cả hai vụ đều xảy ra vào lúc hơn 2 giờ sáng.
Cụ thể, khoảng 2h10 ngày 31/10, xe khách 16 chỗ đang lưu thông trên quốc lộ 1A (tại dốc Rừng Cấm, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn) thì va chạm với ô tô đầu kéo có rơ-moóc đỗ cùng chiều phía trước. Sau đó, xe khách tiếp tục va chạm với ô tô đầu kéo khác. Thời điểm xảy ra tai nạn, xe khách chở 16 người (gồm cả lái xe). Cú va chạm mạnh khiến 4 người tử vong tại chỗ, 1 người tử vong khi đưa đến bệnh viện; 10 người bị thương.
Ngày 30/9, vào khoảng 2h30, tại Đồng Nai xảy ra vụ TNGT nghiêm trọng do tài xế nhà xe Thành Bưởi gây ra. Tài xế điều khiển xe giường nằm chở 32 hành khách chạy trên quốc lộ 20 hướng TP HCM - Lâm Đồng. Khi đến ấp 3, xã Phú Vinh, huyện Định Quán, Đồng Nai, ô tô bất ngờ tông xe khách chở 8 người đi chiều ngược lại. Cú đâm trực diện khiến 5 người tử vong.
Trước 2 vụ việc nói trên, từng có nhiều vụ TNGT nghiêm trọng làm chết và bị thương nhiều người diễn ra vào khung giờ đêm. Theo báo cáo 6 tháng đầu năm 2023 của Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an), 80% số vụ TNGT là do người điều khiển sử dụng rượu, bia, vi phạm tốc độ, đi không đúng làn đường, không chú ý quan sát gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Trong đó, có khoảng 40% vụ xảy ra ở khung giờ nửa đêm về sáng (từ 0h - 6h).
Các chuyên gia cho rằng khoảng thời gian từ 0h - 6h sáng được coi là “khung giờ tử thần”, rất dễ xảy ra TNGT. Thời gian này lái xe dễ mệt mỏi, buồn ngủ, khả năng lái xe bị suy giảm do đây là khung thời gian nghỉ ngơi theo nhịp sinh học của con người.
Đây cũng là khoảng thời gian đường vắng, dễ tạo tâm lý chạy quá tốc độ, vượt ẩu và nhiều tài xế chủ quan cho rằng lực lượng chức năng ít kiểm soát, xử phạt. Thêm nữa, ban đêm chiếu sáng kém nên tầm nhìn tài xế bị hạn chế cùng với phản ứng với tình huống kém và chậm.
Đề xuất không lái xe đêm quá 3 giờ liên tục
Theo thống kê của Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, số vụ tai nạn xảy ra vào ban đêm, từ 18h - 6h sáng thường lớn gấp 2 - 3 lần so với ban ngày và những vụ liên quan tới giấc ngủ chiếm tới 30% tổng các vụ TNGT trong một năm.
Hiện nay cả nước có gần 90.000 đơn vị kinh doanh vận tải bằng ô tô được cấp phép với khoảng 900.000 phương tiện. Trong đó, hơn 308.700 xe khách và 566.800 xe tải các loại. Số lượng tài xế kinh doanh vận tải trên một triệu người. Dù số vụ TNGT liên quan đến xe khách, xe tải có tỷ lệ thấp hơn so với xe máy nhưng khi xảy ra lại rất nguy hiểm do chở nhiều người. Trước thực trạng này, một số chuyên gia giao thông đã đề xuất giảm thời gian lái xe vào ban đêm.
Tháng 8 vừa qua, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) đã đề xuất sửa quy định thời gian làm việc của tài xế. Theo đó, tại Điều 56 dự thảo Luật Đường bộ, Bộ GTVT đề xuất thời gian lái xe liên tục không quá 4 giờ; trong một ngày không lái quá 8 giờ. Đặc biệt, dự thảo cũng đưa ra quy định mới đối với “khung giờ tử thần” (trong khoảng thời gian từ 22h hôm trước đến 6h hôm sau), tài xế không được lái xe liên tục quá 3 giờ, thời gian nghỉ giữa hai lần lái liên tục tối thiểu 30 phút.
Đề xuất này được điều chỉnh so với Điều 65 Luật Giao thông đường bộ hiện hành (thời gian làm việc của lái xe kinh doanh vận tải không được quá 10 giờ trong một ngày, không lái liên tục quá 4 giờ).
Theo Cục Đường bộ (cơ quan được Bộ GTVT giao chủ trì soạn thảo dự thảo Luật), việc nghiên cứu giảm thời gian lái xe liên tục, tăng thời gian nghỉ ngơi cho tài xế trong khung giờ ban đêm là rất cần thiết. Cơ quan soạn thảo cho rằng cần kiểm soát chặt và tạo điều kiện để tài xế có sức khỏe, tỉnh táo khi chạy xe, ngăn chặn TNGT.
Điều này cũng được quy định chặt chẽ ở nhiều nước, như tại Trung Quốc, thời gian lái xe liên tục vào ban ngày không quá 4 giờ, ban đêm không quá 2 giờ và thời gian nghỉ ngơi cho mỗi lần dừng không dưới 20 phút. Còn tại Malaysia quy định tài xế xe vận tải thương mại không được lái xe liên tục quá 4 giờ; tài xế phải được nghỉ 30 phút sau 4 giờ, nghỉ một ngày sau 6 ngày làm việc và nghỉ tối thiểu 12 giờ trước khi bắt đầu hành trình đầu tiên.
Vào thời điểm công bố, đề xuất trên đã thu hút sự chú ý của dư luận với nhiều ý kiến trái chiều. Bên cạnh những ý kiến đồng tình, cũng có những ý kiến cho rằng nên cân nhắc thêm, bởi có thể gia tăng áp lực ùn tắc giao thông vào ban ngày, làm tăng chi phí cho doanh nghiệp...