Làng Cát Tiên: Điểm sáng phong trào xây dựng làng văn hóa

Hơn 40 năm trước, làng Cát Tiên, xã Quang Trung (An Lão) là nơi sơ tán của Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố. Nay Cát Tiên trở thành điểm sáng về xây dựng khối đoàn kết toàn dân, xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở.

Trưởng thôn kiêm trưởng làng văn hóa Cát Tiên Tạ Quang Gần chia sẻ: Năm 1995, Cát Tiên là làng đầu tiên của thành phố phát động phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở. 15 năm qua, chất lượng cuộc vận động ngày càng được nâng lên với nhiều hoạt động ý nghĩa, tạo sự gắn kết cộng đồng. Mọi công việc, chủ trương chỉ được triển khai khi có sự bàn bạc, thống nhất. Cán bộ, đảng viên gương mẫu, đi đầu trong các phong trào. Mọi công việc trong làng, từ hòa giải mâu thuẫn, xử lý vi phạm quy định đến việc cưới, việc tang… đều được thực hiện theo các quy định của hương ước làng.

Trước đây, việc tang của các gia đình trong làng tổ chức khá rình rang. Ăn uống, cỗ bàn kéo dài 2-3 ngày, rất tốn kém. Khi phát động xây dựng làng văn hóa, hương ước làng quy định tổ chức việc cưới việc tang theo nếp sống mới. Không áo xô, mũ rơm, không đi giật lùi, đi chân đất, cỗ bàn chỉ gói gọn trong gia đình, con cháu tập trung đón tiếp khách, đưa người mất ra đồng sao cho long trọng. Hộ dân vi phạm sẽ bị phạt, nhắc nhỏ theo hương ước. Thời gian đầu cũng có nhiều người không đồng tình, nhưng dần mọi người đều nhận thấy rõ lợi ích và tích cực thực hiện. Tình hình an ninh trật tự của làng cũng có sự chuyển hướng tích cực từ khi phát động phong trào xây dựng làng văn hóa. Trước đây, an ninh trật tự của làng rất phức tạp; tình trạng mất trộm vặt xảy ra thường xuyên. Kể từ  khi làng thành lập tổ an ninh mọi việc mới vào nền nếp. Kinh phí hoạt động của tổ an ninh do người dân đóng góp với mức 6-12 kg thóc/hộ/vụ. Nếu để xảy ra mất mát trong dân thì tổ an ninh phải đền đồ vật bị mất theo giá thị trường. Nhưng nếu phát hiện gia đình đó báo mất trộm giả thì gia đình đó phải đền gấp 10 lần giá trị món đồ báo mất. Quy ước này nêu cao tinh thần trách nhiệm, ý thức an ninh, cảnh giác của người dân. 15 năm qua, tổ an ninh của làng phải đền số đồ vật mất chưa tới 100 nghìn đồng, trên địa bàn không xảy ra vụ trọng án. Hương ước làng được áp dụng hiệu quả trong việc giải quyết các tranh chấp, mâu thuẫn. Hòa giải lần đầu nhắc nhở, lần thứ 2 phạt 10 kg thóc, tái phạm phạt 30 kg. Cuối năm các dòng họ tổ chức bình chọn gia đình văn hóa tiêu biểu theo 4 tiêu chí quy định của làng, đưa ra bình xét ở làng. Qua những hoạt động cụ thể này, vai trò cộng đồng ở làng được đề cao.

Làng văn hóa Cát Tiên, xã Quang Trung (An Lão) hôm nay.

Khi tinh thần và vai trò trách nhiệm của cộng đồng được phát huy, người dân có ý thức đóng góp xây dựng làng xóm. Năm 1995, ngay sau khi phát động cuộc vận động, người dân đóng góp phần lớn kinh phí xây dựng nhà văn hóa với quy mô 160 chỗ, rồi sân chơi bóng chuyền, cầu lông, sân bóng mi-ni. Có công trình người dân đóng mấy vụ thóc mới đủ kinh phí xây dựng nhưng vẫn nhiệt tình, hưởng ứng. Từ năm 2000, 100% số đường làng, ngõ xóm trong làng được bê tông hóa, phần lớn kinh phí do nhân dân đóng góp xây dựng. Các công trình điện chiếu sáng với kinh phí hàng chục triệu đồng được người dân đóng góp xây dựng, duy trì thực hiện với mức đóng 2000 đồng/hộ. Mới đây nhất, ngôi chùa làng được xây dựng cách đây 600 năm người dân đóng góp hơn 2 tỷ đồng tôn tạo lại. Làng còn có câu lạc chèo, câu lạc bộ bóng chuyền làng Cát Tiên nhiều năm liền đoạt giải nhất giải bóng chuyền đội mạnh ở hội Núi Voi câu lạc bộ dưỡng sinh, lạc bộ bóng đá mi-ni của các em nhỏ hoạt động thường xuyên.

Mức sống nâng cao, an ninh trật tự được giữ vững, diện mạo làng quê đổi mới, người dân Cát Tiên càng thêm gắn bó, trách nhiệm với quê hương. Nhiều người Cát Tiên cho biết, họ được rất nhiều khi tích cực tham gia xây dựng làng văn hóa, ngày lễ phát động thực sự ngày đại đoàn kết toàn dân./.

Nguyên Mai