Làng nghề sản xuất nước mắm ở Nha Trang (Khánh Hòa) đã có hơn trăm năm, xưa kia nước mắm ở các làng này rất hung thịnh, nhà nào cũng làm nước mắm, ít thì làm vài thùng nhiều thì cả hàng trăm thùng.
Nhưng khoảng chục năm trở lại đây chỉ còn khoảng 30 cơ sở bám trụ với nghề cha ông truyền lại, bởi diện tích đất cho việc sản xuất nước mắm ngày càng thu hẹp, nguồn vốn thu lại từ việc sản xuất không đủ đáp ứng kinh tế gia đình, nguồn tài nguyên cá để phục vụ cho việc làm mắm ngày càng khan hiếm…
Mặt khác, các hộ sản xuất nước mắm nằm xen lẫn với khu dân cư nên gây trở ngại khá nhiều trong việc sản xuất cũng như phân phối sản phẩm ra thị trường. Ngoài ra người dân sinh sống ở khu vực có các cơ sở sản xuất nước mắm phản ánh thường xuyên phải ngửi mùi hôi bốc ra từ mùi tanh của xác cá, mùi thối của mắm len lỏi vào mọi gia đình, bám vào quần áo...
Nhất là những khi nắng nóng, mùi hôi tanh bốc lên khiến người khỏe mạnh cũng cảm thấy mệt mỏi. Hàng ngày, người dân đều phải đóng cửa cả ngày. Nhiều gia đình không chịu được mùi hôi đã phải treo biển bán nhà, những hộ gia đình cho thuê trọ ở đây cũng chật vật bởi người đến thuê trọ được vài hôm rồi xin chuyển vì mùi nước mắm nồng nặc quá không thể ở được.
Do đó, người dân cũng như các chủ cơ sở sản xuất nước mắm đã có những kiến nghị di dời các cơ sở sản xuất ra khỏi khu dân cư vừa để đảm bảo môi trường, vừa thuận tiện cho việc mở rộng sản xuất, phát triển thương hiệu. Nhưng đã hơn 10 năm trôi qua, những kiến nghị này vẫn là “bài toán” đang được các cơ quan chức năng “tính” chứ chưa có đáp số.
Tìm về những khu vực như phường Vĩnh Trường (TP Nha Trang), khi nhắc đến câu chuyện di dời các cơ sở làm nước mắm, nhiều người dân tỏ vẻ ngao ngán, chỉ biết lắc đầu và nói nó đã trở thành chủ đề “biết rồi, khổ lắm, nói mãi”.
Bà Ngô Thị Lan, đã gắn bó với nghề sản xuất nước mắm hơn 40 năm nay chia sẻ: “UBND tỉnh đã có thông báo sẽ di dời làng nước mắm nhiều năm nay nhưng chưa đâu đến đâu, cứ lên họp rồi lại chẳng nghe nói gì, đến nay tôi vẫn chưa biết phải di dời đi đâu. Cơ sở xây dựng lâu năm nay có một phần xuống cấp, tôi muốn nâng cấp, sửa chữa cơ sở sản xuất cũng không dám làm vì cứ chời đợi di dời”.
Theo tìm hiểu, dù đã qua nhiều cuộc họp, nhiều cuộc tiếp xúc cử tri để lựa chọn địa điểm định cư cho các cơ sở sản xuất nước mắm nhưng đến nay vẫn chưa thể chọn được địa điểm phù hợp.
Ông Nguyễn Hoài Sơn, chủ cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống Châu Sơn bức xúc: “Tháng 8 vừa qua, trong một cuộc họp với Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa, UBND TP Nha Trang đã đề xuất 3 vị trí để xem xét di dời đến, gồm: xã Phước Đồng; Vĩnh Lương, thành phố Nha Trang và phường Cam Nghĩa, thành phố Cam Ranh. Đa số các cơ sở làm nước mắm đều mong muốn được dời đến phường Cam Nghĩa nhưng thành phố Cam Ranh không đồng ý bởi khu vực này sẽ quy hoạch xây dựng bến xe”, ông Sơn nói.
Trao đổi với PV, ông Đỗ Hữu Việt, Chủ tịch Hiệp hội Nước mắm Nha Trang - Khánh Hòa cho biết: “Có thể nói đây là bức xúc của tất cả các doanh nghiệp, các hộ sản xuất nước mắm trên địa bàn. Trước đây có hơn 100 hộ sản xuất nước mắm trên địa bàn, nhưng đến nay chỉ còn khoảng 30 hộ, mỗi năm sản xuất khoảng 25 triệu lít nước mắm nay chỉ còn khoảng 10 triệu lít mỗi năm vì không có đất sản xuất, lợi nhuận là ra không được bao nhiêu nên nhiều hộ gia đình đã bỏ nghề”.
