Lập lại trật tự đô thị: Không xử lý kiểu 'bắt cóc bỏ đĩa'

Tuần qua, ở hai TP Hà Nội và TP HCM, những cuộc cưỡng chế các hoạt động vi phạm để trả lại vỉa hè thông thoáng cho người đi bộ đã mở đầu cho “cuộc chiến giành lại vỉa hè”, lập lại trật tự đô thị vốn từ lâu bị phớt lờ.

Việc lập lại trật tự, sự thông thoáng trên vỉa hè đường phố là điều nhận được sự đồng tình của đại đa số người dân đô thị, khi mà trên các tuyến phố một số người dân, hộ dân bấy lâu nay vẫn coi vỉa hè là lãnh địa riêng của mình, dùng làm nơi buôn bán kinh doanh, trông giữ xe... thì nay đã đồng loạt tự ý thu dọn để trả lại phần vỉa hè thông thoáng. Tất nhiên, vẫn có không ít người dân, hộ dân còn vì lợi ích bản thân mà chống đối cơ quan chức năng, nhưng trước sự cứng rắn của luật pháp và vì cộng đồng nên các thành phần, đối tượng kiểu chống đối như vậy cũng phải chấp hành...

Vì vậy, khi quận 1 TP HCM đồng loạt ra quân lập lại trật tự đô thị, lấy lại vỉa hè cho người đi bộ, cũng như sự thông thoáng, mỹ quan của đô thị và đạt được những kết quả nhất định thì các quận khác của TP HCM, Hà Nội, cũng như một số địa phương khác trên cả nước cũng liên tiếp bắt tay vào... “cuộc chiến giành lại vỉa hè”. Nhờ đó, hơn tuần nay, trên các tuyến phố thuộc địa bàn quận 1 TP HCM vỉa hè đều đã thông thoáng, khách bộ hành có thể thoải mái thả bước trên phần đường của mình mà không sợ vướng “chợ”, vướng bàn ghế, hàng hóa, xe gắn máy... mà người ta bày biện ra chiếm ngợp hết như trước. Hầu như rất ít đoạn vỉa hè người đi bộ phải bước xuống lòng đường để di chuyển...  

Không riêng gì quận 1, các địa bàn quận 3, quận 5, thậm chí các quận xa trung tâm TP như Thủ Đức, Quận 9... việc ra quân giành lại vỉa hè cũng thu được những kết quả hết sức khả quan, mà ai cũng có thể nhìn thấy ngay tức thì, đó là phần vỉa hè ở những địa bàn trên đều rất thông thoáng, khi nhiều người dân không cần phải đợi nhà chức trách nhắc nhở, cưỡng chế cũng đã tự ý chấp hành không lấn chiếm vỉa hè, lòng đường.

Ở Hà Nội, quận Hoàn Kiếm cũng đã ra quân dẹp lấn chiếm vỉa hè, mà theo ông Phạm Tuấn Long, Phó Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm khẳng định đây là việc làm thường xuyên nhằm đôn đốc chính quyền cơ sở vào cuộc thường xuyên trong việc đảm bảo trật tự an toàn giao thông, trật tự và văn minh đô thị. 

Phải công nhận một điều rằng, việc các địa phương ra quân lập lại trật tự vỉa hè lòng đường không chỉ mang lại sự thuận lợi cho khách bộ hành, hạn chế những va chạm luôn tiềm ẩn tai nạn giao thông, khi khách bộ hành bất đắc dĩ phải rời vỉa hè bước xuống lòng đường để đi lại(vì vỉa hè đã bị lấn chiếm, nên không còn cách nào khác), mà khi vỉa hè thông thoáng cũng phần nào đó mang lại cho mỹ quan đô thị thêm đẹp hơn, thoáng đãng hơn, khi không còn cảnh lộn xộn, “bẩn mắt” bởi hàng hóa, bàn ghế, xe máy... bày biện, kê, dựng lung tung khắp mọi chỗ. Rồi thì nhiều chỗ người ta còn giăng dây lợp lều lán trên vỉa hè trông quá ư là lụp xụp, nhếch nhác phản cảm...

Thế nhưng, sau một quá trình gian nan vất vả ra quân giành giật lại vỉa hè, và khi vỉa hè đã thông thoáng rồi thì việc duy trì được sự thông thoáng sao cho trở thành... nếp dài lâu thì không hề dễ dàng. Nếu như cơ quan chức năng ở các địa phương vẫn giữ kiểu làm theo... phong trào, nghĩa là sau một đợt ra quân rầm rộ, rồi lại bỏ bẵng vào quên lãng, để rồi tới khi có một đợt ra quân mới thì lại bắt tay vào thì vỉa hè sẽ lại nhếch nhác vì bị lấn chiếm như cũ! 

Thực tế, dẹp rồi tái lấn chiếm vỉa hè vốn là một cái vòng luẩn quẩn tồn tại từ nhiều năm nay và chính quyền các quận, phường không có lời giải hữu hiệu. Hiện nay, Sở GTVT Hà Nội có nhiệm vụ tổ chức giao thông ở lòng đường, còn quản lý hoạt động ở vỉa hè lại do  quận, phường quản lý và cấp phép sử dụng. Các đơn vị này vừa có trách nhiệm giữ gìn trật tự đô thị, vừa được giao nhiệm vụ thu thuế kinh doanh trên phần diện tích cấp phép sử dụng. Từ đó, đã nảy sinh mâu thuẫn. Mâu thuẫn ở chỗ, muốn người dân đóng thuế trên vỉa hè thì phải để họ kinh doanh, mà kinh doanh sẽ không tránh khỏi lấn chiếm vỉa hè.

Thêm vào đó, khi một phần lòng đường vỉa hè bị biến thành hàng quán và bãi đỗ xe thì lại mâu thuẫn với việc tổ chức giao thông. Một bên hô hào thu thuế, một bên hô hào trật tự chẳng khác nào “vừa đá bóng, vừa thổi còi”. Chưa kể đến chuyện một số phường coi việc đứng ra tổ chức kinh doanh, hoạt động dịch vụ là một nguồn thu của phường. Điều này tất yếu dẫn đến tình trạng sai phạm trong cấp phép và lòng đường, vỉa hè bị chiếm dụng. Ấy là chưa kể mỗi quận, mỗi phường lại có cách quản lý khác nhau thiếu đồng nhất. Có phường cho ô tô đỗ trên vỉa hè, phường khác thì cho sắp xếp làm bãi đỗ xe máy, trong khi có phường lại cấm triệt để. Chính sự bất cập trong quản lý, thiếu thống nhất trong quy định đã dẫn đến việc manh mún trong quản lý vỉa hè và là nguyên nhân gây ra tình trạng lộn xộn tại các tuyến đường của Thủ đô.

Bí thư Thành ủy Hà Nội Hoàng Trung Hải cho rằng, vấn đề vệ sinh môi trường, vỉa hè là việc phải làm thường xuyên, liên tục.  Đừng nghĩ chỉ làm một hai ngày là xong, đừng làm phong trào, phải làm thường xuyên, gắn với văn hoá người dân, nếu chưa làm được là chưa thành công. “Đừng để người dân nghĩ mình làm phong trào, rồi sau đó người ta lại lấn chiếm vỉa hè…” - Bí thư Thành ủy Hà Nội nhấn mạnh.

Chính vì vậy mà, để vỉa hè, lòng đường mãi mãi thông thoáng thì các địa bàn phải luôn cắt một đội ngũ nhân lực để trấn áp người dân không được lấn chiếm vỉa hè làm nơi kinh doanh buôn bán. Việc này nên làm thường xuyên chứ không thể làm theo phong trào, bởi như đã nói, nếu vậy kết quả sẽ chỉ như kiểu “bắt cóc bỏ đĩa”, hay “ném đá ao bèo “. Ngoài biện pháp mạnh tay khi xử phạt những cá nhân, tập thể chống đối, cố tình vi phạm việc lấn chiếm vỉa hè, lòng lề đường thì cũng cần phải tuyên truyền giáo dục một cách sâu rộng trong quần chúng nhân dân thông qua các phương tiện truyền thông, để người dân hiểu, thấm nhuần và thực hiện một cách nghiêm túc, kể cả khi không có sự nhắc nhở, trấn áp của cơ quan chức năng... Vì trong đô thị hàng triệu dân, không có lực lượng chức năng nào đủ khả năng để giữ vỉa hè, trật tự đô thị. Nếu người dân nhận thức rõ hành vi vứt rác, lấn chiếm vỉa hè, hoạt động kinh doanh làm ảnh hưởng đến môi trường, mỹ quan đô thị… là không tốt, tự giác thực hiện các quy định thì lúc đó trật tự đô thị sẽ vào nền nếp.