Tại Việt Nam, một số đài truyền hình đã bắt đầu ứng dụng MC AI trong các bản tin ngắn nhằm thu hút sự quan tâm của khán giả. Trên thế giới, AI đã được triển khai rộng rãi hơn, không chỉ hỗ trợ viết bài báo, biên tập tin tức mà còn đảm nhiệm vai trò dẫn chương trình liên tục mà không cần nghỉ. Những bước tiến này đặt ra một câu hỏi quan trọng: Liệu công nghệ này có thể thay thế hoàn toàn MC là con người, hay chỉ đóng vai trò như một công cụ hỗ trợ giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất nội dung?
Vấn đề này không chỉ thu hút sự quan tâm của giới truyền thông mà còn mở ra cuộc thảo luận về tương lai của báo chí trong bối cảnh công nghệ AI ngày càng phát triển. Bên cạnh những lợi ích về tốc độ và khả năng xử lý dữ liệu, AI vẫn còn nhiều hạn chế khi so sánh với con người, đặc biệt là trong việc truyền tải cảm xúc và tương tác linh hoạt. Vì vậy, câu hỏi về khả năng thay thế hoàn toàn MC con người bởi trí tuệ nhân tạo vẫn là một chủ đề đáng để nghiên cứu và thảo luận.
AI thay đổi lĩnh vực dẫn chương trình như thế nào
AI đã và đang tạo ra những thay đổi sâu rộng trong lĩnh vực báo chí và truyền thông. AI đang từng bước len lỏi vào ngành báo chí, trở thành cánh tay đắc lực trong việc tự động hóa viết tin. Các hãng tin lớn như AP và Reuters đã sử dụng AI để soạn thảo các bản tin thể thao và tài chính.
Không dừng lại ở đó, sự xuất hiện của các MC AI - những người dẫn chương trình ảo - đang tạo nên làn sóng mới trong ngành truyền thông. Điển hình là vào tháng 11/2018, hãng thông tấn Tân Hoa Xã của Trung Quốc đã gây tiếng vang khi giới thiệu người dẫn chương trình ảo đầu tiên trên thế giới, được xây dựng dựa trên nền tảng công nghệ AI tiên tiến.
Tại Việt Nam, ngày 8/7/2021, Báo Lao Động đã ra mắt bản tin truyền hình sử dụng biên tập viên ảo được sản xuất tự động bằng công nghệ AI dựa trên hệ thống LDO-AI. Ngoài ra, AI còn hỗ trợ cá nhân hóa nội dung, đề xuất bài viết hay chương trình phát sóng dựa trên sở thích của từng người xem, nâng cao trải nghiệm người dùng.
Có thể thấy, lợi ích của AI khá rõ ràng như tốc độ xử lý thông tin vượt trội, khả năng làm việc liên tục 24/7, và tiết kiệm chi phí sản xuất. MC Bùi Đại Dương - Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) cho biết việc ứng dụng AI trong sản xuất chương trình báo chí tại Việt Nam hiện vẫn còn ở giai đoạn sơ khai.
“Một vài nơi đã thử dùng MC AI để làm mới nội dung, tạo sự thú vị,” anh nói. Tuy nhiên, anh khẳng định AI chưa thể trở thành xu hướng chủ đạo trong phát thanh, truyền hình hay báo chí nước ta. Lý do nằm ở những giới hạn mà công nghệ chưa vượt qua được.
Mặc dù trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo ra những bước tiến đáng kể trong lĩnh vực truyền thông, nhưng không thể phủ nhận rằng AI vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Theo anh Đại Dương, những người dẫn chương trình thực sự có lợi thế vượt trội về cảm xúc, kinh nghiệm và khả năng ứng biến.
Anh nhấn mạnh rằng, dù được lập trình tinh vi đến đâu, MC AI vẫn chỉ hoạt động dựa trên dữ liệu và thuật toán, thiếu đi sự linh hoạt và cảm xúc tự nhiên. “Khán giả cảm nhận được thần thái và cái hồn từ một người dẫn chương trình chân chính - điều mà AI không thể tái tạo. Chính sự tinh tế, dấu ấn cá nhân và bản sắc riêng mới tạo nên sức hút thực sự” anh chia sẻ. Anh tin rằng, trong tương lai gần, MC AI khó lòng thay thế con người, bởi dấu ấn cá nhân và sự kết nối với khán giả vẫn là yếu tố cốt lõi.
Biến AI thành công cụ hữu ích
Thay vì xem AI như một mối đe dọa, các chuyên gia cho rằng cần tận dụng nó như một công cụ hỗ trợ. Ông Nguyễn Phong Anh, chuyên gia về AI, nhìn nhận rằng công nghệ này có thể trở thành trợ thủ đắc lực nếu được khai thác đúng cách. “AI phù hợp để thay thế một phần công việc như dẫn tin tức hay thời sự, nơi cần tốc độ và tính chính xác,” ông giải thích.
Nhưng trong các chương trình đòi hỏi chiều sâu cảm xúc hay sự linh hoạt – như talk show, phỏng vấn trực tiếp – AI vẫn thua xa con người. “Khán giả muốn thấy sự chân thật, như giọt nước mắt hay nụ cười tự nhiên, điều AI chưa làm được,” ông nói.
 |
| Ông Nguyễn Phong Anh - chuyên gia về AI. - Ảnh: nhân vật cung cấp. |
Ví dụ như phóng viên có thể dùng AI để tổng hợp dữ liệu, trong khi MC kết hợp avatar ảo để tăng tính tương tác với khán giả. Ông Phong Anh nhấn mạnh: “Khán giả sẽ tin vào giọt nước mắt thật của MC hơn là sự máy móc của AI.”
Để sử dụng AI một cách có trách nhiệm, cần các giải pháp đạo đức và kỹ thuật. Chuyên gia Phong Anh đề xuất xây dựng nguyên tắc minh bạch, như gắn nhãn “nội dung tạo bởi AI” để người xem nhận biết. Đồng thời, ông còn khuyến khích đào tạo nhà báo và MC những kỹ năng mới, như lập trình AI hay kiểm soát chất lượng nội dung. Theo ông, AI có thể hỗ trợ sản xuất nội dung đa ngôn ngữ hoặc cá nhân hóa trải nghiệm, nhưng con người vẫn giữ vai trò trung tâm trong việc sáng tạo và truyền tải cảm xúc.
Nhìn về phía trước, AI hứa hẹn mở ra những cơ hội mới trong sản xuất nội dung đa ngôn ngữ, mở rộng phạm vi tiếp cận và ứng dụng công nghệ tương tác để cá nhân hóa trải nghiệm người dùng. Tuy nhiên, yếu tố con người vẫn là linh hồn của sự sáng tạo và kết nối cảm xúc.
Tương lai của AI với lĩnh vực MC nói riêng và báo chí truyền thông nói chung không phải ở sự thay thế, mà là sự kết hợp hài hòa giữa AI và con người. AI có thể đảm nhiệm các tác vụ kỹ thuật và xử lý dữ liệu, trong khi con người tập trung vào sáng tạo, cảm xúc và sự tương tác chân thực. Để hiện thực hóa điều này, chúng ta cần chủ động thích nghi, trang bị kỹ năng mới và định hướng AI theo nguyên tắc nhân văn, đảm bảo công nghệ trở thành công cụ hỗ trợ thay vì thay thế con người.
