- Thưa luật sư Lê Thị Kim Soa, bà có nhận thấy rằng tình trạng bạo lực gia đình hiện nay rất đáng cảnh báo?
- Luật sư Lê Thị Kim Soa: Đúng vậy, tình trạng bạo lực gia đình hiện nay là một vấn đề đáng báo động, không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới. Những số liệu thực tế và câu chuyện nạn nhân thường hé lộ mức độ nghiêm trọng của vấn đề.
Theo báo cáo của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, số vụ bạo lực gia đình được ghi nhận tại Việt Nam vẫn ở mức cao, với nhiều nạn nhân chưa được bảo vệ hoặc không dám lên tiếng.
Đặc biệt, phụ nữ và trẻ em là đối tượng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.
Nhiều nạn nhân không tố cáo vì sợ mất danh dự gia đình, sợ bị trả thù, hoặc không có đủ sự hỗ trợ về tài chính và pháp lý. Trong xã hội Á Đông, quan niệm giữ “danh dự gia đình” khiến vấn đề này thường bị che giấu.
Áp lực từ cuộc sống hiện đại, thất nghiệp, và sự thay đổi trong vai trò giới tính dẫn đến căng thẳng gia đình. Trong giai đoạn hậu đại dịch, tỷ lệ bạo lực gia đình có xu hướng tăng do các gia đình phải đối mặt với áp lực kinh tế.
- Bà có thể kể một số vụ án mà bà đã tham gia, để lại nhiều ấn tượng với bà?
- Luật sư Lê Thị Kim Soa: Gần đây tôi có tư vấn và bảo vệ cho một số vụ án trên địa bàn tỉnh Nghệ An trong vụ kiện tranh chấp hôn nhân và gia đình, những vụ án này người phụ nữ là nguyên đơn.
Vụ thứ nhất: Có chị B ( xin phép được giấu tên khách hàng) lấy chồng 20 năm nhưng chưa một ngày hạnh phúc. Khi cuộc sống đang khó khăn thì chồng chị dùng đòn roi với ba mẹ con chị mặc dù hai cháu rất ngoan, và chị cũng là người hiền lành, chịu thương chịu khó, các con chăm ngoan học giỏi. Hiện nay một cháu đang học sinh trường chuyên của tỉnh và là được chọn thi học sinh giỏi của tỉnh, một cháu đang học cuối cấp 2 và cũng là học sinh giỏi 9 năm liền, khi kinh tế gia đình ổn hơn, các con đã lớn thì anh chồng quay sang bạo lực vợ nhiều hơn, hành vi của anh chồng đã bị công an phường lập biên bản và gần đây anh đánh cho chị bị thủng màng nhĩ, chị tìm đến tôi để xin lời khuyên vì chị tâm sự rằng khi nhỏ thì thương con, cố chịu đựng nay con lớn lên rồi muốn được giải thoát...
Vụ thứ 2: Chị DH là một người phụ nữ tài giỏi và xinh đẹp nhưng tình duyên lận đận, cuộc hôn nhân thứ nhất bị tan vỡ, chị một mình nuôi hai con nhỏ. Sau đó chị kết hôn với một doanh nhân thành đạt và sinh thêm được hai đứa con ( anh này cũng đã từng có hai cuộc hôn nhân). Ai nhìn bên ngoài cũng ngưỡng mộ vì trước mặt mọi người anh tỏ ra điềm đạm, chu đáo với vợ con. Khi được nghe chị kể cũng như chứng kiến hành động, lời nói của anh khi hai người quyết định ly hôn mới thấy thật khủng khiếp. Người đàn ông này không đánh vợ. Nhưng anh ta để chị sống trong sự lạnh nhạt. Tra tấn chị bằng sự ghẻ lạnh, khiến một người phụ nữ tài giỏi, xinh đẹp bỗng hoài nghi về giá trị của bản thân. Rồi chị rơi vào tình trạng trầm cảm. Rất may là chị đã có lúc tỉnh lại, để hiểu mình cần tự cứu mình, phải thoát ra tình cảnh này. Vì đã từng đổ vỡ nên chị cố gắng để không để lại tiếng tăm cho các con nhưng khi sức chịu đựng không còn nữa thì chị quyết định buông tay...
Tôi cũng đã từng tham gia những vụ án mà thân chủ đã thiệt mạng vì bạo lực gia đình...
 |
Một vụ án mạng nguyên nhân từ bạo lực gia đình. |
- Qua câu chuyện của bà, có thể thấy hành vi bạo lực có rất nhiều dạng.
- Luật sư Lê Thị Kim Soa: Theo Luật Phòng, chống bạo lực gia đình tại Việt Nam, bạo lực gia đình được chia thành các dạng chính sau:
1. Bạo lực thể chất
Hành vi sử dụng vũ lực gây tổn thương cơ thể, như đánh đập, đấm đá, hoặc bất kỳ hành động nào gây đau đớn về thể xác.
2. Bạo lực tinh thần
Gây tổn thương tâm lý, bao gồm:
Chửi bới, lăng mạ, xúc phạm danh dự.
Đe dọa, ép buộc người khác phải chịu sự kiểm soát.
Cô lập, ngăn cản giao tiếp xã hội....
3. Bạo lực kinh tế
Kiểm soát hoặc ngăn cản người khác sử dụng tài sản, tiền bạc.
Cấm đoán lao động hoặc ép buộc phải lao động.
4. Bạo lực tình dục
Cưỡng ép quan hệ tình dục trái ý muốn.
Các hành vi xúc phạm, làm tổn thương về nhân phẩm liên quan đến tình dục.
5. Hành vi khác
Luật cũng quy định các hành vi khác vi phạm quyền tự do và nhân phẩm của thành viên trong gia đình, như:
Ép buộc kết hôn, ly hôn, hoặc mang thai.
Tước đoạt các quyền cơ bản của cá nhân.
- Dễ nhận thấy không thể giải quyết mâu thuẫn bằng bạo lực, mâu thuẫn gia đình lại càng không thể. Bà có lời khuyên nào với những người đang ở trong gia đình có những mối mâu thuẫn chưa thể giải quyết?
- Luật sư Lê Thị Kim Soa: Gia đình là giá trị cốt lõi của đời sống mỗi người. Gia đình là để yêu thương. Đừng nên để tình yêu thành thù hận. Những người đang sống trong các gia đình tồn tại mâu thuẫn cần tỉnh táo để thoát ra khỏi mối mâu thuẫn ấy. Đặc biệt, không thể lấy bạo lực để giải quyết mâu thuẫn.
Kinh nghiệm gần hai mươi năm trong nghề và qua giải quyết nhiều vụ án ly hôn có nguyên nhân từ bạo lực, tôi có một số lời khuyên dành cho những người đang ở trong hoàn cảnh mâu thuẫn gia đình nhưng chưa tìm được cách giải quyết:
Bình tĩnh và kiểm soát cảm xúc: Trong lúc tức giận, hãy cố gắng giữ bình tĩnh, không nên phản ứng ngay lập tức; Dành thời gian để hít thở sâu, rời khỏi không gian gây căng thẳng nếu cần thiết.
Tôn trọng đối phương: Hãy lắng nghe mà không cắt ngang hoặc phán xét; Thừa nhận cảm xúc của đối phương, đồng thời tránh dùng lời lẽ xúc phạm.
Tìm hiểu nguyên nhân gốc rễ: Xác định nguồn gốc của mâu thuẫn: sự hiểu lầm, áp lực công việc, kinh tế, hay vấn đề khác; Đôi khi, chính sự chia sẻ và thấu hiểu sẽ giúp giải quyết vấn đề nhanh chóng.
Đối thoại một cách xây dựng: Chọn thời điểm thích hợp để trò chuyện khi cả hai bên đều bình tĩnh; Sử dụng ngôn từ nhẹ nhàng, tập trung vào vấn đề, không tấn công cá nhân.
Tìm kiếm sự hỗ trợ: Nếu mâu thuẫn không thể tự giải quyết, hãy cân nhắc tìm đến người thứ ba đáng tin cậy (bạn bè, người thân) hoặc các chuyên gia tâm lý, chuyên gia tư vấn hôn nhân.
Thay đổi góc nhìn: Đặt mình vào vị trí của đối phương để hiểu cảm giác và lý do của họ; Tìm cách thay đổi cách hành xử hoặc thói quen gây mâu thuẫn.
Giáo dục con cái bằng gương mẫu: Tránh để con cái chứng kiến các hành vi cãi vã hoặc bạo lực; Hãy làm gương bằng cách giải quyết mâu thuẫn trong hòa bình và tôn trọng.
Luôn nhớ rằng: Bạo lực không bao giờ là giải pháp. Bạo lực chỉ làm tổn thương thêm các mối quan hệ và gây hậu quả lâu dài. Yêu thương, chia sẻ và sự cảm thông là nền tảng của một gia đình hạnh phúc.
Nếu bạn cần hỗ trợ thêm, đừng ngần ngại tìm đến các tổ chức, trung tâm hỗ trợ cộng đồng hoặc pháp lý để bảo vệ quyền lợi và xây dựng lại sự bình yên trong gia đình.
 |
Luật sư Kim Soa trong một phiên tòa |
- Thưa luật sư, người có hành vi bạo lực sẽ phải đối diện với những hình phạt gì?
- Luật sư Lê Thị Kim Soa: Người có hành vi bạo lực gia đình tại Việt Nam sẽ phải đối diện với các hình phạt tùy thuộc vào mức độ vi phạm và hậu quả gây ra. Dưới đây là các hình thức xử lý phổ biến:
Xử phạt hành chính
Theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP (quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự):
Mức phạt tiền từ 500.000 đồng đến 30.000.000 đồng, áp dụng cho các hành vi:
- Xúc phạm danh dự, nhân phẩm của thành viên gia đình.
- Đánh đập hoặc gây tổn thương thể chất nhưng chưa đến mức xử lý hình sự.
- Cô lập, ngăn cản quyền tự do cá nhân hoặc ép buộc lao động.
Có thể bị áp dụng hình thức bổ sung:
- Buộc xin lỗi công khai.
- Buộc thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả.
Xử lý hình sự:
Nếu hành vi bạo lực gia đình gây hậu quả nghiêm trọng, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017):
Tội cố ý gây thương tích hoặc tổn hại sức khỏe người khác (Điều 134):
Khung hình phạt từ 6 tháng đến 20 năm tù, tùy thuộc vào mức độ thương tích và hậu quả.
Tội hành hạ người khác (Điều 140):
Phạt tù từ 3 tháng đến 3 năm nếu thường xuyên gây đau khổ thể xác hoặc tinh thần cho thành viên gia đình.
Tội làm nhục người khác (Điều 155):
Phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.
Tội cưỡng ép hoặc ngăn cản quyền tự do của người khác (Điều 157, 158):
Phạt tù từ 6 tháng đến 5 năm.
Người có hành vi bạo lực còn có thể bị áp dụng các biện pháp bảo vệ khẩn cấp:
Theo Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, người có hành vi bạo lực gia đình có thể bị áp dụng các biện pháp:
- Cấm tiếp xúc với nạn nhân trong thời gian nhất định.
- Buộc rời khỏi nơi cư trú nếu hành vi tiếp diễn gây nguy hiểm.
- Tước quyền nuôi con: Nếu hành vi bạo lực ảnh hưởng trực tiếp đến con cái, người vi phạm có thể bị tòa án tước quyền nuôi dưỡng.
- Bồi thường dân sự: Phải bồi thường thiệt hại về vật chất và tinh thần do hành vi bạo lực gây ra.
Khi có sự việc bạo lực gia đình xẩy ra thì nạn nhân hoặc người thân cần báo cáo cho cơ quan chức năng (Công an, Hội Phụ nữ) hoặc gọi tổng đài hỗ trợ 111 để được bảo vệ kịp thời.Xã hội cần chung tay đấu tranh chống bạo lực gia đình để bảo vệ quyền lợi của tất cả thành viên./.
- Trân trọng cảm ơn bà!
