Như người ta nói đùa, Raymond Craig Brubaker phải cảm ơn chiếc khăn tay màu đỏ của luật sư vì nó giúp ông ta thoát được bản án 70 năm tù trong khi 4 người khác cùng bị truy tố về những tội tương tự trong cùng một vụ án đều lần lượt vào nhà đá.
| |
| Barry Berke |
Chiếc khăn màu đỏ may mắn
Trong hai tháng rưỡi diễn ra phiên tòa vào giữa năm 2011, luật sư Barry Berke phải đối mặt với nhiều khó khăn để bảo vệ thân chủ của mình, người bị cáo buộc là đã dụ dỗ khách hàng dịch vụ tư vấn “chiến lược thuế” mà bản chất là tận dụng những lỗ hổng của luật pháp để trốn thuế.
Cáo trạng của công tố viên cho rằng trong 10 năm tính cho tới 2005, Brubaker và những đồng phạm đã giúp cho các khách hàng của họ trốn không nộp cho nhà nước khoảng 10 tỷ USD tiền thuế.
Craig Brubaker từng là nhà môi giới làm việc cho chi nhánh của một ngân hàng nước ngoài tại Dallas, bang Texas. Công tố viên khẳng định Brubaker đã “bán” được dịch vụ giúp trốn thuế cho 150 khách hàng của nhà băng Deutsche Bank của Đức.
Ban đầu, Mayer cũng là một bị cáo đã từng bán dịch vụ né thuế cho 235 khách hàng trong một thập niên và nhờ đó kiếm được 22,1 triệu USD. Tuy nhiên, sau đó ông ta thương lượng với công tố viên, xin khai báo và trở thành nhân chứng chống lại những bị cáo khác trong cùng vụ án.
Việc này gây khó cho Brubaker vì trong nhiều năm, Mayer là “đầu mối” cho các hoạt động của Brubaker trong các dịch vụ trốn thuế. Đứng trên bục nhân chứng, Mayer tuyên bố cái gọi là “chiến lược thuế” – tên gọi của những phương cách tránh né thuế hợp pháp rất phổ biến ở Mỹ - là không trung thực, bất hợp pháp, rằng cả ông ta và Brubaker đều hiểu rõ như vậy.
Chiến lược của Barry Berke khi bào chữa cho Brubaker được ông mô tả như sau : “Chúng tôi phải chứng minh được rằng ông Brubaker chân thành tin tưởng vào ông Mayer và Công ty Jenkens & Gilchrist. Trước đó, Mayer khẳng định thân chủ của chúng tôi biết rằng né thuế là hành vi dối trá, do đó chúng tôi không chứng minh những cách né tránh thuế đó là hợp pháp mà chỉ cho bồi thẩm đoàn hiểu rằng 10 năm trước, những người bình thường đã tin vào lời thuyết phục của Mayer rằng những phương cách đó hợp pháp”.
Để đưa bồi thẩm đoàn “trở về quá khứ”, luật sư Berke đề nghị Toà cho phép ông thực hiện một “trò chơi” trong phiên thẩm vấn chéo với Mayer. Barry Berke cùng lúc đóng hai vai : Vừa là luật sư vừa là một nhà kinh doanh bất động sản ở Florida.
Cho Mayer và đoàn bồi thẩm dễ phân biệt, Beker dùng một chiếc khăn tay màu đỏ, lúc nào vào vai doanh nhân nhờ Mayer tư vấn “chiến lược thuế”, ông sẽ giắt chiếc khăn tay lên túi áo ngực, nếu Berke rút chiếc khăn khỏi túi thì lúc đó ông đang thực hiện nghĩa vụ luật sư bên bị.
Cú lật ngoạn mục
Bước vào cuộc “chơi”, ban đầu Mayer trả lời quanh co với những câu hỏi của Berke trong vai nhà kinh doanh doanh bất động sản. Bất chợt, Berke nói với Mayer : “Đó hoàn toàn không phải là những gì ông từng nói với khách hàng. Bởi vì ông đã từng thuyết phục được hàng trăm người cùng với các luật sư và kế toán của họ. Ông có bí quyết rao hàng kia mà. Hãy nói cho tôi nghe đi”. Và thành công đến bất ngờ !
Sau này Barry Berke kể lại : “Khi đụng đến bí quyết, Mayer nói năng khúc chiết, hùng biện và rất thuyết phục. Ông ta giải thích “chiến lược (né) thuế” hoạt động ra sao, tại sao những người như tỷ phú Ted Turner lại từng sử dụng chúng? Mayer giải thích mọi khía cạnh của vấn đề mà chẳng cần nhìn vào giấy tờ.
Trong vai một nhà kinh doanh, tôi nói tôi chấp nhận rủi ro nhưng tôi không muốn danh tiếng của mình bị nhem nhuốc, cũng không muốn làm điều gì bất hợp pháp. Mayer đảm bảo với tôi rằng đây là một giao dịch hoàn trung thực và tiếp tục đi sâu vào những mặt quan trọng của vấn đề tôi đặt ra”.
| |
| Barry Berke và thân chủ Michael Steinberg bị cáo buộc giao dịch nội gián chứng khoán hồi 2007 |
Chộp lấy thời cơ, Barry Berke đã đẩy Mayer tới chỗ thú nhận rằng chính ông ta đã thuyết phục Brubaker theo cách vừa mô tả và ông ta không bao giờ chia sẻ với Brubaker những nghi ngờ của mình về tính hợp pháp của những “chiến lược thuế” đó. Barry Berke chẳng còn mong đợi gì hơn khi mà chính một nhân chứng của bên buộc tội đã hùng hồn tuôn ra những lời lẽ ngược với những gì đã khai trước đó.
Berke gọi đó là thời điểm then chốt của phiên xử, các bồi thẩm bắt đầu nhìn Brubaker bằng ánh mắt khác: Mười năm trước, ông ta - cũng như rất nhiều người khác - đã bị Mayer dẫn dắt để tin rằng những “chiến lược thuế” là hoạt động đầu tư hợp pháp.
Để thuyết phục được bồi thẩm đoàn, các luật sư của Brubaker cần phải vượt qua một chướng ngại khác. Đó là David DeRosa, một vị giáo sư tiến sĩ kinh tế - tài chính, giám định viên của nhiều phiên tòa.
Công việc này được giao cho luật sư Paul Schoeman. Ông nhớ lại : “Mục tiêu của chúng tôi đối với DeRosa không phải là gieo rắc nghi ngờ hay tấn công từ bên sườn mà là hạ gục ông ta”.
Giải thích về đối sách thẩm vấn của mình, Schoeman kể :“Tại một phiên tòa hình sự có mặt bồi thẩm đoàn, chúng tôi không muốn thực hiện một cuộc đối chất với các chuyên gia theo kiểu đã quen thuộc khiến tất cả mọi người cùng sa vào đám bùng nhùng của một môn khoa học phức tạp.
Chúng tôi đã đưa vị chuyên gia đó ra khỏi “cánh đồng nhà” quen thuộc của ông ấy và cho mọi người thấy rằng ông ấy có lợi cho phiên tòa ở chỗ nào. Chúng tôi chứng minh thân chủ của chúng tôi có cơ sở để tin rằng những “chiến lược (né) thuế không phải là những việc làm không trung thực”.
Đáp lại những lý lẽ của DeRosa, Schoeman chống lại việc DeRosa sử dụng mô hình định giá quyền chọn (option-pricing) Black-Scholes và phơi bày cho các bồi thẩm thấy rằng những kết luận của ông ta mơ hồ, lý thuyết suông và tách rời thực tế.
Schoeman dẫn lời một vị giáo sư kinh tế đoạt giải Nobel khác từng tuyên bố rằng những mô hình như kiểu Black-Scholes “cần thì dùng nhưng đừng bao giờ tin” !
Vì DeRosa khẳng định chắc chắn những khoản đầu tư theo “chiến lược (né) thuế” không có cơ hội sinh lời nên Schoeman dẫn ra ví dụ về xác suất cú ném 2 điểm và cú ném 3 điểm trong thi đấu bóng rổ để đối lại.
Do bóng rổ là môn thể thao phổ biến và được ưa chuộng ở Mỹ nên hầu hết các bồi thẩm đều dễ dàng hiểu ví dụ này trong khi DeRosa đành... tắc tị. Và thừa nhận ông ta không rành về bóng rổ. Những câu trả lời như vậy của DeRosa làm niềm tin của bồi đoàn đối với ông ta bị sụt đi.
Sau khi nghị án, một bồi thẩm đoàn gồm 8 nữ và 4 nam đã đồng ý Brubaker trắng án. Một ngày sau khi bản án được tuyên, khi gặp lại thân chủ của mình, Barry Berke mới tiết lộ rằng hôm đó là ngày đầu tiên trong 7 năm qua kể từ khi nhận bào chữa cho Brubaker, ông mới được ngủ ngon giấc cho đến khi chuông báo thức réo vang.
Quang Hoà