Theo phân tích của Phó trưởng đại diện Quỹ dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam, Urmila Singh, sự mất cân bằng tỷ số giới tính khi sinh sẽ tác động lên cơ cấu giới tính của dân số trong tương lai và sẽ dẫn tới hiện tượng thiếu phụ nữ và thừa nam giới. Tình trạng này kéo theo nhiều hệ lụy phức tạp cho xã hội.
Thực trạng và nguyên nhân
Bác sĩ Nguyễn Đắc Thịnh, Phó chi cục trưởng Chi cục Dân số-KHHGĐ (Sở Y tế) cho biết: Trong số 14 quận, huyện, trừ huyện Cát Hải, các quận Đồ Sơn và Hồng Bàng có tỷ số giới tính trong ngưỡng an toàn, còn lại đều đáng báo động. Tình trạng mất cân bằng giới tính cao nhất là các quận Ngô Quyền, Hải An và các huyện Vĩnh Bảo, An Dương với tỷ số giới tính từ 121-125,8/100. Tại các địa phương này, hiện số trẻ trai nhiều hơn số trẻ gái khoảng 25%.
Tại Bệnh viện Phụ sản, trong 10 tháng năm 2010, có 13.357 trẻ sơ sinh chào đời, trong đó số bé trai chiếm tỷ lệ hơn 52%, còn lại là bé gái.
| Năm 2005, trong số 20.922 trẻ sơ sinh, chỉ có 9.449 trẻ gái, còn lại 11.473 trẻ trai, tỷ số chênh lệch là 121,4 trẻ trai/ 100 trẻ gái. Năm 2009, tỷ số giới tính khi sinh tại thành phố là 118,2/ 100. 11 tháng của năm 2010, tỷ số này là 113/ 100. Trong khi đó, tỷ số trung bình và được coi là an toàn là 105-107/100. |
Theo bác sĩ Nguyễn Đắc Thịnh, nguyên nhân sâu xa và cơ bản vẫn là tư tưởng trọng nam, khinh nữ, muốn có con trai nối dõi tông đường và chỗ dựa lúc tuổi già của đại bộ phận người dân. Bên cạnh đó, các kỹ thuật y học phát triển, dịch vụ chẩn đoán hình ảnh, máy siêu âm ngày càng nhiều, là điều kiện thuận lợi để nhiều người kiểm tra giới tính thai nhi, nhất là các gia đình ở nội thành, nội thị. Do muốn có con trai, một số người dân đến các cơ sở dịch vụ có máy siêu âm để xác định giới tính thai nhi. Nếu không được như mong muốn, họ sẵn sàng nạo, phá thai. Những trường hợp ở ngoại thành không có điều kiện siêu âm thì chọn “giải pháp” đẻ vô tổ chức. Thực tế, có những gia đình rất nghèo nhưng đẻ tới 5 - 7 người con chỉ vì muốn có con trai.
| |
| Tư tưởng trọng nam, khinh nữ là nguyên nhân sâu xa của tình trạng mất cân bằng giới tính hiện nay. |
Hậu quả trước mắt và lâu dài
Thiếu phụ nữ sẽ gia tăng áp lực khiến họ phải lập gia đình sớm và có thể làm tăng tệ nạn mại dâm và tình trạng buôn bán phụ nữ và trẻ em gái. Bởi vậy, ngay bây giờ, người dân phải cân đối giữa 2 nhu cầu có con trai, sự nương tựa tuổi già và an ninh quốc gia về mặt cơ cấu dân số.
Bác sĩ Phạm Quang Ngọc, Phó giám đốc Sở Y tế, Chi cục trưởng Chi cục Dân số-KHHGĐ thành phố khẳng định, nếu tình trạng này không được ngăn chặn, chỉ hơn 20 năm nữa, một bộ phận đàn ông của nước ta sẽ không lấy được vợ, do số đàn ông trưởng thành trong xã hội nhiều, trong khi số phụ nữ ít hơn. Rõ ràng, mất cân bằng về giới tính sẽ gây những hậu quả khó lường cho hôn nhân, gia đình và xã hội. Đó là hậu quả lâu dài, còn trước mắt, theo bác sĩ Vũ Văn Chỉnh, Phó giám đốc Bệnh viện Phụ sản, rất dễ xảy ra tình trạng mang thai ngoài ý muốn và phá thai vì mục đích lựa chọn giới tính, ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản và chất lượng dân số.
Kiểm soát và ngăn chặn bằng cách nào?
Bác sĩ Vũ Văn Chỉnh cho rằng, tình trạng siêu âm để biết giới tính thai nhi của con vẫn phổ biến. Hầu như phụ nữ nào cũng muốn biết mình sắp sinh con trai hay con gái. Vì vậy, mặc dù nhà nước quy định cấm siêu âm, chẩn đoán giới tính thai nhi nhưng đến thời điểm này, xem ra quy định này khó phát huy hiệu lực.
| |
| Chênh lệch giới tính khi sinh tại Hải Phòng cũng như cả nước đáng báo động. |
Tại Bệnh viện Phụ sản, 5 phòng siêu âm mỗi ngày chẩn đoán bệnh lý và làm dịch vụ kiểm tra tình trạng thai nhi cho khoảng 100 sản phụ. Mặc dù bác sĩ không ghi kết quả siêu âm xác định giới tính thai nhi trên giấy, nhưng nhiều phụ nữ vẫn biết giới tính thai nhi qua một vài cử chỉ, “ám hiệu” của bác sĩ. Tại các cơ sở dịch vụ y tế tư nhân, việc kiểm soát này còn khó hơn. Bác sĩ Phạm Quang Ngọc cho rằng, bên cạnh việc thực hiện nghiêm túc quy định cấm siêu âm chẩn đoán, thông báo giới tính thai nhi, chính quyền, các ngành chức năng và xã hội cần đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân về bình đẳng giới, từng bước xóa bỏ tư tưởng trọng nam, khinh nữ. Đồng thời, nâng cao nhận thức về chăm sóc sức khoẻ sinh sản, nâng cao chất lượng dân số, giống nòi.
Nhà nước nên quan tâm phát triển kinh tế- xã hội, nâng cao mức sống người dân khu vực nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, quan tâm đến cuộc sống người già, tuyên truyền để họ nhận thức đúng đắn rằng, con trai hay con gái, nếu có cuộc sống tốt, hiếu thảo đều là chỗ dựa vững chắc cho cha mẹ, ông bà lúc về già. Có như vậy, mới mong giảm dần tình trạng mất cân bằng giới tính hiện nay./.
Bích Hạnh