Bán một lọ thuốc, nhà thuốc lời 640.000-842.000 đồng. Năm ngoái, một công ty đã bán 32.800 lọ thuốc cho bốn nhà thuốc. Tính ra chỉ riêng loại thuốc đặc trị viêm gan siêu vi C mua của công ty này, nếu không chia chác cho ai, bốn nhà thuốc lời hơn 27,6 tỉ đồng/năm! Khó có thể tưởng tượng được một số thuốc đặc trị viêm gan siêu vi C mà các nhà thuốc bán ra lại lời từ 640.000-842.000 đồng/lọ. Hiện trên thị trường có hai loại thuốc (dạng chích) đặc trị viêm gan siêu vi C: một là Pegasys của Hãng Hoffmann La-Roche sản xuất, thuốc này do Công ty cổ phần y dược phẩm Vimedimex nhập khẩu và phân phối; hai là Peg-Intron của nhà sản xuất Schering - Plough (đã sáp nhập vào Công ty MSD cuối năm 2009), thuốc này do Công ty CP Dược liệu trung ương 2 (Phytopharma) nhập khẩu, Công ty Zuellig Pharma VN phân phối. Cả hai công ty nhập khẩu đều là những đơn vị thuộc Bộ Y tế quản lý.Pegasys: lãi 842.000 đồng/lọ! Theo tìm hiểu, ngày 18-2-2009, bà Ngô Thụy Cát Tiên - giám đốc chi nhánh Bình Dương của Công ty cổ phần y dược phẩm Vimedimex (gọi tắt là Vimedimex Bình Dương) - ký hợp đồng mua bán với bà Trần Mỹ Hoa - chủ nhà thuốc Hoàng Lan (356 Ngô Gia Tự, Q.10, TP.HCM) - năm mặt hàng thuốc của Hãng Hoffmann La-Roche sản xuất với mức chiết khấu từ 9-23% trên giá bán (chưa tính thuế VAT). Trong đó, thuốc Pegasys 180mcg được chiết khấu 23%. Cùng thời điểm này, bà Cát Tiên ký hợp đồng mua bán tương tự với đại diện nhà thuốc Thiên Khang (26A Nguyễn Thái Sơn, Q.Gò Vấp, TP.HCM) là bà Trần Thị Bích Phượng và nhà thuốc Phương Đăng (18 Tăng Bạt Hổ, Q.5) do bà Dương Thanh Trúc làm đại diện.
Theo hợp đồng này, Vimedimex Bình Dương bán cho nhà thuốc Thiên Khang (sáu mặt hàng) và nhà thuốc Phương Đăng (bốn mặt hàng) của Hãng Hoffmann La-Roche sản xuất với mức chiết khấu từ 9-23%. Hai nhà thuốc này cũng được chiết khấu 23% khi mua Pegasys. Không chỉ ba nhà thuốc trên, Vimedimex Bình Dương còn ký hợp đồng mua bán tương tự với một số nhà thuốc khác ở TP.HCM như nhà thuốc Cẩm Hà (11 lô F Đặng Thái Thân, Q.5), nhà thuốc Vĩnh Thịnh (610 Nguyễn Chí Thanh, Q.11). Ngày 7-1-2009, Vimedimex Bình Dương bán cho nhà thuốc Cẩm Hà 160 lọ Pegasys với đơn giá trước chiết khấu là 3.998.100 đồng/lọ 180mcg. Tổng số tiền nhà thuốc Cẩm Hà được chiết khấu ngay là gần 128 triệu đồng. Tính ra giá thuốc mua vào sau chiết khấu (có cộng thêm 5% thuế VAT) chỉ 3.358.000 đồng/lọ (tính số chẵn). Ngày 10-2-2009, Vimedimex Bình Dương tiếp tục xuất bán cho nhà thuốc Phương Đăng 160 lọ, nhà thuốc Hoàng Lan 160 lọ; ngày 11-2-2009 bán tiếp cho nhà thuốc Vĩnh Thịnh 160 lọ, nhà thuốc Thiên Khang 70 lọ. Các nhà thuốc này đều được chiết khấu ngay 23% khi mua Pegasys như nhà thuốc Cẩm Hà. Thế nhưng, chị Vũ Thị Thu Hà - vợ bệnh nhân Huỳnh Văn Truyện (ở đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Q.3, TP.HCM, đã tử vong giữa tháng 2-2010) - cho biết tháng 7-2009 anh Truyện được bác sĩ Đ.D.L.H. khám bệnh và chỉ định chích thuốc Pegasys. Bác sĩ L.H. bảo anh Truyện phải đến nhà thuốc Cẩm Hà mua thuốc. Từ 29-7-2009 đến 13-1-2010 anh Truyện đã mua 23 lọ Pegasys 180mcg với giá 4,2 triệu đồng/lọ (tổng cộng là 96,6 triệu đồng). Như vậy, mỗi lọ thuốc bán ra nhà thuốc Cẩm Hà thu lãi lên đến 842.000 đồng. Không chỉ bệnh nhân Truyện, nhiều bệnh nhân viêm gan siêu vi C khác cũng cho biết phải mua thuốc Pegasys tại nhà thuốc Cẩm Hà với giá 4,2 triệu đồng/lọ. Nhà thuốc này không thực hiện xuất hóa đơn đỏ khi bán thuốc cho người bệnh mà chỉ đưa phiếu bán hàng in vi tính.Peg-Intron: không kém cạnh! Cạnh tranh quyết liệt với thuốc Pegasys là Peg-Intron. Theo hồ sơ thu thập được, Peg-Intron liên tục được khuyến mãi bằng hình thức chiết khấu tiền trực tiếp trên giá bán cho các nhà thuốc. Tại TP.HCM luôn có bốn khách hàng được tham gia chương trình khuyến mãi này là Công ty Phytopharma, nhà thuốc Cẩm Hà, nhà thuốc Hoàng Lan và một công ty tư nhân.
Hồ sơ cũng thể hiện Công ty Zuellig Pharma VN đã chiết khấu ngay 30% trên giá mua cho nhà thuốc Hoàng Lan. Theo đó, giá bán Peg-Intron 50mcg của tháng 8-2009 đã được chiết khấu chỉ còn 1.269.200 đồng/lọ, Peg-Intron 80mcg còn 2.343.000 đồng/lọ. Con rể ông T.V.N. (58 tuổi, Bến Tre) là anh N.V.D. cho biết tháng 7-2009 ông N. được bác sĩ P.T.T.T. ở TP.HCM khám bệnh, chỉ định thuốc chích Peg-Intron 80mcg. Bác sĩ T.T. đã hướng dẫn đến mua thuốc ở nhà thuốc Hoàng Lan vì “mua ở nhà thuốc khác không đảm bảo chất lượng”. Từ 31-7-2009 đến 2-3-2010, ông T.V.N. phải mua 35 lọ Peg-Intron 80mcg tại nhà thuốc Hoàng Lan với giá 3.050.000 đồng/lọ. Như vậy, chênh lệch giữa giá mua và bán của Peg-Intron 80mcg là 707.000 đồng/lọ. Khi bán thuốc, nhà thuốc này chỉ đưa hóa đơn bán lẻ và đóng dấu hình chữ nhật “nhà thuốc Hoàng Lan đặc trị viêm gan B và C...” mà không xuất hóa đơn đỏ theo yêu cầu của gia đình ông T.V.N.. Bệnh nhân C.H.T. (54 tuổi, Q.Gò Vấp, TP.HCM) cũng được bác sĩ Đ.D.L.H. chỉ định cho chích Peg-Intron 50mcg. Trước đó, ông C.H.T. đã đến điều trị và chích thuốc Pegasys sáu tháng ở phòng mạch bác sĩ N.V.C. nhưng không có hiệu quả. Khi ra toa, bác sĩ L.H. bảo ông T. ra nhà thuốc Cẩm Hà mua cho đảm bảo thuốc tốt và mang thuốc trở lại phòng khám để điều dưỡng chích. Từ 23-9-2009 đến 3-4-2010 ông C.H.T. đã mua 52 lọ Peg-Intron 50mcg của nhà thuốc Cẩm Hà với giá 1.910.000 đồng/lọ. Như vậy, chênh lệch giữa giá mua và bán của Peg-Intron 50mcg là 641.000 đồng/lọ.Liên minh bộ ba Theo điều tra, năm 2009 Vimedimex Bình Dương đã bán hơn 32.800 lọ thuốc Pegasys. Trong đó, nhà thuốc Hoàng Lan mua khoảng 12.700 lọ Pegasys, nhà thuốc Cẩm Hà mua 8.500 lọ, nhà thuốc Phương Đăng mua 7.600 lọ và nhà thuốc Vĩnh Thịnh mua 4.000 lọ. Với chênh lệch giữa giá mua và giá bán của một lọ thuốc là 842.000 đồng/lọ, nếu không phải chia chác cho ai thì số tiền chiết khấu và lợi nhuận mà những nhà thuốc này thu được trong năm 2009 lên tới hơn 27,6 tỉ đồng. Dù khuyến mãi bằng hình thức chiết khấu “mạnh tay” cho các nhà thuốc như vậy nhưng Vimedimex Bình Dương không hề gửi thông báo thực hiện chương trình khuyến mãi đến Sở Công thương TP.HCM theo quy định của Luật thương mại. Trong khi đó, doanh số bán ra của thuốc Peg-Intron trong năm 2008 cũng đạt khoảng 4 triệu USD. Sang năm 2009, doanh số tăng vọt lên 5 triệu USD. Năm 2008 và 2009, Công ty Phytopharma đã thay mặt nhà sản xuất thực hiện bốn đợt khuyến mãi thuốc bằng hình thức chiết khấu (đăng ký chiết khấu 23% trên giá thuốc) với tổng số tiền 18,8 tỉ đồng. Tuy nhiên, thực tế các nhà thuốc “ruột” được chiết khấu khi mua thuốc này lên đến 30%. Dù chỉ là văn phòng đại diện với chức năng xúc tiến thương mại nhưng văn phòng đại diện Schering-Plough tại TP.HCM lại chỉ đạo trực tiếp cho nhà phân phối Zuellig Pharma phải chiết khấu 30% trên giá bán cho một số nhà thuốc tại TP.HCM. Nhà thuốc Hoàng Lan và nhà thuốc Cẩm Hà là khách hàng “chủ lực” tiêu thụ thuốc Peg-Intron và Pegasys. Qua việc mua bán, khuyến mãi hai mặt hàng thuốc trị bệnh viêm gan C nói trên, ngoài việc móc ngoặc giữa các bác sĩ và nhà thuốc còn có sự liên minh rất chặt chẽ của bộ ba: nhà sản xuất (văn phòng đại diện), nhà nhập khẩu và nhà phân phối. Trong đó, các công ty xuất nhập khẩu thuốc trong nước thuộc Bộ Y tế giữ vai trò rất quan trọng và họ biết rất rõ đường đi nước bước cũng như giá cả hàng hóa của những mặt hàng này.
Theo Lê Thanh Hà
Tuổi Trẻ
Tuổi Trẻ