Ủy ban sông Mekong (MRC) khuyến cáo các nước hạ nguồn sông Mekong nên hoãn các dự án xây dựng đập thủy điện trong vòng 10 năm trở lên, để ngăn ngừa nhiều nguy cơ đối với hệ sinh thái trong khu vực do các công trình thủy điện gây ra.
|
|
| Chợ nổi Sóc Trăng trên sông Mê Kông. |
Báo cáo Đánh giá môi trường chiến lược (SEA) do MRC thực hiện cho biết các nhà khoa học đã nghiên cứu tính khả thi của 12 dự án đập thủy điện trên sông Mekong. Kết quả cho thấy các con đập có thể gây hại đến các loài cá nước ngọt và có thể gây mất ổn định về an ninh lương thực trong khu vực. “Việc các nước hoãn xây dựng đập thủy điện trong 10 năm là điều cần thiết hiện nay” - Tiffany Hacker, cố vấn truyền thông của MRC, nhấn mạnh.
Thông cáo của MRC dẫn lời ông Jeremy Bird, giám đốc điều hành ban thư ký MRC, nói: “Kết quả SEA sẽ hỗ trợ quá trình tham vấn bắt buộc theo Hiệp định Mekong 1995 cho từng dự án thủy điện trên dòng chính trước khi quyết định có triển khai các dự án này hay không, và nếu triển khai thì sẽ triển khai trong hoàn cảnh nào”. Được biết, quá trình tham vấn này bắt đầu với dự án đập thủy điện ở Xayaburi phía bắc Lào, đập đầu tiên trên dòng chính ở hạ lưu sông Mekong.
Báo cáo trên còn cho rằng các dự án nằm trên dòng chảy chính của Mekong có thể gây ra hậu quả và những tổn hại môi trường không phục hồi được, làm mất tính toàn bộ của hệ sinh thái trên con sông này. Bangkok Post dẫn lời bà Hacker cho biết bốn nước thành viên của MRC là Việt Nam, Lào, Campuchia và Thái Lan sẽ xem xét báo cáo SEA trong sáu tháng tới. SEA khuyến nghị các nước trong MRC nên tiến hành đánh giá ba năm một lần các dự án trên nhằm tạo điều kiện cần thiết tăng cường kiến thức về các hệ thống tự nhiên cũng như quá trình quản lý.
Liên quan đến tổn hại loài cá nước ngọt trên sông Mekong, Quỹ Bảo tồn thiên nhiên thế giới từng cảnh báo loài cá tra dầu ở sông Mekong có khả năng sẽ tuyệt chủng nếu các dự án đập thủy điện được tiến hành. Nguyên nhân là các đập nước này sẽ ngăn dòng chảy và làm mất điều kiện sinh sản của loài cá nước ngọt lớn nhất thế giới này.
Cần cân bằng phí tổn và lợi ích
Báo cáo Đánh giá môi trường chiến lược (SEA) được thực hiện trong vòng 14 tháng, đánh giá sâu về tác động của các dự án thủy điện trên dòng chính đến tổng thể môi trường của sông Mekong, đồng thời đưa ra những khuyến nghị cho các nước thành viên của MRC trong trường hợp các nước này quyết định tiến hành các dự án phát triển thủy điện như đề xuất.
Báo cáo phân tích: Lợi ích quốc gia từ phát triển thủy điện trên dòng chính của Mekong cần phải tính đến việc giải quyết các tác động lên những nhóm cộng đồng bị ảnh hưởng và những nhóm dễ bị tổn thương ở lưu vực sông. Do đó việc cân bằng phí tổn, lợi ích giữa các nước thành viên của MRC và giữa các nhóm cộng đồng trong lưu vực là điều tối quan trọng.