Nét độc đáo chợ tình “Phong lưu" ở Bảo Lạc (Cao Bằng)

Ý nghĩa chợ tình “Phong lưu”

Chợ tình ta bán nỗi sầu/ Mua vui không được mau mau ra về/ Ta đi một chuyến chợ quê/ Mua tình bán nghĩa ai chê mặc người/ Miễn sao có được nụ cười/ Của cô sơn nữ vui tươi nồng nàn/ Chợ tình níu kéo bàn chân/ Ai đến nơi đó một lần khó quên… Đó là những câu thơ được cất nên trong ngày hội tình yêu, ngày của những đôi nam, nữ trao nhau câu hẹn câu thề.

Chợ tình “Phong lưu” ở Bảo Lạc diễn ra ngày 30/3 (âm lịch) và ngày 15/8 (âm lịch) hàng năm. Hai ngày chợ hội là nơi hò hẹn của nhiều đôi lứa, họ tặng nhau những món quà thay cho lời hẹn ước rồi trao nhau ánh mắt nồng nàn. Các đôi nam nữ vừa uống rượu vừa tâm tình, trải lòng. Đó cũng là nơi thể hiện sự phồn thịnh với các sản vật, những nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc Tày, Nùng, Lô Lô, Dao Đỏ, Sán Chỉ, Mông…

Vào ngày hội, bà con ở các bản làng xa xôi từ khắp các ngả đường náo nức kéo về dự phiên chợ với bao lời hò hẹn. Các thiếu nữ chọn cho mình bộ trang phục đẹp nhất để gặp nhau giao lưu, hát giao duyên nhộn nhịp. Tâm trạng buổi chợ tình rất lạ, giống như một cô gái trước khi yêu luôn háo hứng nhưng cũng xen lẫn lo âu và hồi hộp.

Từ lần gặp nhau ngày hội đầu 30/3, người con gái sẽ dành thời gian để khâu đôi giày mới tặng người mình thương. Qua đôi bàn tay khéo léo của người thiếu nữ, đôi giày được làm từ vải chàm, thêu hoa văn tinh tế hình rồng, phượng, mặt trăng… để tặng như hẹn ước, còn chàng trai tặng lại cho người con gái 10 phong bánh khảo nhân “tàu xá” được gói vuông vắn bằng loại giấy tím, đỏ trong ngày hội 15/8 âm lịch. Sau đó, họ tìm nơi kín đáo để tiếp tục tâm sự, hát giao duyên đến sáng rồi lại tay cầm tay, ngồi uống rượu ngô, ăn bát phở “xá xíu”, lưu luyến đến chiều tàn vẫn không muốn chia tay…

Đến chợ tình để say

Mỗi dân tộc tại phiên chợ tình lại có những cách thức trao duyên khác nhau nhưng đậm đà bản sắc riêng. Khách du lịch sẽ tận mắt trông thấy hình ảnh của các đôi nam, nữ Tày – Nùng thẹn thùng trao giày. Những đôi nam nữ người Lô Lô thì lại co kéo nhau bằng dây quai túi đựng trầu cau; hay từng tốp từ 2 – 3 đôi nam nữ dân tộc Sán Chỉ trang phục sặc sỡ, đeo nhiều trang sức bằng bạc cùng nhau hát giao duyên; Dân tộc Mông tay cầm chai rượu vừa hát vừa mời rượu nhau nồng nàn, còn những chàng trai, cô gái dân tộc Dao với tục lệ giật khăn tay (khăn quàng cổ) vừa muốn tặng vừa níu giữ như không muốn xa nhau.

Lúc màn đêm buông xuống, âm thanh của điệu hát sli, hát lượn tha thiết, làn điệu dân ca thắm đượm tình người khiến không gian trở nên thơ mộng hơn bao giờ hết. Tiếng sáo vi vu, tiếng khèn Mông du dương trầm bổng gọi bạn tình da diết, các cô gái sặc sỡ váy hoa, thẹn thùng e ấp đợi chờ.

Những trò chơi dân gian cũng xuất hiện trong "ngày hội phong lưu".

Dường như ai có mặt tại đó cũng đều bị cuốn hút và say mê bởi những đôi má hồng, cùng hòa chung một nhịp với những nam thanh, nữ tú nơi đây vui trong tiếng khèn, chân xoay theo điệu múa, ngắm nhìn những tà váy rung rinh, xoắn xuýt người đi, kẻ ở. Các đôi trai gái say mê hát Lượn cọi, hát Nàng ới giao duyên và tình tứ trao khăn cho nhau và cùng tham gia vào các trò chơi truyền thống, như: lày cỏ, đẩy gậy, tung còn..

Bảo tồn, gìn giữ văn hóa chợ tình Phong lưu

Để nhằm phát huy và bảo tồn các giá trị văn hóa độc đáo này, huyện Bảo Lạc đã tiến hành việc phục dựng ngày hội chợ tình truyền thống. Hình ảnh của ngày chợ tình được tái hiện lại trong 2 ngày 14, 15/8 (âm lịch) hằng năm với tên gọi Ngày hội “Phong lưu”.

Ngày hội không chỉ khôi phục nguyên bản ý nghĩa của chợ tình – nơi hò hẹn, trao duyên của các đôi nam nữ, du khách đến với ngày hội còn được cảm nhận không khí tất bật, náo nhiệt của một phiên chợ vùng cao, nổi bật với các loại sản vật, ẩm thực đặc trưng các dân tộc.

Từ trang phục và đồ dùng của các dân tộc Mông, Dao, Lô Lô, Sán Chỉ…, sản phẩm dệt của dân tộc Tày – Nùng đến các loại đặc sản, dược liệu như: hà thủ ô đỏ, hoàng tinh, măng bào, thịt lợn chua, thịt lợn đen xông khói, gạo nếp thơm của những vùng đất nổi tiếng Đồng Mu, Khánh Xuân, gạo nếp nương của dân tộc Sán Chỉ; các loại bánh khảo nhân “tàu xá”, bánh cao lù, cao bông…, được làm thủ công từ những nguyên liệu quý của địa phương.

Tham gia Ngày hội “Phong lưu” khách du lịch trong và ngoài nước sẽ được tham quan các gian hàng giới thiệu sản phẩm của nhân dân các dân tộc huyện Nà Po (Trung Quốc). Du khách còn được trải nghiệm các trò chơi dân gian (tung còn, đẩy gậy, cờ người…) rất thú vị, hào hứng, những làn điệu dân ca, dân vũ các dân tộc tạo nên một không gian văn hóa đầy màu sắc như lời mời gọi, níu chân du khách gần xa.

Chợ tình Phong Lưu thực sự là ngày hội không chỉ của người dân Bảo Lạc, của người dân Cao Bằng mà đã trở thành ngày hội, ngày gặp mặt của người dân bản địa và cả những du khách trong và ngoài nước.