Ngày Môi trường Thế giới 5/6: Đừng để đại dương nhựa nhiều hơn cá

Ngày Môi trường Thế giới 2025 nhấn mạnh thông điệp về "chống ô nhiễm nhựa". (Ảnh: UNEP)

Bà Inger Andersen – Phó Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc, Giám đốc điều hành UNEP, cảnh báo “dù bạn sống ở đâu, bạn cũng không thể thoát khỏi tác động của rác thải nhựa.”

Theo UNEP, nếu không có hành động mạnh mẽ, lượng nhựa rò rỉ ra môi trường có thể tăng 50% vào năm 2040. Vi nhựa đã len lỏi vào thực phẩm, nước uống và không khí, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe con người và các hệ sinh thái biển. Mỗi năm, thế giới sản xuất khoảng 430 triệu tấn nhựa, trong đó hơn hai phần ba là sản phẩm dùng một lần – nhanh chóng trở thành rác thải độc hại cho đại dương.

Tại Việt Nam, với 3,9 triệu tấn rác thải nhựa phát sinh mỗi năm, ô nhiễm nhựa là vấn đề cấp bách, nhất là tại các đô thị ven biển. Những năm gần đây, chính phủ đã có nhiều nỗ lực trong việc xây dựng hành lang pháp lý chặt chẽ để quản lý dòng đời của nhựa tại Việt Nam, từ Chiến lược quốc gia về quản lý rác thải nhựa, đến Luật Bảo vệ Môi trường 2020 lần đầu đưa khái niệm “kinh tế tuần hoàn” vào hệ thống pháp luật. Cơ chế Trách nhiệm Mở rộng của Nhà sản xuất (EPR) quy định doanh nghiệp không chỉ sản xuất, mà còn phải thu hồi và xử lý sản phẩm sau sử dụng.

Các địa phương như Quảng Ninh, Đà Nẵng, Hải Phòng, TP.HCM… đã triển khai các mô hình phân loại rác tại nguồn, phát triển “chợ dân sinh xanh” và khu dân cư không rác nhựa.Trong đó, chương trình “Vịnh Hạ Long không rác thải nhựa” và “Cô Tô không nhựa” tại Quảng Ninh đã thay thế hơn 98% phao xốp bằng phao nhựa HDPE thân thiện với môi trường, tạo sức lan tỏa lớn ở cấp địa phương.

Tuy nhiên, để không “biến đại dương thành bãi rác toàn cầu”, hành trình chống ô nhiễm nhựa không thể là việc riêng của chính phủ. Doanh nghiệp cần đổi mới sản phẩm, người dân cần thay đổi hành vi. Một chiếc túi vải thay cho túi nylon, một lần từ chối ống hút nhựa – những hành vi tưởng chừng nhỏ bé nhưng là khởi đầu cho những thay đổi lớn.

Ô nhiễm nhựa không phải lỗi của nhựa, mà là lỗi trong cách con người sử dụng và thải bỏ. Một chai nhựa có thể tồn tại 500 năm nếu bị vứt ra môi trường, nhưng cũng có thể trở thành tài nguyên nếu được tái chế đúng cách. Ngày Môi trường Thế giới 5/6 là cơ hội để tất cả cùng suy ngẫm và hành động vì đại dương xanh hơn, vì hành tinh xanh hơn.