Với việc trước đó Trụ sở TANDTC đã được xếp hạng là Di tích Kiến trúc - Nghệ thuật cấp Quốc gia thì công trình tượng Vua Lý Thái Tông không chỉ có ý nghĩa quan trọng về mặt kiến trúc, nghệ thuật mà còn góp phần thể hiện tầm vóc, sự uy nghiêm của cơ quan này.
Lựa chọn 1 trong 3 mẫu tượng
Như PLVN đã thông tin, Vua Lý Thái Tông là người có đóng góp to lớn trong nền tư pháp nước nhà với nhiều điểm nhấn quan trọng như: Là người ban hành Bộ luật Hình thư - là bộ luật thành văn đầu tiên của nhà nước ta; là người cho đặt chiếc chuông trước cửa triều đình để dân kêu oan; trực tiếp tham gia xét xử các vụ án một cách công bằng, khuyến khích tinh thần xét xử nhân ái...
Chính vì thế, BCĐ xây dựng nhân vật lịch sử tiêu biểu cho hoạt động xét xử của Việt Nam đã thống nhất lựa chọn nhân vật Vua Lý Thái Tông là nhân vật biểu tượng của công lý và hoạt động xét xử trong lịch sử Việt Nam.
Để chuẩn bị cho công tác dựng tượng, thời gian qua, lãnh đạo TANDTC đã mời các nhà điêu khắc nghiên cứu, tìm hiểu và phác thảo mẫu tượng Vua Lý Thái Tông. Yêu cầu đặt ra là tượng phải thể hiện được tính trang nghiêm, trang trọng, lột tả được thần thái, ý chí của nhân vật biểu tượng cho hoạt động xét xử; thể hiện vẻ đẹp, trí tuệ của người làm công tác xét xử, bảo vệ công lý.
Độ tuổi của tượng thể hiện là trên 50 tuổi. Chân dung, khuôn mặt, tướng mạo phải thể hiện được những phẩm chất cao quý của một vị vua, một biểu tượng công lý; thể hiện được tính cách mạnh mẽ, cương trực và thận trọng nhưng cũng thể hiện được tính cách nhân ái, nhân từ của ông.
Trang phục gồm mũ, quần áo, giày… thể hiện phù hợp với thời kỳ lịch sử và ý tưởng sáng tác của nhà điêu khắc. Tượng phải sinh động, mang tính hình tượng, khái quát cao; có hình khối chắc khỏe, rõ ràng; phải gây được xúc cảm, ấn tượng với người xem và có tính giáo dục; phù hợp với không gian kiến trúc, cảnh quan xung quanh.
Tượng là tác phẩm nghệ thuật vừa mang tính truyền thống, lịch sử, vừa mang tính thời đại. Tượng được đúc là loại tượng đứng thẳng, toàn thân, có chân đế. Việc đúc tượng đứng phải thể hiện được sự trang nghiêm, cũng như lột tả được toàn bộ thần thái, tướng mạo, tính cách của nhân vật biểu tượng cho xét xử, công lý. Dự kiến tượng và khối phụ trợ được đúc bằng chất liệu đồng đỏ nguyên khối.
Từ yêu cầu trên, các nhà điêu khắc đã tạo hình 3 mẫu tượng Vua Lý Thái Tông. Theo đó, mẫu phác thảo số 1 tượng Hoàng đế Lý Thái Tông được tạo hình ở dáng đứng hiên ngang đường bệ. Bố cục đường nét, hình khối là không gian mở. Chân dung tươi vui, tràn đầy năng lượng. Ánh mắt sáng phúc hậu, giao thoa với công chúng khi chiêm ngưỡng Vua.
Tay trái vua nâng cuốn Hình thư áp vào ngực trái, hàm ý sâu xa như truyền dạy việc xử án phải có một trái tim nhân hậu. Bàn tay phải Vua nâng cao hai ngón tay như chỉ dạy, như khuyên bảo, răn đe. Trang phục, cân đai, áo mão theo mẫu tư liệu của tượng tại đền thờ Vua Đinh Lê - Hoa Lư, Ninh Bình.
Mẫu phác thảo số 2 bố cục tạo hình dáng đứng đường bệ, chân phải tiến về phía trước, tư thế động trong dáng tĩnh. Ánh mắt sáng phúc hậu, giao thoa với công chúng khi chiêm ngưỡng tượng. Tay trái Vua nâng cuốn Hình thư áp vào ngực trái. Tay phải Vua chống thanh gươm bên sườn hàm ý liên kết nội dung với cuốn Hình thư xét xử theo hình luật, đúng sai nghiêm minh, nghiêm trị.
Mẫu phác thảo số 3 tượng bố cục tạo hình dáng đứng hiên ngang đường bệ. Tay phải Vua cầm cuốn Hình thư thể hiện tư thế của vị Vua anh minh, người đầu tiên trong lịch sử Việt Nam ban hành bộ luật để xét xử và quy chuẩn đạo đức răn dạy thần dân tránh phạm tội. Tay trái Vua nâng cao cán cân công lý, bởi vì Vua tuy trị vì đất nước nhưng đã trực tiếp xét xử nhiều vụ án công minh…
Dự kiến, sau khi đã lựa chọn, hoàn thiện xong mẫu tượng, tượng Vua Lý Thái Tông sẽ được đúc và khánh thành vào dịp kỷ niệm 75 năm Ngày truyền thống TAND (13/9/1945- 13/9/2020).
75% chuyên gia, nhà sử học, nhà khoa học lựa chọn Vua Lý Thái Tông
Trong thời gian vừa qua, thông tin lựa chọn nhân vật Vua Lý Thái Tông là biểu tượng công lý, xét xử rất được dư luận quan tâm. Trong đó có nhiều ý kiến đồng tình và đánh giá cao hoạt động đầy ý nghĩa này của TAND Tối cao.
Trả lời báo chí, ông Ngô Tiến Hùng, Chánh Văn phòng, Người phát ngôn của TANDTC cho biết, việc lựa chọn nhân vật lịch sử tiêu biểu trong hoạt động xét xử của Việt Nam đã được triển khai thực hiện từ 2 năm trước.
TANDTC đã phối hợp với Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học với sự tham dự của các chuyên gia, nhà khoa học đến từ Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Viện Sử học - Viện Hàn lâm KHXH, Khoa Lịch sử thuộc Trường ĐH KH&XHNV Hà Nội, Trung tâm Tiền sử Đông Nam Á, Viện Việt Nam học và Khoa học phát triển, Viện Trần Nhân Tông (ĐH Quốc gia Hà Nội)…
Theo ông Hùng, TAND Tối cao cũng đã tiến hành lấy ý kiến của các đại biểu tham dự đối với 15 nhân vật lịch sử tiêu biểu. Kết quả 75% các chuyên gia, nhà sử học, nhà khoa học lựa chọn Vua Lý Thái Tông là nhân vật lịch sử tiêu biểu trong hoạt động xét xử của Việt Nam.
Từ cơ sở đó, TANDTC đã tổ chức lấy ý kiến của cán bộ, công chức, viên chức trong hệ thống TAND đối với các nhân vật lịch sử; kết quả, 82% ý kiến đã lựa chọn Vua Lý Thái Tông.
Bên cạnh đó, cơ quan này đã ban hành văn bản xin ý kiến các cơ quan như Văn phòng Chính phủ, Bộ VHTT&DL, Bộ TT&TT, Bộ Tư pháp,… và đều nhận được ý kiến đồng thuận cao.
Người phát ngôn TANDTC khẳng định việc lựa chọn nhân vật lịch sử tiêu biểu trong hoạt động xét xử của Việt Nam bảo đảm tính khách quan, thận trọng và có tác dụng khẳng định truyền thống thượng tôn pháp luật đã có từ lâu đời, cũng như tôn vinh những cống hiến của bậc tiền nhân là vị vua anh minh đã đóng góp vào trị vì đất nước…
Được biết, trong những ngày qua TANDTC đã nhận được nhiều ý kiến tham gia góp ý đối với các mẫu phác thảo tượng Vua Lý Thái Tông và tổng hợp, nghiên cứu tiếp thu đầy đủ các ý kiến để báo cáo Hội đồng Nghệ thuật lựa chọn.