Liên quan đến đề nghị phục hồi chùa Thiên Long nằm trên núi Thét, theo văn bản UBND xã Hải Lựu cung cấp, năm 2014, UBND tỉnh Vĩnh Phúc từng có Công văn 5718/UBND-PC2 ngày 1/10/2014 giao Sở VH,TT&DL chủ trì, phối hợp các sở, ngành liên quan kiểm tra, làm rõ.
Sở VH,TT&DL đã tiến hành khảo sát và xác định trên khu vực núi Thét có dấu tích của nền chùa cổ. Cụ thể, có 3 điểm phát hiện những dấu tích vật liệu kiến trúc và đồ dùng sinh hoạt của công trình tín ngưỡng, tôn giáo cổ. Điểm thứ nhất diện tích khoảng 300m2, tương đối bằng phẳng, cấp nền được kè bằng đá, trên bề mặt phát hiện nhiều mảnh ngói mũi. Điểm thứ ba là điểm cao nhất được chia thành 3 cấp nền có kích thước khác nhau, được gia cố, kè bằng đá chắc chắn.
Dựa vào vật liệu kiến trúc và hiện vật thu được trong quá trình khảo sát, Sở VH,TT&DL bước đầu nhận định đây là dấu tích ngôi chùa cổ có niên đại xây dựng rõ nhất từ thời Hậu Lê, có dấu tích thời Trần. Chùa có quy mô khá lớn. “Sở VH,TT&DL đề nghị UBND tỉnh xem xét, đồng ý chủ trương cho khôi phục chùa tại khu vực núi Thét để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tinh thần của nhân dân địa phương và gắn với phát triển tiềm năng du lịch huyện Sông Lô”, trích báo cáo năm 2015 của Sở VH,TT&DL Vĩnh Phúc.
Ghi nhận thực tế của PV cho thấy, trên khu vực núi Thét, ngoài một số nền móng công trình, hiện còn một số đá tảng kê chân cột, một bia đá có kích thước khá lớn, có nét khắc nhưng không rõ chữ. Ngoài ra còn có một bệ đá được đục bậc lên xuống. Cụ Nguyễn Thị Vạn (90 tuổi, ngụ thôn Dừa Cả) cho biết: “Từ nhỏ, tôi đã được các cụ nói “lên nền chùa hái củi””.
Từ lâu, người dân thôn Dừa Cả vẫn có mong muốn khôi phục lại chùa nhưng chưa có điều kiện. Khoảng năm 2009, nguyện vọng đó được nhà sư Thích Nữ Trung Nhã cùng đứng ra góp sức. Đề nghị khôi phục chùa núi Thét được đông đảo người dân và chính quyền địa phương nhất trí, ủng hộ cao; thể hiện qua biên bản họp thôn dân cư (ngày 6/5/2010), nghị quyết của Ban Công tác mặt trận thôn Dừa Cả; nghị quyết của Ban thường trực UBMTTQ Việt Nam xã Hải Lựu (ngày 17/5/2010)...
Ngày 29/9/2010, Ban Chấp hành Đảng bộ xã Hải Lựu đã tổ chức hội nghị, thảo luận và thống nhất (100%) khôi phục lại chùa núi Thét theo nguyện vọng của các tổ chức và nhân dân xã Hải Lựu. Ngày 10/9/2012, UBND xã Hải Lựu có tờ trình gửi UBND huyện Sông Lô và các phòng ban liên quan về việc xin khôi phục chùa núi Thét.
Tới ngày 4/5/2013, UBND huyện Sông Lô đã ban hành Quyết định 436/QĐ-UBND. Điều 1 của Quyết định nêu: Đồng ý cho khôi phục chùa Núi Thét theo đề án khôi phục chùa Núi Thét và phương án thiết kế của xã Hải Lựu.
Từ 2013 – 2016, nhà sư Thích Nữ Trung Nhã đã cùng người dân công đức, nhận chuyển nhượng các thửa đất là nền chùa cũ, tiến hành san đổ được nền, đổ cột xi măng… Nhưng do một số nguyên nhân nên việc xây cất bị gián đoạn. Đầu năm 2022, nhà sư cùng với nhân dân địa phương tiếp tục vận động công đức, đã hoàn thiện, lợp mái tôn cho nhà giảng đường.
Các công việc đang tiến hành dở dang thì ngày 12/5/2022, Chủ tịch UBND xã Hải Lựu có văn bản yêu cầu “tạm dừng tất cả các hoạt động tôn giáo, tín ngưỡng tại khu vực núi Thét” với lý do “không đăng ký và chưa có các thủ tục hồ sơ theo quy định pháp luật”.
Thông báo nói trên đã gây dư luận trái chiều, nhất là với bà con Phật tử địa phương. Bà Trần Thị Thường (ngụ thôn Dừa Cả) bày tỏ: “Trong những năm qua, mọi sinh hoạt tín ngưỡng ở khu vực chùa núi Thét, chúng tôi đều có báo cáo thôn, xã. Người dân, Phật tử chúng tôi chỉ có mong muốn phục dựng lại chùa để có nơi sinh hoạt tinh thần, cầu mong những điều tốt đẹp”.
Nhà sư Thích Nữ Trung Nhã chia sẻ: “Năm nay tôi đã gần 80 tuổi, tuổi cao, sức khỏe không còn nhiều, vô thường đến lúc nào không biết. Tâm nguyện phục dựng chùa núi Thét của tôi là để lại cho cộng đồng, cho bà con nhân dân thôn Dừa Cả nói riêng, xã Hải Lựu nói chung, chứ không hề có lợi ích riêng tư”.
Trong khi đó, lý giải về việc ra thông báo trên, ông Đào Tiến Trung, Chủ tịch UBND xã Hải Lựu cho biết: Từ năm 2015, sau khi Sở VH,TT&DL có báo cáo, từ đó đến nay UBND xã chưa nhận được văn bản của UBND tỉnh và các cấp có thẩm quyền về việc đồng ý cho phép xây dựng, phục hồi chùa Núi Thét. “Tạm dừng để chờ ý kiến của tỉnh”, lãnh đạo xã Hải Lựu nói.
“UBND tỉnh Vĩnh Phúc cần sớm có ý kiến, xem xét nguyện vọng chính đáng của người dân, giúp cho sinh hoạt tinh thần của người dân đi vào ổn định, nền nếp, đúng pháp luật”, đơn đề nghị của người dân gửi Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc nêu.