Biếu quà dịp Tết là cách ứng xử truyền thống nhằm thể hiện lòng biết ơn hoặc mối quan tâm với nhau. Tục lệ này phổ biến đến nỗi dân gian chỉ gọi một cách đơn giản là “đi Tết”, ngắn gọn hơn là biến “tết” thành một động từ, chẳng hạn như hỏi nhau: “Cậu tết bố vợ cái gì?”.
Người ta gói trong món quà Tết sự tri ân, lòng chân thành lại có cả kính trọng, thân yêu khiến niềm vui chia đều cho cả người cho và người nhận. Quà tết biểu thị tấm lòng và như một nguyên tắc ứng xử trong những quan hệ nhất định, tục ngữ có câu: “Sống Tết, chết giỗ” để chỉ cách đối xử với người mà mình mang ơn suốt đời.
Tuy nhiên, khi quà tết trở thành nỗi lo và nhất là phải biếu quà trong một tình thế bắt buộc thì ý nghĩa ban đầu của nó đã không còn nguyên vẹn. Còn thứ nhân Tết đến, xuân về để mà biếu xén nhằm mục đích lấy lòng, chạy chọt, nịnh bợ... thì ý nghĩa nhân văn của việc biếu quà Tết đã hoàn toàn bị triệt tiêu.
Cũng như mọi thứ quà biếu khác, giá trị của món quà cao hay thấp chỉ mang một ý nghĩa tương đối chứ không phải biểu thị một tình cảm tuyệt đối, giá trị của món quà không phải thước đo tình cảm. Món quà chỉ là phương tiện biểu hiện tình cảm, đôi khi, sự hiện diện của người trao quà đó đã là món quà quý nhất. Trường hợp sau đây có thể là minh chứng cho điều đó:
“Nhân năm mới sắp đến, tôi xin ghi lại một chuyện nhỏ do ông Đặng Văn Bốn, người lái xe suốt 17 năm phục vụ ông Trịnh Hồng Dương (cố Chánh án TAND tối cao) kể. Có lần, cuối giờ làm việc một ngày cận Tết, sân tòa đã vắng hoe, ông Bốn chờ Chánh án ở sân tòa đã chứng kiến mấy mẹ con một đương sự vẫn đứng co ro ở sân tòa để khiếu nại.
Ông Dương thấy vậy lại hỏi thăm, có túi quà tết trong tay, ông tặng ngay cho mấy mẹ con họ, rồi động viên họ về quê ăn Tết, ra giêng lên Tòa sẽ xem xét. Nghe đâu Chánh án còn yêu cầu Văn phòng tặng tiền tàu xe cho họ... Ngày cuối năm nào ông Dương cũng tặng quà tết cho những người quét rác ở khu phố ông sinh sống” (theo Nguyễn Phan Khiêm- Báo Văn nghệ trẻ).
Có những ứng xử dù chỉ bột phát thôi nhưng nó lại biểu hiện nhân cách một con người.
Nhị Ngọc