Trình đề án để Trung ương xem xét, quyết định vào trung tuần tháng 4
Thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị tại các Kết luận trên, Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ đã xây dựng và trình xin ý kiến Bộ Chính trị Đề án sắp xếp tổ chức lại hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Trên cơ sở ý kiến của Bộ Chính trị, Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ họp để hoàn thiện thêm một bước Đề án sắp xếp tổ chức lại hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp để báo cáo Bộ Chính trị.
Theo đó, tại cuộc họp chiều 11/3 vừa qua, Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ thống nhất báo cáo Bộ Chính trị Đề án sắp xếp để giảm 50% số tỉnh, thành và khoảng 60 - 70% số đơn vị hành chính cấp cơ sở (cấp xã) so với hiện nay. Sau khi Bộ Chính trị cho ý kiến lần thứ hai vào ngày 14/3, Chính phủ sẽ tiếp tục tiếp thu, lấy ý kiến các tỉnh ủy, thành ủy, các cơ quan để hoàn thiện. Dự kiến kế hoạch, Đề án sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện và sáp nhập các xã sẽ được hoàn thành trước ngày 7/4, để trình Trung ương xem xét, quyết định vào trung tuần tháng 4.
Chủ trì cuộc họp Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ, Bí thư Đảng ủy, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu việc sắp xếp đơn vị hành chính ngoài tiêu chí về diện tích tự nhiên, quy mô dân số, xem xét các tiêu chí về lịch sử, truyền thống, văn hóa, dân tộc, điều kiện địa lý, trình độ phát triển kinh tế-xã hội, hạ tầng... Đặc biệt, việc đặt tên đơn vị hành chính cấp tỉnh phải có tính kế thừa; việc chọn trung tâm hành chính - chính trị phải cân nhắc các yếu tố lịch sử, địa lý, kết nối hạ tầng, không gian phát triển, quốc phòng, an ninh và hội nhập.
Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu với việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp là tăng cường thẩm quyền, nêu cao hơn nữa tính tự lực, tự chủ, tự cường của cấp địa phương; chính quyền gần dân hơn, sát dân hơn, giải quyết công việc cho dân thuận lợi hơn; mang lại lợi ích cho người dân nhiều hơn, Nhân dân ngày càng hạnh phúc và ấm no; tạo sự đồng thuận của người dân.
Cấp thiết sửa đổi Hiến pháp
Nếu Đề án Bộ Chính trị trình được Trung ương Đảng thông qua, việc bỏ cấp huyện sẽ phải sửa Hiến pháp và một số luật liên quan về tổ chức bộ máy. Việc sáp nhập các xã thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, còn sáp nhập tỉnh sẽ do Quốc hội quyết định trên cơ sở đề án được Chính phủ trình.
Sau các Kết luận của Đảng và định hướng của Chính phủ, các nhà khoa học, các chuyên gia pháp luật đã đưa ra một số đề xuất liên quan đến sửa đổi các quy định của Hiến pháp về sắp xếp lại bộ máy hành chính. Trong đó, đáng lưu ý là quan điểm sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp. Bởi việc sửa đổi Hiến pháp cần làm trong thời gian ngắn mà vẫn đảm bảo tính thống nhất giữa Hiến pháp và hệ thống pháp luật. Hiến pháp được sửa đổi phù hợp với yêu cầu cấp bách mà trong giới hạn thời gian ngắn (từ 3 - 6 tháng) do sắp tới sẽ tinh gọn bộ máy, cụ thể là chính quyền địa phương bỏ cấp huyện thì việc sửa Hiến pháp cũng cần “vừa chạy vừa xếp hàng” để đạt được mục tiêu trong thời gian ngắn nhất, mà sửa được hiệu quả nhất, đáp ứng yêu cầu thực tiễn hiện nay.
Hiện chưa có đề xuất cụ thể những điều nào trong Hiến pháp đang được xem xét sửa đổi, nhưng việc bỏ cấp huyện cho thấy Điều 110 Hiến pháp năm 2013 cần được sửa đổi. Điều 110 quy định rằng các tỉnh được chia thành các huyện, thị xã và thành phố thuộc tỉnh và các thành phố trực thuộc Trung ương được chia thành các quận, huyện, thị xã và đơn vị hành chính tương đương.
Tất nhiên có những ý kiến đề nghị sửa đổi toàn diện hơn các quy định của Hiến pháp nhưng trong bối cảnh cấp thiết hiện nay, việc sửa đổi, bổ sung một số điều sẽ là phương án khả thi để thể chế hóa nhanh chóng chủ trương bỏ cấp huyện của Đảng. Việc sửa những nội dung trọng tâm, cấp thiết còn tránh việc vi hiến nếu bộ máy hành chính trên thực tế vận hành việc bỏ cấp huyện mà Hiến pháp chưa sửa đổi thì xảy ra sự mâu thuẫn nên cần phải sửa Hiến pháp trước khi bãi bỏ chính quyền cấp huyện.
Chủ trương sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp được đại đa số các ý kiến, dư luận Nhân dân đồng tình cao để phù hợp tình hình mới, khả năng quản lý hiện nay khi điều kiện hạ tầng giao thông, hạ tầng số được cải thiện mạnh mẽ. Đồng thời Nhân dân cũng kỳ vọng bộ máy 2 cấp sẽ tạo không gian phát triển mới, phát huy tối đa tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh của từng địa phương.
* PGS.TS Vũ Văn Phúc, nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản: Yêu cầu cấp thiết của thời kỳ phát triển mới
Chủ trương sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 2 cấp theo Kết luận số 127-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư là một chủ trương đúng và trúng. Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy đang được triển khai quyết liệt, mạnh mẽ và đã làm xong ở các cơ quan Đảng; cơ quan Chính phủ; cơ quan Quốc hội; Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội ở cấp Trung ương và cấp tỉnh, thì không thể không tiếp tục triển khai việc tinh gọn đầu mối cấp tỉnh, bỏ cấp trung gian là cấp huyện, củng cố, tăng cường cấp xã để bảo đảm tổ chức bộ máy từ Trung ương tới cơ sở hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Chủ trương này được đa số cán bộ, đảng viên và Nhân dân đồng tình, ủng hộ.
 |
Thêm vào đó, sau 40 năm đổi mới, đất nước ta có thế và lực mới, cao hơn; đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, trưởng thành hơn, đủ phẩm chất, năng lực, trình độ để đáp ứng yêu cầu lãnh đạo, quản lý khi sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 2 cấp. Việc sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 2 cấp cũng là yêu cầu cấp thiết của thời kỳ phát triển mới, đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Một yếu tố nữa là nước ta đang triển khai mạnh mẽ việc ứng dụng những thành tựu tiên tiến, hiện đại của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; công cuộc chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, xã hội số, công dân số... đang thực hiện quyết liệt, có hiệu quả trong thực tiễn. Đây là tiền đề quan trọng để việc sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 2 cấp không ảnh hưởng đến sự nghiệp phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.
* Luật sư Vũ Ngọc Đức, Công ty Luật Multi Law: Ý kiến Nhân dân là nguồn thông tin quan trọng
Sáp nhập tỉnh, thành phố và tổ chức lại cấp xã, xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh và cấp xã, bỏ cấp huyện) là chủ trương hoàn toàn đúng đắn của Đảng ta trong quá trình tinh gọn bộ máy theo hướng “hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả” như chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm.
 |
Luật sư Vũ Ngọc Đức |
Vấn đề sáp nhập tỉnh, thành phố hiện nay được rất nhiều các tầng lớp Nhân dân quan tâm. Đây không chỉ là vấn đề chính trị mà còn liên quan trực tiếp đến quyền lợi ích hợp pháp của người dân ở cơ sở; liên quan đến đội ngũ cán bộ công chức 2 cấp khi bỏ cấp huyện; liên quan đến cơ sở vật chất và rất nhiều vấn đề khác…
Điều 28 Hiến pháp năm 2013 quy định “Công dân có quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận và kiến nghị với cơ quan nhà nước về các vấn đề của cơ sở, địa phương và cả nước. Nhà nước tạo điều kiện để công dân tham gia quản lý nhà nước và xã hội; công khai, minh bạch trong việc tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến nghị của công dân”. Cùng đó, nhiều văn bản pháp luật cũng đã cụ thể hóa quy định của Hiến pháp, trong đó có quy định quyền tham gia bày tỏ ý kiến của công dân trong nhiều lĩnh vực quan trọng của đất nước.
Tinh gọn bộ máy lần này thực sự là một cuộc “cách mạng” vô cùng hệ trọng của đất nước mà cả hệ thống chính trị đang thực hiện một cách quyết liệt, được người dân đồng tình, ủng hộ. Chúng ta đã đi được một chặng đường và thời gian tới sẽ tiếp tục với việc xem xét sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện và sáp nhập các xã. Quá trình triển khai, được biết sẽ lấy ý kiến nhân dân tại các đơn vị hành chính cấp xã chịu ảnh hưởng trực tiếp. Tôi cho rằng đây là việc làm rất cần thiết. Ý kiến Nhân dân là nguồn thông tin quan trọng để Đảng, Nhà nước xem xét, xây dựng các chủ trương chính sách cho phù hợp với bối cảnh tình hình vì mục tiêu đảm bảo tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp cho người dân, và cũng là thực hiện phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, thực thi các quyền dân chủ mà chúng ta đã triển khai có hiệu quả trong nhiều năm qua. Đây cũng là cơ hội để người dân bày tỏ chính kiến của mình và mong được tiếp thu, giải trình một cách căn cơ, bài bản …
