Ông Bùi Văn Cường sinh năm 1965, quê quán tại thị xã Kinh Môn (tỉnh Hải Dương). Ông trưởng thành từ phong trào Đoàn cơ sở, được đào tạo cơ bản, trải qua nhiều vị trí công tác khác nhau tại nhiều địa phương. Trong quá trình công tác, ông luôn thể hiện lập trường tư tưởng vững vàng, có bản lĩnh chính trị, có ý chí phấn đấu vươn lên, sẵn sàng nhận mọi nhiệm vụ Đảng, Nhà nước giao tại các địa bàn, trong các lĩnh vực khó khăn, phức tạp.
Xuất thân từ giảng viên Trường Đại học Hàng Hải Việt Nam, với lối sống rất giản dị, gần gũi, hòa đồng và gần dân. Là người luôn biết lắng nghe, tiếp thu các ý kiến, kiến nghị của người dân và giải quyết kịp thời các kiến nghị chính đáng.
Trong quá trình đảm nhiệm chức vụ Bí thư Tỉnh ủy Đắk Lắk, ông Bùi Văn Cường luôn nhận thức rằng: Muốn phát huy năng lực sáng tạo của nhân dân để huy động “tài dân, sức dân để làm giàu cho dân” thì càng phải hướng về cơ sở, gần gũi và lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, vì nhân dân phục vụ, phải xây dựng mối quan hệ máu thịt, gắn bó chặt chẽ giữa Đảng với dân thông qua đội ngũ cán bộ đảng viên của Đảng.
Cũng trong thời gian này, ông Bùi Văn Cường đã chỉ đạo xây dựng quy định định kỳ hàng tháng người đứng đầu cấp ủy các cấp phải tiếp xúc đối thoại với dân và Bí thư tỉnh ủy đã duy trì lịch tiếp dân định kỳ vào ngày 15 hàng tháng, nhờ đó đã giải quyết rất nhiều đề xuất kiến nghị, khiếu nại của người dân, củng cố niềm tin của nhân dân với Đảng.
Không những thế, ông còn thường xuyên sử dụng những ngày nghỉ thứ 7, chủ Nhật của mình để xuống thăm dân, lắng nghe tâm tư nguyện vọng của người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, buôn căn cứ cách mạng.
Ông Bùi Văn Cường đã chỉ đạo xây dựng cuộc vận động hiến kế xây dựng Đắk Lắk giàu đẹp, văn minh, để phát huy trí tuệ của người dân trong xây dựng và phát triển tỉnh Đắk Lắk; Xây dựng đề án cuộc vận động giúp đồng bào dân tộc thiểu số thay đổi nếp nghĩ, cách làm vươn lên làm giàu chính đáng; Đề án cán bộ người dân tộc thiểu số; Chỉ đạo thúc đẩy phát huy tiềm năng thế mạnh của tỉnh, tháo gỡ các điểm nghẽn để tỉnh phát triển...
Đặc biệt, vấn đề tuyển chọn cán bộ được ông Bùi Văn Cường rất coi trọng, phải chọn được cán bộ có tâm, có tầm, có phong cách làm việc gần dân, sát dân như mong muốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Cán bộ, đảng viên phải là những người có năng lực, trình độ, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ, được nhân dân tín nhiệm, đảng viên bầu vào giữ ở những vị trí khác nhau.
Ông từng nhấn mạnh: “Phải đặc biệt coi trọng công tác cán bộ, đây là công việc then chốt của then chốt. Cán bộ, đảng viên cần gương mẫu đi đầu trong việc thực hiện Cương lĩnh, Điều lệ đảng, chấp hành nghiêm chỉnh Hiến pháp, pháp luật của nhà nước, không có biểu hiện tư lợi cá nhân, trong cuộc sống, phải gần dân, tôn trọng dân, lắng nghe nhân dân và thấu hiểu dân, phải là hình mẫu của việc gắn bó mật thiết giữa dân với Đảng”.
Sự gương mẫu này cần được cụ thể hoá, thể chế hoá thành những tiêu chí cụ thể, những công việc đem lại lợi ích thiết thực nhất cho quần chúng nhân dân.
Cùng thời gian trên, Bí thư Tỉnh ủy Đắk Lắk Bùi Văn Cường đã làm được nhiều việc, dám hy sinh quyền lợi cá nhân, quyết tâm, quyết liệt không ngại va chạm, luôn trăn trở, tìm tòi, đổi mới, sáng tạo, chủ động đề xuất nhiều việc mới với Ban Thường vụ, với Trung ương để Trung ương, các bộ ngành, các địa phương ủng hộ giúp đỡ tỉnh, nhằm sớm xây dựng Đắk Lắk văn minh, giàu đẹp, bản sắc, xứng đáng với vị trí trung tâm vùng Tây nguyên.
Ông Bùi Văn Cường là Ủy viên Trung ương Đảng khóa XI (dự khuyết), XII, XIII; đại biểu Quốc hội khóa XIII, XIV. Về trình độ chuyên môn, ông là tiến sĩ kỹ thuật an toàn hàng hải, thạc sĩ an toàn hàng hải, kỹ sư điều hành tàu biển, cử nhân Anh văn.
Tháng 4/2008, khi đang là Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, ông Cường được Ban Bí thư điều động, phân công giữ chức Phó bí thư Tỉnh ủy Gia Lai.
Đến tháng 9/2011, ông được Bộ Chính trị điều động về công tác tại Ban Dân vận Trung ương và giữ chức Phó trưởng ban.
Tháng 6/2012, ông Cường được Bộ Chính trị điều động giữ chức Bí thư Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương, và công tác tại đây cho đến năm 2016.
Năm 2016, ông Cường được Bộ Chính trị điều động, chỉ định giữ chức Bí thư Đảng đoàn Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.
Tháng 7/2019, Bộ Chính trị điều động, phân công ông Bùi Văn Cường giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Đắk Lắk.
Tháng 10/2020, ông Cường tái đắc cử Bí thư Tỉnh ủy Đắk Lắk và tháng 1/2021 được bầu làm Ủy viên Trung ương Đảng khóa XIII.
Ngày 6,7/4/2021, tại kỳ họp 11 Quốc hội khoá XIV, ông Bùi Văn Cường được bầu làm Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội khoá XIV và giữ chức Tổng Thư ký Quốc hội./.