Hiện nay, cả nước có gần 200 Trung tâm TVPL được thành lập và đăng ký hoạt động, số lượng này đã tăng gấp khoảng 3 lần so với giai đoạn trước khi Chính phủ ban hành Nghị định 77/2008/NĐ-CP quy định về tổ chức, hoạt động TVPL của tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, cơ sở đào tạo, cơ sở nghiên cứu chuyên ngành luật (sau đây gọi chung là tổ chức chủ quản).
Các Trung tâm TVPL đang hoạt động theo 3 loại mô hình bao gồm: miễn phí hoàn toàn, có thu thù lao, hỗn hợp (vừa miễn phí, vừa thu thù lao). Lĩnh vực được các Trung tâm TVPL thực hiện chủ yếu là các vấn đề pháp luật gắn liền với sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và đời sống hàng ngày với nhiều hình thức tư vấn đa dạng, được đổi mới thường xuyên như tư vấn trực tiếp tại trụ sở, tư vấn qua điện thoại, tổ chức tư vấn lưu động…
Với mức phí thấp, phù hợp với điều kiện kinh tế của một bộ phận không nhỏ người dân, các Trung tâm TVPL đã và đang phát huy được hiệu quả trong xã hội, góp phần tích cực vào việc trợ giúp pháp lý cho đông đảo thành viên, hội viên của các tổ chức đoàn thể, đáp ứng nhu cầu của nhiều đối tượng khác trong xã hội, đặc biệt là người nghèo, người thuộc đối tượng chính sách.
Thời gian tới, nhu cầu TVPL của cộng đồng vẫn tiếp tục tăng lên cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, người được trợ giúp pháp lý của Nhà nước cũng chỉ giới hạn trong một số đối tượng nhất định và dịch vụ pháp lý của luật sư có chi phí cao thì đông đảo người dân sẽ khó tiếp cận được, nhất là đối tượng có hoàn cảnh khó khăn, đối tượng thuộc diện cận nghèo. Do vậy, mô hình Trung tâm TVPL hiện nay có thể vẫn chiếm ưu thế, song cũng dần bộc lộ những hạn chế nhất định, đòi hỏi cần có sự điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tiễn.
Do xuất phát từ việc hình thành bởi các tổ chức chủ quản thành lập, mang tính chất xã hội, không nhằm mục đích thu lợi nhuận và chủ yếu phục vụ TVPL cho thành viên, hội viên, đoàn viên của tổ chức mình nên quy mô các Trung tâm còn nhỏ, cầm chừng mà không có sự năng động nhiều ra bên ngoài như các tổ chức hành nghề luật sư hay tổ chức pháp lý khác.
Một hạn chế khác là các tư vấn viên pháp luật không được tham gia tố tụng để bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị can, bị cáo và đương sự dẫn đến hạn chế kết quả TVPL, khiến tư vấn viên pháp luật không theo giải quyết đến cùng vụ việc tư vấn. Ngoài ra, cơ quan quản lý nhà nước can thiệp sâu vào quá trình hoạt động TVPL, quy định giao cho Sở Tư pháp cấp, thu hồi Thẻ tư vấn viên pháp luật làm hạn chế vai trò, trách nhiệm của cơ quan chủ quản đối với tổ chức hoạt động TVPL.
Do vậy, để mô hình Trung tâm TVPL có thể phát huy tối đa hiệu quả cũng như phù hợp với tính chất hoạt động của các tổ chức chủ quản trong bối cảnh phát triển hoạt động luật sư, trợ giúp pháp lý, nhiều ý kiến cho rằng cần mở rộng phạm vi hoạt động của Trung tâm TVPL và tư vấn viên pháp luật. Theo đó, cần cho phép Trung tâm được cử tư vấn viên pháp luật tham gia tố tụng với tư cách là người bào chữa cho bị can, bị cáo, người bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp cho các đương sự.
Cùng với việc tổ chức, hoạt động của các Trung tâm TVPL mang tính chất xã hội phục vụ chính miễn phí cho thành viên, hội viên, đoàn viên của tổ chức mình thì cần tạo điều kiện cho các Trung tâm chủ động trong việc nhận thù lao đối với cá nhân, tổ chức khác; tổ chức chủ quản chỉ định hướng và giám sát hoạt động. Điều này sẽ mang đến sự chủ động trong hoạt động đồng thời cải thiện, mở rộng hoạt động cũng như nâng cao chất lượng của Trung tâm TVPL.
Ngoài ra, có thể thành lập thêm mô hình Văn phòng TVPL, Tổ TVPL ở những nơi chưa đủ điều kiện thành lập Trung tâm TVPL để cung cấp rộng rãi dịch vụ mà không trái pháp luật, phù hợp với đặc thù, điều kiện vùng, miền. Song song với đó, công tác tổ chức, kiểm tra, giám sát, nâng cao trình độ chuyên môn cho Tư vấn viên pháp luật cũng như những người liên quan trong Trung tâm phải được thực hiện thường xuyên, liên tục và chặt chẽ nhằm không ngừng nâng cao uy tín của Trung tâm đáp ứng yêu cầu phục vụ thành viên, hội viên, đoàn viên trong tổ chức mình và cá nhân, tổ chức khác.
