Đầy ắp di sản văn hóa tại nơi “rồng thiêng hội tụ”
Trong tâm thức của mỗi người dân Thủ đô ngàn năm văn hiến, không ai là không biết đến vùng đất Tây Hồ với những giá trị văn hóa lịch sử đặc sắc, được mệnh danh là vùng đất “Rồng thiêng hội tụ” với thế đất “Long phượng trình tường, phượng hoàng ẩm thủy”. Theo thuật phong thủy, xung quanh hồ là cả một vùng đất mang nhiều hình dáng các vật linh: phía đền Quán Thánh là đất hình Phượng, phía Yên Ninh là hình Rồng, phía Quảng Bá là hình Rùa, phía Quán La là hình Ngựa, phía Ngũ Xã là hình Lân. Tất cả các “linh vật” này đều chầu về hồ Tây. Hồ Tây là tâm điểm của một vùng “linh địa”.
Trải qua nhiều thế kỷ, Tây Hồ được bồi đắp bởi bề dày trầm tích văn hóa phong phú. Dưới màu non xanh nước biếc của hồ Tây, phủ Tây Hồ xuất hiện từ thời Lê - Trịnh, nơi thờ Thánh mẫu Liễu Hạnh nổi tiếng linh thiêng, được coi như là một trong những “cái nôi” khởi nguồn Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Hà Nội nói riêng, người Việt Nam nói chung và đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể.
Quanh hồ Tây là một vùng trầm tích văn hóa với các di tích lịch sử mang dấu ấn đậm nét của Kinh thành Thăng Long ngàn năm văn hiến như: Chùa Trấn Quốc, đền Quán Thánh, phủ Tây Hồ, đền Đồng Cổ... Hồ Tây mang trong mình 71 di tích, trong đó có 40 di tích đã được xếp hạng và trở thành điểm đến nổi tiếng của các du khách trong và ngoài nước. Ở các di tích này có nhiều văn vật có giá trị: 102 bia đá, 165 câu đối, 140 bức hoành phi, 18 quả chuông cổ, 60 sắc phong thần, trên 300 pho tượng bằng đồng, gỗ, đá… một cái vốn văn hóa vật thể quý báu.
Quanh hồ còn có một dải làng nghề phục vụ cho sinh hoạt đô thành: Giấy dó Yên Thái, hoa đào Nhật Tân, quất cảnh Tứ Liên, trồng sen và ướp trà sen Quảng An, xôi Phú Thượng… Nhiều nghề thủ công có tới nghìn năm tuổi là niềm tự hào của Hà Nội ngàn năm văn hiến.
Hồ Tây có một vùng văn hóa riêng biệt, là nguồn cảm hứng, nguồn thi tứ của bao thế hệ người Hà Nội, thu hút hàng triệu du khách trong và ngoài nước qua những lễ hội độc đáo. Lễ hội ở Tây Hồ chủ yếu vào mùa xuân tại các làng: Làng Nghè (mùng 4 Tết), làng Xuân Biểu (19 tháng Giêng), các làng Xuân Biểu (19 tháng Giêng), các làng Nhật Tân, Quảng Bá, Nghi Tàm, Yên Phụ, Thụy Khê, Yên Thái, Bái Ân (đều mở trong các ngày mùng 10, 11 tháng Giêng), làng Hồ Khẩu, An Phú (13, 14 tháng Giêng). Các lễ hội đó, đa dạng trong sắc thái biểu hiện, trong việc thờ cúng, trong nghi thức lễ tiết, trong không gian văn hóa, trong diễn xướng... và đều có mẫu số chung là cầu nước, mừng mưa, cầu được mùa, dâng lễ vật tạ ơn trời đất, tổ tiên. Ngoài ra, hội xuân còn ấp ủ cả triết lý phồn thực, biểu dương sự ghép đôi, giao duyên, giao phối trai gái. Ở đây không có nõ nường, không có múa mo nhưng có bắt chạch trong chum ở hội Hồ Khẩu, có “tháng Bà nổi cơn ghen” ở hội làng Dàn...
Đưa công nghệ số để phát triển không gian văn hóa sáng tạo
 |
Tây Hồ sẽ trở thành “trung tâm văn hoá, du lịch” thời công nghiệp số. (Ảnh: Hạ Vũ). |
Trong bối cảnh TP Hà Nội đẩy mạnh phát triển công nghiệp văn hóa, quận Tây Hồ đang tập trung nguồn lực tổ chức thực hiện việc xây dựng các không gian văn hóa sáng tạo, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của người dân, tạo sức hấp dẫn cho quận Tây Hồ, lan tỏa cảm hứng sáng tạo, ý thức bảo tồn văn hóa lịch sử trong mỗi người dân và du khách. Đây cũng là phương thức để bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, tăng khả năng thu hút khách du lịch đến với Tây Hồ nhằm đưa Tây Hồ trở thành “trung tâm văn hóa, du lịch” của Hà Nội trong thời gian tới đây.
Quận Tây Hồ đang tập trung xây dựng không gian văn hóa sáng tạo đặc trưng, không chỉ nhằm phục vụ vui chơi, giải trí cộng đồng, mà hơn hết, những không gian đó sẽ “đánh thức” giá trị văn hóa lịch sử gắn với đặc trưng của khu vực hồ Tây.
Ví như, đêm Giao thừa năm Giáp Thìn 2024, “Lễ hội ánh sáng nghệ thuật Hà Nội - Rực rỡ Thăng Long” do UBND quận Tây Hồ phối hợp cùng Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Ngân hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam và đơn vị triển khai Công ty Cổ phần Giải pháp Kinh doanh Corex tổ chức đã thu hút hàng triệu người thưởng lãm. Màn trình diễn ánh sáng nghệ thuật bằng 2.024 máy bay không người lái (drone) tái hiện hình ảnh Vua Lý Thái Tổ, cảnh rồng bay và những danh lam, thắng cảnh của vùng đất Thăng Long - Hà Nội trong thời khắc vượng khí giao thoa đất trời. “Lễ hội ánh sáng nghệ thuật Hà Nội - Rực rỡ Thăng Long” gửi gắm hy vọng về một năm mới Giáp Thìn rực rỡ, một năm của sự đột phá, thăng hoa và niềm tin vùng đất “Rồng bay lên” luôn vững vàng trên con đường phát triển, phồn thịnh góp phần xây dựng đất nước giàu mạnh, khẳng định vị thế sánh vai cùng các quốc gia trên thế giới.
Ông Nguyễn Đình Khuyến - Phó Bí thư Quận ủy - Chủ tịch UBND quận Tây Hồ thông tin: Với chủ đề “Một ngày kinh đô - Ngàn năm lịch sử”, “Lễ hội ánh sáng nghệ thuật Hà Nội - Rực rỡ Thăng Long” được kỳ vọng trở thành sự kiện ý nghĩa, văn minh, mang đậm các giá trị bản sắc, đáp ứng nhu cầu văn hóa tinh thần của Nhân dân trong dịp Tết cổ truyền của dân tộc. Đồng thời, góp phần vào chiến lược “Thành phố sáng tạo”, khẳng định vị thế điểm đến quốc tế của TP Hà Nội và trở thành niềm tự hào của người dân Thủ đô Hà Nội và Việt Nam.
Bà Bùi Thị Lan Phương - Phó Chủ tịch UBND quận Tây Hồ chia sẻ với Báo Pháp luật Việt Nam, trong năm 2024, để đưa Tây Hồ trở thành “trung tâm văn hóa, du lịch” của Hà Nội, quận Tây Hồ sẽ tập trung một số nội dung trong các hoạt động quản lý và phát triển văn hóa như: thực hiện có hiệu quả công tác quản lý nhà nước về di tích, lễ hội, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đầu tư quy hoạch, tu bổ, tôn tạo các di tích lịch sử văn hóa; tiếp tục thực hiện có hiệu quả các đề án trong lĩnh vực văn hóa du lịch như: Đề án “Điểm du lịch, dịch vụ văn hóa và phục dựng mô hình làng nghề giấy dó, phường Bưởi”; Đề án “Phát triển trồng hoa sen trên một số hồ nhỏ khu vực xung quanh hồ Tây”; Đề án “Phát triển làng nghề hoa đào Nhật Tân, quất cảnh Tứ Liên gắn với dịch vụ du lịch”; nghiên cứu đầu tư tổ chức các hoạt động, sự kiện văn hóa điểm nhấn, đặc trưng của Tây Hồ, gắn với hồ Tây, với các di tích lịch sử - văn hóa xung quanh hồ Tây. Kết nối, tổ chức các tour du lịch văn hóa khám phá truyền thống văn hóa lịch sử địa phương. Tiếp tục đổi mới sáng tạo trong tổ chức hoạt động của Không gian văn hóa sáng tạo Tây Hồ - phố đi bộ Trịnh Công Sơn, với sự tham gia tích cực của người dân, kết hợp với các nghệ sĩ chuyên nghiệp.
Bên cạnh đó, quận Tây Hồ cũng triển khai xây dựng các không gian văn hóa sáng tạo trên địa bàn gắn với di tích lịch sử văn hóa như không gian văn hóa sáng tạo trải nghiệm nghề làm giấy dó truyền thống của làng Yên Thái xưa gắn với di tích lịch sử đình Trích Sài, không gian văn hóa sáng tạo trải nghiệm nghề truyền thống xôi Phú Thượng gắn với di tích lịch sử đình Phú Gia...
Và để thực hiện các hoạt động này, quận Tây Hồ sẽ tiếp tục huy động mọi nguồn lực xã hội hóa đầu tư phát triển các không gian văn hoá sáng tạo, hỗ trợ sáng tạo và phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn, đẩy mạnh triển khai ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về văn hóa...
… Với việc khai thác tiềm năng văn hóa lịch sử, cảnh quan để phát triển các không gian văn hóa sáng tạo, quận Tây Hồ bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa nghìn năm văn hiến, sẽ thu hút thêm hàng triệu du khách trong và ngoài nước đến với vùng đất “rồng thiêng hội tụ”.
Trong kỷ nguyên số, việc tìm kiếm thông tin du lịch văn hóa trong không gian mạng ngày càng chiếm ưu thế. Quận Tây Hồ đã triển khai thực hiện Đề án “Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu nền tảng (số hóa) phục vụ công tác bảo tồn văn hóa, quản lý di tích và phát triển du lịch quận Tây Hồ”, nhằm đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong quản lý và phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn, đồng thời thông tin nhanh nhất tới người dân và du khách về văn hóa du lịch quận Tây Hồ. Trong đó, ứng dụng “Tay Ho 360” (trên App Store và CH Play) trang web có địa chỉ truy cập: https://tayho360.vn; https://tayho360.com được triển khai nhằm đáp ứng đầy đủ nhu cầu thông tin về du lịch và văn hóa của cả người dân địa phương và du khách.
Ứng dụng hoặc trang thông tin cung cấp cho khách những thông tin đầy đủ về các di tích lịch sử, lễ hội và điểm đến thương mại, dịch vụ, du lịch… Trong đó, có cả ứng dụng thực tế ảo tăng cường VR360 giúp mang lại trải nghiệm độc đáo cho người dùng. Ứng dụng quản lý văn hóa được xây dựng để hỗ trợ công tác quản lý nhà nước, giúp các đơn vị quản lý về văn hóa trên địa bàn quận có một công cụ hiệu quả và linh hoạt.
