TAND huyện Thủy Nguyên đưa ra xét xử một số vụ án dân sự kiện đòi tài sản liên quan đến đất đai. Nhiều vụ án có tính chất phức tạp, liên quan đến các giao dịch vay tiền, chuyển nhượng đất. Trong đó có vụ vợ chồng anh Hoàng Văn Hơn, chị Lê Thị Vân Anh, ở xã Lưu Kiếm có đơn đến TAND huyện Thủy Nguyên kiện đòi tài sản, yêu cầu vợ chồng ông Trần Văn Xuân, bà Phạm Thị Khánh phải giao ngôi nhà 3 tầng trên diện tích đất 40,8m2 ở thôn An Bình, xã An Lư (cùng huyện Thủy Nguyên). Theo trình bày, tháng 8-2008, vợ chồng anh Hơn được vợ chồng ông Xuân chuyển nhượng nhà đất với số tiền 500 triệu đồng. Việc chuyển nhượng được UBND xã An Lư chứng thực, UBND huyện Thủy Nguyên cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho vợ chồng anh Hơn. Song, đến thời hạn, gia đình ông Xuân chưa giao trả nhà.
Về phía vợ chồng ông Xuân khẳng định, đầu năm 2008, con gái ông bà là chị Trần Thị Hải có mượn giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để làm thủ tục vay vốn ngân hàng, chứ vợ chồng ông không giao dịch chuyển nhượng nhà đất cho bất cứ ai. Còn chị Trần Thị Hải, con gái ông Xuân, trình bày, tháng 2-2008, do được người quen giới thiệu, chị gặp chị Vân Anh vay 100 triệu đồng, lãi suất 15%/ tháng để có vốn làm ăn. Một tháng sau, chị Hải muốn vay tiếp 100 triệu đồng. Chị Vân Anh đồng ý, nhưng yêu cầu phải có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để thế chấp. Chị Hải mượn giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của bố mẹ để thế chấp, đồng thời, theo yêu cầu của chị Vân Anh, chị Hải còn cho mượn giấy chứng minh nhân dân, sổ hộ khẩu của ông Xuân, bà Khánh. Đến tháng 8-2008, chị Hải được thông báo số nợ lên tới 490 triệu đồng. Trong thời gian này, chị Vân Anh “ngấm ngầm” làm các thủ tục sang tên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Trong khi đó, vợ chồng chị Vân Anh không thừa nhận quen, cho chị Hải vay tiền và cầm các loại giấy tờ như chị Hải nêu.
Vợ chồng chị Vân Anh chứng minh hợp đồng được làm thành 3 bản do cán bộ xã An Lư lập 2 bản, chị lập 1 bản. Hợp đồng ký tại UBND xã An Lư, có các bên và sự chứng kiến của cán bộ xã là anh Trần Văn Hồng, Trần Thế Mạnh, có xác nhận của Phó chủ tịch UBND xã. Sau khi ký kết, UBND xã giữ 2 bản đưa về UBND huyện Thủy Nguyên để làm thủ tục đăng ký quyền sử dụng đất. Trong quá trình điều tra, xác minh tại địa phương, lãnh đạo xã trình bày hợp đồng chuyển nhượng đất và tài sản gắn liền trên đất giữa ông Xuân, bà Khánh với vợ chồng chị Vân Anh không ký kết tại xã An Lư. Lãnh đạo xã chỉ xác nhận vào hợp đồng khi cán bộ địa chính đưa trình ký. Anh Trần Văn Hồng, cán bộ địa chính xã An Lư cung cấp, tháng 8-2008, chị Vân Anh nhờ anh đi cùng vào nhà ông Xuân và nói cho anh biết hợp đồng trước bị hỏng, nay chỉ ký lại. Khi đến nhà ông Xuân chỉ gặp bà Khánh, chị Hải. Anh và chị Vân Anh không giới thiệu. Chị Vân Anh gấp tờ hợp đồng lại đưa cho bà Khánh ký. Còn anh Trần Thế Mạnh cho biết, UBND xã An Lư chỉ lưu một bản hợp đồng, còn lại 2 bản chị Vân Anh cầm để làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Việc chị Vân Anh khai UBND xã giữ hợp đồng, đem đi làm thủ tục là không đúng. Anh Mạnh còn khai, tháng 8-2008, địa phương không đến nhà ông Xuân xác minh lại quyền sử dụng đất.
Xem xét giữa 2 bản hợp đồng chuyển nhượng được lưu tại Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất huyện và bản hợp đồng lưu tại UBND xã An Lư có nội dung hoàn toàn khác nhau. Ngoài ra, theo yêu cầu của ông Xuân về giám định chữ viết, chữ ký, Viện khoa học kỹ thuật hình sự Bộ Công an kết luận, chữ ký, chữ viết trong biên bản xác minh về quyền sử dụng đất không phải của ông Xuân.
Qua trình bày của các đương sự và chứng cứ, tài liệu liên quan, Hội đồng xét xử đánh giá, giữa chị Hải và chị Vân Anh có quan hệ giao dịch vay tiền, có thế chấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất phù hợp với lời khai của ông Xuân, bà Khánh. Vì vậy, hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản trên đất không phải theo ý chỉ chủ quan của ông Xuân, bà Khánh. Đồng thời, theo Hội đồng định giá, giá trị nhà và đất của gia đình ông Xuân hơn 1 tỷ đồng.
Với các chứng cứ trên, Hội đồng xét xử khẳng định hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền trên đất lập là giả mạo, có sự bất minh, không phù hợp quy định của Bộ luật Dân sự. Vì vậy, Tòa án bác yêu cầu của chị Vân Anh và anh Hơn đòi ông Xuân, bà Khánh trả lại tài sản.
Thực tế hiện nay, việc thế chấp giấy tờ, cầm cố tài sản của người dân trong các giao dịch vay tiền chưa tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật, dễ dẫn tới những xung đột, mâu thuẫn. Qua vụ án này, chính quyền địa phương, Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất huyện Thủy Nguyên cần rút kinh nghiệm trong việc chứng thực hợp đồng phải tuân thủ đúng nguyên tắc; quản lý chặt chẽ việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Thu Hoài