Để đạt được những kết quả trong thời gian qua, bên cạnh vai trò của các cơ quan quản lý trợ giúp pháp lý ở trung ương và địa phương, sự nỗ lực của tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý và người thực hiện trợ giúp pháp lý trên toàn quốc thì còn có vai trò của các cơ quan, tổ chức có liên quan, nhất là các cơ quan, người tiến hành tố tụng trong giải thích, giới thiệu người được trợ giúp pháp lý đến Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước và trong thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý. Đặc biệt, trong thời gian gầy đây các Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước đã tích cực phối hợp với công an cấp tỉnh để triển khai Chương trình phối hợp đã được Bộ Tư pháp và Bộ Công an ký kết về việc trực trợ giúp pháp lý trong điều tra hình sự 24/24 giờ.
Để rõ hơn vấn đề này, Báo PLVN đã phỏng vấn ông Ngô Đức Thắng, Phó Cục trưởng Cục Pháp chế và cải cách tư pháp, hành chính, Bộ Công an và bà Nguyễn Tú Anh, Giám đốc Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước TP.Hà Nội
-Thưa ông Ngô Đức Thắng, ông có thể thông tin về việc triển khai, phối hợp trong công tác trợ giúp pháp lý và việc trực trợ giúp pháp lý trong điều tra hình sự 24/24 giờ, nhất là dịp Tết 2025 này?
Ông Ngô Đức Thắng, Phó Cục trưởng Cục Pháp chế và cải cách tư pháp, hành chính, Bộ Công an:
Trong thời gian qua, Cục Trợ giúp pháp lý, Bộ Tư pháp đã tích cực chủ động phối hợp với Cục Pháp chế và cải cách tư pháp, hành chính, Bộ Công an tham mưu cho Lãnh đạo liên ngành trong đề xuất xây dựng và tổ chức triển khai các hoạt động phối hợp trợ giúp pháp lý. Bộ Công an cũng đã rất tích cực tham gia các hoạt động phối hợp, các đoàn kiểm tra, giám sát trong các hoạt động liên ngành. Trung tướng Lê Quốc Hùng, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an đã làm trưởng 01 Đoàn công tác của Hội đồng phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng ở Trung ương kiểm tra tại tỉnh Hưng Yên và thành phố Hải Phòng.
| |
Ngày 27/11/2023, Bộ Tư pháp và Bộ Công an ký Chương trình Chương trình 5789/CTPH-BTP-BCA về phối hợp trực trợ giúp pháp lý trong điều tra hình sự (sau đây gọi là Chương trình phối hợp số 5789). Đây là sự kiện đánh dấu sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa hai Bộ, đặc biệt, trong công tác trợ giúp pháp lý. Việc ký kết và triển khai Chương trình phối hợp này đã giúp tăng cường hơn nữa khả năng tiếp cận trợ giúp pháp lý của người bị buộc tội, bị hại, đương sự trong vụ án hình sự.
Trong dịp Tết Ất Tỵ 2025, triển khai công việc nói chung và nội dung trực trợ giúp pháp lý 24/24 giờ nói riêng, cũng như mọi năm, các cơ quan điều tra đều bố trí cán bộ trực xuyên tết. Qua đó góp phần triển khai kịp thời, hiệu quả nội dung phối hợp giữa người có thẩm quyền ở cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, Công an cấp xã, các cơ sở giam giữ với người trực trợ giúp pháp lý, bảo đảm những người thuộc diện được trợ giúp pháp lý được giải thích đầy đủ, được tiếp cận, cung cấp và sử dụng dịch vụ trợ giúp pháp lý kịp thời theo đúng quy định của pháp luật.
-Thưa bà Nguyễn Tú Anh, được biết trong thời gian qua số lượng vụ việc tham gia tố tụng do Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước thành phố Hà Nội ngày càng tăng với tỷ lệ cao. Bà hãy chia sẻ thêm về kết quả này và việc triển khai hoạt động trực trợ giúp pháp ký trong điều tra hình sự trong thời gian qua?
Bà Nguyễn Tú Anh, Giám đốc Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước TP.Hà Nội:
Được sự quan tâm chỉ đạo của Bộ Tư pháp (Cục Trợ giúp pháp lý) và các cấp, ban, ngành ở địa phương, công tác trợ giúp pháp lý ở TP Hà Nội trong thời gian qua đạt được những kết quả đáng khích lệ. Trong 05 năm trở lại đây, số lượng vụ việc trợ giúp pháp lý tham gia tố tụng trên đia bàn TP. Hà Nội tăng cao, năm sau tăng vài chục % so với năm trước liền kề. Tổng số vụ việc tham gia tố tụng kết thúc từ 2020 – 2024 do Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước TP. Hà Nội thực hiện là 8.779 vụ. Tính đến 31/12/2024, Trung tâm đã cử Trợ giúp viên pháp lý tham gia tố tụng bào chữa hoặc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người thuộc diện được trợ giúp pháp lý trong 3.284 vụ việc tham gia tố tụng, tăng 536% so với năm 2019. Hà Nội cũng là một trong những địa phương thực hiện vụ việc tham gia tố tụng lớn nhất toàn quốc năm 2024. Các vụ việc tham gia tố tụng này đều đạt chất lượng trở lên. Nhiều vụ việc chất lượng, hiệu quả đã bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người được trợ giúp pháp lý khi ý kiến của Trợ giúp viên pháp lý được cơ quan tiến hành ghi nhận và tuyên mức án nhẹ hơn hoặc chuyển tội danh hay thay đổi khung hình phạt thấp hơn so với mức đề nghị trong cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân hoặc người được trợ giúp pháp lý được tăng mức bồi thường thiệt hại, đòi được quyền sử dụng đất trong các vụ án dân sự…
Cuối năm 2023, Chương trình phối hợp số 5789 về trực trợ giúp pháp lý trong điều tra hình sự được ký kết, nhằm giúp người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt trong trường hợp phạm tội quả tang hoặc theo quyết định truy nã, người bị tạm giữ, bị can, bị hại, đương sự là người thuộc diện được trợ giúp pháp lý tiếp cận sớm với trợ giúp pháp lý; được giải thích đầy đủ, cung cấp và sử dụng dịch vụ trợ giúp pháp lý kịp thời, chất lượng; hạn chế việc người thuộc diện được trợ giúp pháp lý bị bỏ lỡ cơ hội được nhận dịch vụ pháp lý miễn phí.
Cục Trợ giúp pháp lý đã tham mưu để Bộ Tư pháp có hướng dẫn và chỉ đạo sát sao trong tổ chức thực hiện Chương trình phối hợp số 5789 về trực trợ giúp pháp lý trong điều tra hình sự. Chương trình phối hợp này đã huy động lực lượng công an các cấp vào công tác trợ giúp pháp lý để giải thích, giới thiệu người được trợ giúp pháp lý đến với Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước.
Riêng trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ năm 2025, Cục Trợ giúp pháp lý đã có hướng dẫn triển khai các nhiệm vụ về công tác trợ giúp pháp lý tại Chỉ thị số 02/CT-BTP ngày 27/12/2024 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp về tăng cường các biện pháp bảo đảm đón Tết Nguyên đán Ất Tỵ năm 2025 vui tươi, lành mạnh, an toàn, tiết kiệm, trong đó có thực hiện hiệu quả việc trực trợ giúp pháp lý trong điều tra hình sự 24/24 giờ. Hưởng ứng nội dung trên, cũng như các tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý trên toàn quốc, Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước TP. Hà Nội đã chú trọng triển khai nội dung trực trợ giúp pháp lý trong điều tra hình sự 24/24 giờ, qua đó góp phần bảo đảm an ninh trật tự xã hội, chăm lo, bảo đảm quyền con người cho người dân trong chuỗi an sinh xã hội trong dịp tết đến xuân về Nguyên đán 2025.
Ở Hà Nội đã ký kết chương trình phối hợp trực trợ giúp pháp lý trong điều tra hình sự giữa Sở Tư pháp và Công an thành phố và trong năm 2024 đã triển khai hiệu quả các nội dung đã ký kết. Kết quả, trong năm 2024, Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước TP Hà Nội đã tiếp nhận 2.691 lượt thông tin cũng chính là 2.691 vụ việc trợ giúp pháp lý từ cơ quan điều tra. Hàng trăm vụ việc không kể ngày lễ, ngày nghỉ, thậm chí ngay trong đêm hay 2-3 giờ sáng, ngay khi có thông báo của cơ quan cảnh sát Điều tra, người trực trợ giúp pháp lý cũng kịp thời có mặt để nắm bắt thông tin về đối tượng và vụ việc. Từng Trợ giúp viên pháp lý, viên chức trong Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước TP.Hà Nội đều luôn sẵn sàng phục vụ, không kể trong hay ngoài giờ hành chính để bảo đảm an ninh, an toàn về mặt pháp lý cho người dân yếu thế trên địa bàn.
Ví dụ như mới đây, tại thành phố Hà Nội, khoảng 21 giờ ngày 19/12/2024, cơ quan cảnh sát điều tra, công an thị xã Sơn Tây và Công an phường Sơn Lộc - thị xã Sơn Tây đã liên hệ với người trực (theo danh sách trực niêm yết tại Công an phường và Công an thị xã) về nội dung vụ việc có dấu hiệu tàng trữ trái phép chất ma túy, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp T.V.Đ tự nhận là người dân tộc thiểu số cư trú ở vùng có điều kiện xã hội đặc biệt khó khăn. Ngay sau khi nhận được điện thoại từ cơ quan điều tra, Trợ giúp viên pháp lý đã đến trụ sở của Công an phường Sơn Lộc - thị xã Sơn Tây, được Công an phường bố trí địa điểm gặp người bị giữ để kiểm tra diện người được trợ giúp pháp lý và hướng dẫn họ thực hiện các thủ tục để được cung cấp dịch vụ TGPL, được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trong vụ việc trên. Đến nay, đã khởi tố vụ án hình sự và khởi tố bị can. Vụ án hình sự vẫn trong giai đoạn điều tra. Trợ giúp viên pháp lý đã giải thích các quy định của pháp luật về trợ giúp pháp lý, về tố tụng; có mặt trong các buổi lấy lời khai của người bị tạm giữ, hỏi cung bị can; có mặt trong các hoạt động tố tụng khác như thông báo kết luận giám định, nhận dạng…
Có thể nói rằng, đến nay, việc trực trợ giúp pháp lý trong điều tra hình sự 24/24 giờ trong dịp tết được thực hiện nghiêm túc theo đúng chỉ đạo của Bộ Tư pháp và hướng dẫn của Cục Trợ giúp pháp lý bảo đảm cho người thuộc diện được trợ giúp pháp lý tiếp cận và sử dụng dịch vụ trợ giúp pháp lý kịp thời./.