Trưởng phòng Tư pháp Vy Hoàng Hà và hành trình “chắp bút” cho “Tổ công tác 827” mang pháp luật đến từng lối mòn bản làng

Từ lớp học tranh tre đến hành trình làm cán bộ tư pháp

Sinh ra trong một gia đình đồng bào người Thái tại huyện miền núi tỉnh Nghệ An, với tinh thần ham học và mong muốn vượt ra khỏi luỹ tre làng, Vy Hoàng Hà (SN 1978) đã thi đỗ đại học Luật Hà Nội.

Tốt nghiệp, Hà được tỉnh thu hút về làm việc tại thanh tra huyện Quỳ Hợp hơn 2 năm, sau đó được điều động về làm chuyên viên văn phòng UBND huyện. Đến 2008, anh Hà được bổ nhiệm làm Phó chánh văn phòng UBND huyện, năm 2016 là quyền Chánh Văn phòng UBND huyện.

Sau gần 10 năm làm công tác văn phòng, năm 2018 anh Vi Hoàng Hà được bổ nhiệm làm Trưởng phòng Tư pháp huyện Quỳ Hợp đúng với chuyên ngành Luật của mình được học.

Cũng với kinh nghiệm 10 năm làm công tác văn phòng, anh Hà đã được tiếp xúc và làm việc với nhiều bà con cũng đúc rút ra được nhiều kinh nghiệm. Với lợi thế là người đồng bào Thái nên có thể hiểu về tiếng nói, hiểu phong tục tập quán chính vì thế anh có điều kiện gần gũi bà con hơn để hiểu được những tâm tư, những suy nghĩ của đồng bào.

Đó cũng cũng chính là một trong những lợi thế của ông trong công việc, khiến cho bà con tín nhiệm cao hơn vai trò của cán bộ huyện nói chung và cán bộ tư pháp nói riêng.

Những "đồ nghề" luôn sẵn sàng mỗi khi "Tổ công tác" đi giải quyết các vụ việc (ảnh Ngô Toàn)

Vì những nỗ lực của mình, ông Vy Hoàng Hà được tín nhiệm bầu vào Ban chấp hành Đảng bộ huyện Quỳ Hợp (nhiệm kỳ 2020 -2025).

Trước khi Đại hội Đảng bộ huyện Quỳ Hợp ông đã chắp bút tham mưu cho Ban thường vụ Huyện uỷ ra Nghị quyết 01 về phổ biến giáo dục pháp luật trên địa bàn. Với những đề xuất trong trong mưu đã thuyết phục được Ban thường vụ đồng ý và nhất trí cao về việc phối hợp trong công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật với Hội phụ nữ huyện và các ngành trên địa bàn huyện rất hiệu quả.

Quá trình công tác trong ngành tư pháp, rất bận rộn nhưng ông không ngừng học tập để bồi dưỡng thêm kiến thức pháp luật cũng như nhiều chương trình đào tạo để có đủ kiến thức phục vụ cho công việc.

Mang những trăn trở “chấp bút” cho sáng kiến thành lập “Tổ 827”

Từ những khi còn làm cán bộ văn phòng UBND huyện, ông Hà đã có những trăn trở trong việc giải quyết các vụ việc tranh chấp đất rừng sản xuất, một trong những đặc thù của địa bàn Quỳ Hợp.

Với đặc thù là nơi sinh sống của đông đảo là đồng bào dân tộc thiểu số Thái, Thổ, Thanh… nơi có nhiều nông trường, lâm trường và khu bảo tồn thiên nhiên cùng đóng trên địa bàn thì tranh chấp đất rừng là điều xảy ra nhiều.

Trong đó nổi lên là trường hợp rất nhiều vụ án toà đã tuyên, nhưng không thể thi hành do liên quan đến cây trồng trên rừng từ năm này qua năm khác dai dẳng. “Khi tranh chấp thì cây mới trồng, khi toà tuyên thì cây đã lớn, khi thi hành án thì cây chưa thu hoạch, thu hoạch xong người dân lại tiếp tục trồng trên đất tranh chấp khiến nhiều vụ việc kéo dài hàng chục năm không thể thi hành được. Không phải một hai vụ việc mà ở địa bàn có hàng trăm vụ việc đều liên quan đến tranh chấp ranh giới đất trồng rừng nên việc giải quyết gặp rất nhiều khó khăn”, ông Hà chia sẻ.

Tổ công tác vào thực địa nơi tranh chấp đất đai là sâu trong rừng để giải quyết có khi về nhà đã gần nửa đêm (ảnh Phan Giang)

Từ những tâm tư trên, trong một lần UBND huyện chủ trì do Phó chủ tịch huyện và phòng Tư pháp phối hợp với TAND, THADS, Viện KSND huyện tiến hành vào giải quyết một vụ tranh chấp trong một vụ việc đã được toà tuyên tại xã Châu Thành.

Bản án tuyên bà Lộc Thị Hớn thắng kiện trong vụ án tranh chấp giữa bà và em trai có diện tích trồng rừng chồng lấn lên nhau. Tuy nhiên, sau 5 - 6 năm vẫn không thể tiến hành thi hành bản án trả đất cho bà Hớn do em trai đang trồng cây trên đó.

Tại đây, đoàn trao đổi với gia đình và các bên liên quan, không giải quyết theo bản án nữa mà tiến hành hoà giải và các bên đồng ý. Sau khi tận tình giải thích cho hai hộ trên mặt tình cảm, tình làng nghĩa xóm và những quy định của pháp luật.

Được giải thích thấu tình đạt lý, hai bên nhất trí ký vào biên bản thoả thuận với phương án: đất trồng lấn đến đâu thì cấp bìa tới đó, người còn lại sẽ phải bù lại một số tiền nhất định theo giá thoả thuận số diện tích chồng lấn lên đất người khác.

Hai chị em bà Hớn cũng vui vẻ bắt tay nhau, huyện còn giao cho xã và các phòng ban chuyên môn làm các thủ tục cấp sổ đỏ cho hai gia đình trong vòng một tháng khiến ai nấy cũng rất vui vẻ và mãn nguyện.

Từ vụ việc này, ông Hà đã nảy ra ý tưởng vô cùng quan trọng là: “Tại sao không xây dựng một quy chế phối hợp với các ngành như TAND, Viện KSND, thanh tra huyện, UBND các xã để giải quyết các vụ tranh chấp như này thì dễ hơn”.

Từ đó, ông Hà đã chấp bút xây dựng quy chế phối hợp, lấy TAND huyện làm trung tâm. Đó là Quy chế 01/QC-PH ngày 13/1/2021 về việc Phối hợp giữa TAND huyện Quỳ hợp với UBND các xã, thị trấn; và Quy chế số 25/QC-PH ngày 23/5/2022, trong việc Phối hợp trong công tác xử lý, giải quyết các đơn thư, tranh chấp, vụ việc phát sinh trên địa bàn giữa UBND huyện, TAND, và VKSND huyện Quỳ Hợp.

Ngay sau đó, UBND huyện Quỳ Hợp đã có Quyết định số 827 ngày 23/5/2022 về việc Thành lập Tổ công tác liên ngành xử lý, giải quyết các đơn thư, tranh chấp, vụ việc phát sinh trên địa bàn (gọi tắt là Tổ công tác 827).

Sau những buổi hoà giải hợp tình hợp lý các bên tranh chấp đều vui vẻ (ảnh Phan Giang)

Ông Hà cho biết, đây là Tổ công tác “đặc biệt” ở chỗ là trực tiếp do Phó chủ tịch UBND huyện chủ trì, Chánh án TAND huyện, Viện trưởng VKSND huyện cùng trưởng các phòng, ban ngành, chính quyền địa phương cùng vào cuộc.

“Sau thành công của những vụ việc được giải quyết, tôi thấy cần thiết sự có mặt của các tổ chức hội, quần chúng trong khi tổ công tác đến địa phương. Đây vừa là chứng kiến sự làm việc khách quan, vừa là một lần tuyên truyền, giáo dục pháp luật để cán bộ xã, người dân hiểu thêm. Khi có những vụ việc tương tự họ có thể tham khảo và tự giải quyết được, nhất là đối với cán bộ xã”, ông Vy Hoàng Hà tâm sự.

Từ đó, không chỉ những vụ việc đã có bản án của toà mà những vụ việc tranh chấp trên địa bàn đều được đưa ra để giải quyết. Một điều mà người dân rất đồng tình cao là sau khi ký biên bản thống nhất giải quyết các vụ việc, trong đó các vụ việc tranh chấp đất đai thì sau đó được thủ tục để cấp sổ đỏ nhanh trong vòng 1 đến 2 tháng.

Cắm mốc khi đứng bóng, rời bản gần nửa đêm

Kể về những chuyến giải quyết các vụ việc của Tổ công tác, ông Hà vào sau chiếc tủ sắt lấy ra cho tôi xem “bộ đồ nghề” đó là một đôi giày để trèo đồi, một đôi dép quai hậu để lội suối, một đôi ủng để đi bùn lầy. “Những thứ này để sẵn trên xe mỗi khi “Tổ công tác” lên đường là xách theo luôn để dùng đối với tuỳ từng địa hình mỗi xã khác nhau”, ông Hà cười nói.

Nhiều vụ tranh chấp được giải quyết vẫn giữ được tình làng nghĩa xóm (ảnh Phan Giang)

Ông Hà cho biết, mỗi vụ việc trước khi Tổ công tác 827 đi giải quyết thì ông phải đọc kỹ các tài liệu, thu thập nhiều thông tin, nắm rõ từng đối tượng cũng như phong tục tập quán, đưa ra nhiều phương án giải quyết khác nhau sao để dẫn dắt người dân có thể đồng tình và giải quyết dứt điểm.

Ông còn nhớ có vụ việc tranh chấp tại xã Hạ Sơn, tại hội trường giải thích thuyết phục hai bên mãi đến gần tối nhưng chưa thành.

Lúc này, Phó chủ tịch UBND huyện Quán Vi Giang đã thống nhất với anh em giải quyết cho dứt điểm mới ra ăn tối.

Sau đó, Tổ công tác về tận nhà nơi hai hộ tranh chấp tiếp tục giải thích và tuyên truyền cho hai bên, đến gần 21h tối mới thống nhất được phương án.

Hai bên làm biên bản, các ban ngành ký thống nhất được, khi ra khỏi bản làng thì cũng đã gần nửa đêm.

Nhiều thành phần được mời trong các buổi giải quyết tranh chấp trở thành một buổi tuyên truyền, phổ biến pháp luật rất có hiệu quả (ảnh Phan Giang)

Ông Vy Hoàng Hà chia sẻ, khó khăn nhất trong việc giải quyết tranh chấp đất rừng là phải vào thực địa để tiến hành cắm mốc. Mà địa bàn rừng núi rất khó khăn trong giao thông, có những địa điểm tranh chấp Tổ công tác 827 phải đi bộ cả tiếng đồng hồ mới đến được nơi để giải quyết.

Có những chuyến khi đi vào rừng bằng xe máy đã mất 3-4 tiếng lúc trời nắng, giải quyết xong vụ việc là trời đã tối lại còn mưa khiến cả đoàn công tác đi bộ trong bùn lầy và có chút lo sợ khi gặp thiên tai.

Ông Đào Văn Đạt – Chánh án TAND huyện Quỳ Hợp chia sẻ, ông rất tâm huyết với Quy chế phối hợp và Tổ công tác 827.

Tổ 827 do Phó chủ tịch huyện làm tổ trưởng, cùng với Toàn án, Viện KSND cùng trưởng, phó các ban ngành đứng ra giải quyết nên có những hiệu quả rõ rệt khi có nhiều việc cần quyết hoặc có những chỉ đạo mà người dân ấm lòng.

Giảm áp lực cho huyện và xã, công tác tiếp dân cũng giảm rất lớn, tiết kiệm thời gian cho Nhân dân và cơ quan Nhà nước. Tổ công tác được cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc, nâng cao nhận thức người dân và cán bộ của cấp cơ sở.

Ông Đạt nói vui : “Tổ công tác trở thành một “xu hướng”, người dân dần dần không ra toà nộp đơn khởi kiện nữa mà chỉ làm đơn giải quyết tranh chấp để Tổ công tác giải quyết vừa nhanh vừa tiết kiệm tiền án phí”.

Ông Vy Hoàng Hà chia sẻ thêm, lúc đầu Tổ công tác 827 thiên về giải quyết vụ việc, nhưng sau này mới biết được là việc giải quyết tranh chấp giữa các hộ dân là một phần rất nhỏ, vì quá trình làm việc tại các địa bàn thì mỗi cán bộ, mỗi người dân có một lượng kiến thức nhất định.

Tại đây, cũng là dịp để bổ sung thêm kiến thức pháp luật cho người dân, cho cán bộ xã trở thành một cuộc phổ biến giáo dục pháp luật cho rất nhiều người dân mà lại hiệu quả cao.

Từ đó ông đã tham mưu cho huyện mời rộng thêm các đối tượng tại địa phương như Hội thanh niên, Hội Phụ nữ, già làng trưởng bản… để họ có cơ hội được tiếp cận thêm nhiều kiến thức pháp luật, trở thành một mô hình phổ biến giáo dục pháp luật thu nhỏ đặc thù.

Có những khi giải quyết xong tranh chấp là trời đã đứng bóng

Ông Quán Vi Giang – Phó chủ tịch UBND huyện Quỳ Hợp chia sẻ, Tổ công tác 827 được thành lập là một việc hết sức có ý nghĩa trong việc giải quyết các vụ việc. Việc duy trì được tổ công tác và hoạt động hiệu quả trong nhiều năm qua là một trong những thành công đáng nói.

Trong đó, cái được nhiều trong hoạt động này là giữ được tình làm nghĩa xóm trong mỗi tranh chấp chứ không phải cứ đưa nhau ra toà để cạn nghĩa cạn tình. Sau mỗi lần xử lý xong một vụ việc, hai gia đình trong làng, trong xã vẫn vui vẻ bắt tay nhau dù trước đó sẵn sàng lao vào nhau để “dùng tay chân”, thậm chí còn mời đoàn ở lại ăn cơm để thắt chặt tình cảm…

Sau thành công của Tổ 827, một số địa phương đã đến học tập để triển khai nhưng đến nay vẫn chưa có địa phương nào nhân rộng thêm. Theo thống kê chưa đầy đủ của phòng tư pháp huyện Quỳ Hợp, từ năm 2021 đến nay, từ khi có Quy chế phối hợp và Tổ công tác 827 ra đời đến nay có khoảng 450 đến 500 vụ việc tranh chấp ở các xã đã được giải quyết xong.

Gần 30 năm gắn bó với quê hương, ông Vy Hoàng Hà không chỉ là cán bộ tư pháp tận tụy, mà còn là người gieo mầm hiểu biết pháp luật nơi bản làng xa xôi. Những sáng kiến mà ông “chắp bút”, như Tổ công tác 827, không chỉ giải quyết dứt điểm những vụ việc tồn đọng hàng chục năm mà còn mở ra một cách làm pháp luật gần dân, hợp tình, hợp lý. Trong mỗi vụ hòa giải thành công, đó không chỉ hoàn thành một nhiệm vụ mà còn lan tỏa một giá trị – giá trị của sự lắng nghe, thấu hiểu và đặt lợi ích người dân lên trên hết.