Dân chủ trong hoạt động bầu cử
Trong cơ cấu tổ chức, đạo Tin lành không đề ra nhiều chức vụ mà chỉ gồm có 2 chức: Mục sư (tên gọi theo Kinh thánh) và dưới mục sư là truyền đạo, còn gọi là giảng sư. Một số hệ phái Tin lành như: Trưởng lão, Giám lý, Anh giáo, Cơ đốc phục lâm… vẫn duy trì chức giám mục.
Hàng giáo phẩm đạo Tin lành chủ yếu là nam, một số phái có tuyển chọn các chức vụ là nữ. Đa số hệ phái Tin lành, vợ mục sư cũng được đào tạo để trở thành người truyền đạo (giảng sư) để hỗ trợ cho công việc của chồng. Hàng giáo phẩm đạo Tin lành không áp dụng luật độc thân như giáo sĩ đạo Công giáo. Họ được lấy vợ, lấy chồng, sinh đẻ con cái xây dựng hạnh phúc gia đình riêng.
Mục sư và truyền đạo Tin lành là những tín đồ bình thường được tuyển chọn, đào tạo riêng theo khả năng cho phép của từng tổ chức hệ phái. Các học sinh phải trải qua tập sự rồi mới được bổ nhiệm chức truyền đạo, sau thời gian giữ chức truyền đạo, nếu thấy đủ điều kiện thì phong chức mục sư. Thông thường, mục sư mới có quyền chủ tọa một hội thánh cơ sở - chi hội.
Việc phong chức mục sư được thực hiện theo quy chế riêng do một hội đồng có thẩm quyền của giáo hội tiến hành. Một số hệ phái Tin lành lại áp dụng quy chế tín đồ bầu ra mục sư hoạt động trong từng thời gian nhất định. Các hoạt động của mục sư, truyền đạo của đạo Tin lành chịu sự kiểm soát của tín đồ. Nhiều hệ phái còn tổ chức cho tín đồ bỏ phiếu tín nhiệm cho mục sư, truyền đạo trong dịp trong dịp hội đồng hội thánh cơ sở. Nếu mục sự, truyền đạo không còn đủ uy tín thì không được quyền chủ tọa chi hội nữa.
Các chức vụ của đạo Tin lành tuy được coi là “người chăn bày” nhưng không có thần quyền, tức không có quyền thay mặt Thiên chúa ban phúc, tha tội cho tín đồ, không phải là cầu nối trung gian trong mối quan hệ giữa tín đồ với Đấng thiêng liêng. Do đó, vai trò đối với tín đồ của giáo sĩ đạo Tin lành không tuyệt đối như giáo sĩ đạo Công giáo.
Những nét cơ bản về tổ chức hoạt động
Về phương diện tổ chức, đạo Tin lành không lập ra tổ chức mang tính chất phổ quát cho toàn đạo mà đi theo hướng xây dựng các giáo hội riêng rẽ, độc lập với những hình thức khác nhau theo từng hệ phái hoặc từng quốc gia. Trong cơ cấu tổ chức của giáo hội, các hệ phái Tin lành chủ trương giao quyền tự trị cho các giáo hội quốc gia, giáo hội quốc gia lại giao quyền tự lập, tự trị, tự dưỡng cho các hội thánh cơ sở. Các cấp giáo hội bên trên hình thành phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh cho phép. Thậm chí, một số phái Tin lành cho tín đồ tự do tách khỏi hệ phái này tham gia hệ phái khác hoặc đứng độc lập.
Các cấp lãnh đạo giáo hội của đạo Tin lành không nhất thiết phải cấu thành bởi các vị trong hàng giáo phẩm một cách cố định mà có cả tín đồ tham gia thông qua bầu cử một cách dân chủ và hoạt động theo từng nhiệm kỳ (đa số các tổ chức Tin lành thực hiện bầu các chức danh lãnh đạo bằng cách trực tiếp, phiếu kín và từng người một). Đại hội các cấp của giáo hội (ở chi hội gọi là Hội đồng, ở các cấp bên trên là Đại hội đồng) có vị trí đặc biệt quan trọng vì nó quyết định các việc trong hoạt động tôn giáo và xã hội, cũng như việc thay đổi cơ cấu tổ chức nhân sự, lề lối làm việc của giáo hội.
Thành phần tham dự đại hội đồng gồm mục sư, truyền đạo là đại biểu đương nhiên và đại biểu tín đồ do các chi hội bầu cử theo số lượng quy định. Tùy từng hệ phái Tin lành, đại hội đồng có thể tiến hành 3 năm hoặc 5 năm một lần hoặc trong một thời gian thích hợp nào đó. Ngoài hai hình thức sinh hoạt về mặt tổ chức là Hội đồng và Đại hội đồng, các hệ phái Tin lành còn duy trì hoạt động Bồi linh (còn gọi là Linh tu) dành cho các chức vụ trong hàng giáo phẩm để nâng cao trình độ thần học và “bồi bổ đời sống thuộc linh”.
Truyền thống dân chủ trong hoạt động bầu cử và quản trị giáo hội của đạo Tin lành đã và đang đáp ứng được nhu cầu và khát vọng của con người. Bên cạnh đó, truyền thống này nó cũng góp phần tạo ra lối sinh hoạt tôn giáo đơn giản, linh hoạt, phù hợp với nhiều đối tượng và hoàn cảnh khác nhau.
